آیا گرم ترین زمستان جهان در پیش است؟

این گرمای بی‌سابقه که تا حدودی زیادی به‌دلیل بازگشت جریان هوای ال نینو بود، گرم ترین تابستان تاریخ را رقم زد و حال این سوال ایجاد شده که با ادامه این روند آیا شاهد گرم‌ترین زمستان جهان نیز خواهیم بود؟

کارشناسان هواشناسی با توجه به الگوی بارندگی سال آبی ۱۴۰۲ معتقدند وضعیت بارندگی‌های استان تهران نسبت به میانگین بارش‌های کل کشور نامطلوب است، به‌طوری‌که در ۱۰۰ روز ابتدایی سال آبی ۱۴۰۲، حجم بارش‌ها در این استان ۲/۵۷ درصد در مقایسه با متوسط دوره مشابه بلندمدت کمتر شده است.

به گزارش فرهیختگان، با توجه به اینکه بخش قابل‌توجهی از بارندگی‌های کشور به‌طور طبیعی در فصل پاییز و زمستان رخ می‌دهد، روند کنونی الگوی بارش احتمال تداوم خشکسالی برای پنجمین سال پیاپی در استان تهران را خبر می‌دهد. بررسی بارش‌های سال آبی ۱۴۰۲ در شهر‌های استان تهران نشان می‌دهد کارشناسان هواشناسی و فعالان محیط‌زیستی نگران کمبود آب و خالی ماندن سد‌ها حتی در همان سال آبی جاری بودند.

گرم‌ترین مرداد ۵۰ سال اخیر را پشت‌سر گذاشته‌ایم

میانگین دمای هوای مردادسال جاری به بالاترین حد طی پنجاه سال اخیر رسید و گرم‌ترین مردادماه کشورمان ثبت شد. البته مفهومش این نیست که همه شهر‌ها مردادماه‌های گرمی را تجربه کرده‌اند. در استان‌های آذربایجان‌غربی، آذربایجان‌شرقی، اردبیل، گیلان، مازندران و گلستان این‌گونه نبود، اما در استان‌های تهران، قم، مرکزی، یزد، اصفهان، خراسان‌جنوبی، تا حدودی کرمان، بخش‌هایی از سیستان‌وبلوچستان و سمنان گرم‌ترین دمای ثبت شده طی مردادماه رقم خورد. دمای هوای استان یزد ۷/۵ درجه سلسیوس بالاتر از حد نرمال بود. به‌عبارتی این گرما بسیار ناراحت‌کننده بود.

شهریور نسبتا بی‌هنجاری دمایی بالایی ثبت شد، اما مانند مرداد رتبه اول را ندارد. شهریورماه میانگین دما حدود ۵/۱ درجه سلسیوس بالاتر از نرمال بود.»

پایتخت در تابستان بارندگی چندانی نداشت

رئیس مرکز اقلیم و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوای سازمان هواشناسی درباره وضعیت بارش طی تابستان عنوان کرد: «طی فصل گذشته میانگین بارش در جنوب شرق از میانگین کمتر بود، اما بارندگی بیش از نرمال در جنوب استان فارس، بخش‌هایی از هرمزگان، شمال غرب و سواحل گیلان و مازندران به ثبت رسید. بااین‌حال درکل میانگین بارش عدد درشتی محسوب نمی‌شود. پایتخت در تابستان بارندگی چندانی نداشت و به‌جز بارندگی اخیر بارش دیگری نداشتیم. تهران از اول سال آبی در مقایسه با دیگر استان‌ها بدترین وضعیت را دارد، چون پایتخت ۲۵ درصد بارش یک‌سالش را هم نگرفته است. تهران حدود ۲۸۰ میلی‌متر بارش سالانه دارد که تا امروز حدود ۲۰۸ میلی‌متر بارندگی داشته و نزدیک به ۷۲ میلی‌متر بارش سالانه‌اش را کمتر دریافت کرده است. اگر این عدد را در مساحت تهران ضرب کنیم، چندین میلیارد مترمکعب آب کمتر از معمول دریافت کرده است.»

ال نینو را جدی‌تر بگیریم

سال ۲۰۲۳ با امواج گرمای سوزان درطول تابستان و پاییز، زنگ خطر گرمایش جهان را در سرتاسر جهان به‌صدا درآورد و به همه نشان داد تغییرات اقلیمی تا چه اندازه جدی است. این گرمای بی‌سابقه که تا حدودی زیادی به‌دلیل بازگشت جریان هوای ال‌نینو بود، گرم‌ترین تابستان تاریخ را رقم زد و حال این سوال ایجاد شده که با ادامه این روند آیا شاهد گرم‌ترین زمستان جهان نیز خواهیم بود؟

در پاسخ به این سوال، تیم پیش‌بینی آب‌وهوای کوتاه‌مدت در موسسه فیزیک جوی آکادمی علوم چین، از سیستم‌های پیش‌بینی آب‌وهوای پیشرفته برای تجزیه و تحلیل ناهنجاری‌های آب‌وهوایی جهانی استفاده کرد. تحقیقات آنها بلوغ ال‌نینوی شرقی اقیانوس آرام با شدت متوسط تا قوی را پیش‌بینی می‌کند که به‌طور قابل‌توجهی بر آب‌وهوای زمستانی آسیای شرقی و آمریکای شمالی تاثیر می‌گذارد.

این مطالعه بر تاثیر ترکیبی رویداد ال‌نینو و روند طولانی‌مدت گرمایش جهانی تاکید دارد. براساس این پیش‌بینی مناطقی در عرض‌های جغرافیایی متوسط اوراسیا و بیشتر بخش‌های قاره آمریکا احتمالا زمستانی فوق‌العاده گرم را تجربه خواهند کرد که به‌احتمال ۹۵ درصدی با ثبت رکورد‌های دمایی تاریخی جدید، گرم‌ترین زمستان تاریخ کره زمین را رقم خواهد زد.

ماجرا این است که وقتی شرایط گرم‌تر از نرمال شود، می‌توانیم بگوییم بارندگی‌ها تضعیف می‌شوند؛ چراکه غالب روز‌ها آفتابی است و سیستم بارشی کمتر نفوذ می‌کند. همچنین زمستان بارش برف کمتر، ذوب برفی بیشتر و ذخیره کمتر برفی برای بهار آینده را درپی خواهد داشت، مثلا آذر سال گذشته بسیار کم‌بارش بود و باعث شد بارندگی‌ها به‌شدت منفی شود. بارندگی‌های آبان ۱۴۰۲ به حدود شرایط نرمال نزدیک شده بود، اما به‌دلیل گرمایی که حاکم شد، ضعیف‌تر از گذشته شده و به چیزی حدود ۴۰ درصد میانگین بارندگی‌هایمان رسیده‌ایم.