کانویر ایکس اف وای پوگو ؛ هواپیمایی برای پرواز غیر عادی! (+فیلم و عکس)

عصر ایران؛ مجله تصویری سلاح - در سال های پس از جنگ جهانی دوم، هواپیماهای نظامی با قابلیت برخاست و فرود عمودی (VTOL) مورد توجه طراحان و استراتژیست های نظامی در سراسر جهان قرار گرفت. طولی نکشید که کانویر اکس اف وای-1 پوگو (Convair XFY-1 Pogo)، یکی از رادیکال ترین طرح ها در این زمینه معرفی شد.

احساس نیاز به هواپیمایی عمودپرواز

افزایش عملکرد هواپیماهای جت مستقر در خشکی به معنای نیاز به باندهای طولانی تر برای پرواز آن ها بود. باندهای طولانی تر در برابر حمله آسیب پذیرتر بودند. به عنوان نمونه، هدف قرار گرفتن باند پرواز با یک بمب معمولی می توانست به معنای غیر قابل استفاده شدن یک پایگاه هوایی و هواپیماهای مستقر در آن باشد.

در زمینه هوانوردی دریایی، ناوهای هواپیمابر نیز در برابر حمله آسیب پذیر بودند. زمانی که ناو هواپیمابر آسیب دیده باشد، دیگر مهم نیست که توانایی حمل چند هواپیما را دارد و تمام قدرت هوایی آن از بین می رود. هواپیماهایی عمودپرواز می توانند از این مشکل جلوگیری کنند.

این هواگردها را می توان از پایگاه های هوایی کوچک و موقت یا حتی از کشتی های بسیار کوچک تر از ناوهای هواپیمابر به پرواز درآورد. در اوایل سال 1947، نیروی هوایی و نیروی دریایی آمریکا در حال بررسی احتمالات برای هواپیماهای جنگی عمودپرواز بودند.

پروژه مرغ مگس

در سال 1947، نیروی هوایی و نیروی دریایی آمریکا به طور مشترک پشتیبان پروژه مرغ مگس، مطالعه ای درباره کاربرد عملی فناوری عمودپرواز بودند.  

این پروژه از داده های جمع آوری شده از آلمان نازی در پایان جنگ جهانی دوم و به ویژه طرح هواپیمای عمود پرواز آلمانی فوکه-وولف تریبفلوگلیگر (Focke-Wulf Triebflügeljäger) استفاده می کرد.

پروژه تریبفلوگلیگر یک طرح مفهومی رادیکال بود که در سال 1944 در پاسخ به بمباران فزاینده متفقین به اهداف صنعتی آلمان مطرح شد. این هواگرد قرار بود یک جنگنده عمودپرواز دم نشین باشد که دفاع نقطه ای را برای کارخانه ها یا دیگر تاسیساتی که در نزدیکی آن ها فرودگاهی وجود نداشت، فراهم کند.

نیروی رانش باید توسط سه پیشرانه رم جت تامین می شد که هر کدام در نوک یک پروانه بزرگ سه پره نصب شده در مرکز بدنه قرار می گرفتند.

طرح تریبفلوگلیگر هرگز فراتر از مدل های آزمایشی در تونل باد پیش نرفت، اما مفهوم هواپیمای عمودپرواز دم نشین مورد توجه نیروی دریایی آمریکا قرار گرفت.

آن ها به جنگنده ای علاقمند بودند که از هر کشتی جنگی و حتی کشتی های باربری یا تانکرها قابلیت پرواز داشته باشد. اگر هر ناو نیروی دریایی آمریکا می توانست رهگیر نقطه ای دفاعی خود را داشته باشد، نیاز به ناوهای هواپیمابر آسیب پذیر کاهش می یافت.

در سال 1948، نیروی دریایی آمریکا مطالعه دقیق تری را بر اساس نتیجه پروژه مرغ مگس آغاز کرد و در سال 1949 از کمیته مشاوره هوانوردی (NACA) خواست تا امکان سنجی تولید یک رهگیر عمودپرواز را بررسی کند.

