تبعات آموزش زودهنگام زبان دوم به کودکان؛ چه سنی برای شروع ایده‌آل است؟

بهترین سن برای شروع یادگیری زبان‌ دوم زمانی است که زبان اول یعنی زبان مادری کامل شود، بنابراین اگر بخواهیم محدوده سنی برای این فعالیت مشخص کنیم، باید بگوییم که ۴سالگی سن مناسبی است اما در تمام آموزش‌ها پدر و مادر باید آگاه باشند که زبان مادری نسبت به زبان‌های دیگر ارجحیت دارد.

 قبل از اینکه زبان فارسی را کامل یاد بگیرند، با کلمات دست و پاشکسته انگلیسی صحبت می‌کنند تا به خیال والدینشان، افتخار فرزند دوزبانه در لیست استعدادهای درخشان این کودکان خردسال ثبت شود؛ غافل از اینکه آموزش زودهنگام زبان دوم دردسرهای جبران‌ناپذیری به‌دنبال دارد.

تب تلاش برای دو زبانه‌شدن کودکان چنان فراگیر شده است که خانواده‌ها از هر ترفند و کلاسی برای قرارگرفتن بچه‌ها در لیست دو زبانه‌ها استفاده می‌کنند. گاهی والدین از پخش ممتد کارتون‌های انگلیسی‌زبان در خانه کمک می‌گیرند و گاهی هم برنامه‌های آموزش زبان به کودکان را چاره کار می‌دانند.

در چنین شرایطی قبل از اینکه فرصتی برای بیان درست و کامل کلمات فارسی به کودکان داده شود، والدین برای جانماندن از قافله کودکان دوزبانه، فرزندانشان را به سمت توفانی از کلمات خارجی هل می‌دهند.

چند وقت پیش بود که یک اینفلوئنسر ایرانی از مشکل زبانی خاص فرزندش به‌دلیل تلاش برای آموزش همزمان زبان‌های عربی، ‌ترکی و انگلیسی در اینستاگرام پرده برداشت. این اینفلوئنسر که به‌دلیل شرایط زندگی‌اش، در زمان کوتاه در کشورهای ترکیه و امارات ساکن شده بود، بدون توجه به شرایط کودک خردسالش تلاش کرد تا زبان کشورهای مقصد مهاجرت و البته انگلیسی را به فرزندش بیاموزد.

اینطور که این اینفلوئنسر روایت کرده، ماجرا زمانی پیچیده شده بود که کودکش نه‌تنها قدرت تکلم به این زبان‌های خارجی را پیدا نکرد بلکه دایره لغات فارسی هم از حافظه‌اش حذف و این کودک برای برقراری ارتباط دست به دامان اصوات گنگ و نامفهوم شد. این مادر که در اینستاگرام ابعاد مختلف زندگی‌اش را به مخاطب‌هایش اعلام می‌کرد، بعد از مدتی گفت که برای درمان فرزندش به ایران آمده است تا ذهن این کودک از آوار زبان‌های خارجی مختلف نجات پیدا کند.

معلم خصوصی زبان‌فارسی

فرزانه هم یکی از مادرهایی است که در تله فرزند دوزبانه افتاد و بعد از گذشت چندماه متوجه شد چه بلایی سر فرزندش آمده است. فرزانه در این رابطه به همشهری گفت: «بعد از سال‌ها، خدا به من یک پسر داد و از همان روز اول دلم می‌خواست تا این بچه استعدادهای مختلف داشته باشه. به‌خاطر همین همیشه توی خونه برنامه انگلیسی‌زبان پخش می‌کردم و خودم هم تلاش کردم کلماتی که یادم هست رو به بچه‌ام یاد بدم.»

از آنجا که فرزند این مادر هنوز نتوانسته بود به‌طور کامل زبان فارسی را صحبت کند، چنین شروع زودهنگامی باعث دردسر در تکلم کودک ۳ساله شد؛ «متأسفانه بچه‌ام تکلمش دچار مشکل شد و نه‌تنها انگلیسی رو حرف نمی‌زنه حتی فارسی هم یاد نگرفت. الان خواسته‌هاش رو با اصوات به ما می‌فهمونه. با چند نفر مشورت کردم و الان یک پرستار استخدام کرده ام که با پسرم فارسی حرف بزنه و مشکل حرف زدنش رو رفع کنه.»

دردسرهای آموزش زودهنگام زبان دوم

شهرام شفیعی، گفتاردرمانگر، می‌گوید «بهترین سن برای شروع زبان‌دوم زمانی است که زبان اول یعنی زبان مادری کامل شود، بنابراین اگر بخواهیم محدوده سنی برای این فعالیت مشخص کنیم، باید بگوییم که