کمیته مشاوره هوانوردی برای آزمایش این مفهوم، مدلی مجهز به موتور پنج اسب بخاری ساخت. از برخی جهات، این شبیه به تریبفلوگلیگر بود، اما از یک بدنه معمولی با پیشرانه ای مجهز به پروانه های متقاطع-دوار در دماغه شکل گرفته بود.

این مدل با موفقیت پرواز کرد و توانایی برخاستن و فرود عمودی و گذار به پرواز رو به جلو معمولی را نشان داد. در ماه مه 1951، نیروی دریایی آمریکا قراردادهایی را با دو شرکت کانویر و لاکهید امضا کرد تا هر کدام نمونه اولیه از یک جنگنده عمودپرواز را تولید کنند.

نمونه اولیه کانویر اکس اف وای-1

هم هواگرد کانویر و هم نمونه تولیدی لاکهید قرار بود از پیشرانه ای بسیار قدرتمند که در آن زمان توسط شرکت آلیسون در حال توسعه بود، استفاده کنند.

پیشرانه تی40 مبتنی بر یک جفت پیشرانه تربوپراپ تی38 آلیسون بود که در کنار هم نصب شده بودند و نیرو را به یک جعبده دنده کاهشی معمولی منتقل می کرد.

خروجی قرار بود یک جفت پروانه توربوالکتریک متقاطع-دوار کرتیس رایت با قطر 4.8 متر را به گردش درآورد.

قدرت پیشرانه بیش از 5000 کیلووات تخمین زده شده بود. در مقام مقایسه، پیشرانه رادیال پرت اند ویتنی حدود 1700 کیلووات نیرو ارائه می کرد.

در طرح کانویر، این پیشرانه قرار بود در بدنه ای مستحکم و کارآمد با بال های دلتا کوتاه و سطوح بزرگ دم شکمی و پشتی نصب شود.

چهار چرخ کوچک در این هواپیما به کار گرفته شده بود که دو تا در نوک هر بال و دو چرخ دیگر روی سطوح دم بالا و پایین قرار داشتند. هر چرخ دارای یک ضربه گیر بلند بود که هنگام فرود فشرده می شد.

صندلی خلبان قابلیت چرخش 45 درجه داشت تا به راحتی در پرواز عمودی و افقی از آن استفاده شود. هیچ تسلیحاتی برای اکس اف وای-1 در نظر گرفته نشده بود، اما انتظار می رفت که شکلی از چهار توپ 20 میلیمتری یا مجموعه ای حاوی 48 راکت هوایی بال تاشو غیر هدایت شونده باشد.

نخستین نمونه اولیه اکس اف وای-1 در اوایل سال 1954 تکمیل شد و روی یک پایه عمودی ثابت آزمایش شد. این نمونه عملکرد رضایت بخشی داشت و تصمیم بر آن شد تا مرحله بعدی توسعه یعنی آزمایش پرواز بدون اتصال به پایه انجام شود.

آزمایش پرواز بدون اتصال

در آگوست 1954، پروازهای آزمایشی هواپیمای دم نشین اکس اف وای-1 بدون اتصال به پایه آغاز شد. سرهنگ دوم جیمز اف. کلمن به عنوان خلبان آزمایشی این اقدام چالش برانگیز انتخاب شده بود. وی با پرش های ساده شامل برخاستن، شناور شدن و سپس فرود کار خود را آغاز کرد.

در نوامبر 1954، کلمن اولین انتقال به پرواز افقی را انجام داد و پیش از بازگشت برای فرود، پرواز رو به جلو را بیش از 20 دقیقه ادامه داد. خیلی زود مشخص شد که ترکیب قدرت عظیم و بدنه ای کوچک و ساده، اکس اف وای-1 را به واقع سریع ساخته است.

با این وجود، اکس اف وای-1 در حالت شناور چندان پایدار نبود و هنگام فرود نیاز به اصلاحات مداوم روی کنترل ها داشت تا وضعیت خود را حفظ کند.

یکی از چالش برانگیزترین جنبه های فرود، قضاوت درباره این بود که سرعت هواپیما در محدوده ایمن است یا خیر. خلبان باید این کار را در حالی انجام می داد که از بالای شانه خود به زمین نگاه می کرد و برای پایدار نگه داشتن اکس اف وای-1 به طور مداوم کنترل های پرواز را اصلاح می کرد.

به عنوان کمک، کانویر یک غلاف ارتفاع سنج راداری کوچک در نوک بال چپ نصب کرد. این ابزار کمکی به سه چراغ در کابین متصل بود: رنگ سبز به معنای شناوری پایدار، رنگ کهربایی به معنای پایین آمدن در محدوده ایمن و رنگ قرمز به معنای سرعت فرود بسیار سریع بود.

اما هدایت اکس اف وای-1 همچنان بسیار چالش برانگیز بود و به خلبانی بسیار ماهر نیاز داشت. کلمن آخرین پرواز خود را با این هواپیما در ژوئن 1955 انجام داد. کمی بعد، طی روند تعمیر و نگهداری معمول مشخص شد که جعبه دنده اصلی به تعمیر فوری نیاز دارد.

اکس اف وای-1 دیگر هرگز به پرواز در نیامد و این پروژه به طور رسمی در آگوست 1956 تعطیل شد. پوگو در حال حاضر در موزه ملی هوا و فضای آمریکا در سوتلند، مریلند نگهداری می شود.

دلایل عدم تولید انبوه

با وجود تمام نوآوری‌ های موجود در طراحی پوگو، این هواگرد هرگز به تولید انبوه نرسید. دلایل مختلفی برای این امر وجود دارد:

پیچیدگی سیستم ‌های کنترل: همانطور که گفته شد، پرواز با پوگو بسیار دشوار بود و نیاز به سیستم‌های کنترل بسیار پیچیده داشت.

هزینه‌های بالا: ساخت و نگهداری از پوگو بسیار پرهزینه بود.

ایمنی پایین: طراحی خاص پوگو باعث می‌شد که این هواگرد در صورت بروز مشکل در هنگام فرود، بسیار آسیب‌پذیر باشد.

ظهور هلیکوپترها: در همان دوره زمانی که پوگو در حال توسعه بود، هلیکوپترها نیز پیشرفت چشمگیری داشتند و به عنوان جایگزینی مناسب ‌تر برای هواگردهای عمودپرواز شناخته شدند.

مشخصات کانویر اکس اف وای-1 در یک نگاه

خدمه: یک نفر

طول: 9.83 متر

طول دو سر بال: 8.43 متر

وزن خالی: 5053 کیلوگرم

بیشینه وزن برخاست: 7371 کیلوگرم

نیروی محرکه: یک پیشرانه توربوپراپ آلیسون با قدرت 3800 کیلووات

بیشینه سرعت: 980 کیلومتر بر ساعت در ارتفاع 4572 متر

برد: 800 کیلومتر

سقف پرواز: 37500 پا (11400 متر)

سرعت صعود: 50.7 متر بر ثانیه تا 6096 متر

سلاح: 4 توپ 20 میلیمتری

راکت: 48 راکت هوایی باله تاشو 70 میلیمتری ام کی 4

بیشتر بخوانید:

وی جی 101سی؛ جنگنده عمود پرواز آلمانی(+عکس و فیلم)

تماشاخانه

شکوه فرش ایرانی از دوره صفوی در اروپا ؛ هیجان مدیر گالری کریستی هنگام تعریف کردن را ببینید (فیلم)

عینک عجیبی که با استفاده از هوش مصنوعی چهره افراد را شناسایی می‌کند (فیلم)

فیلم های دیگر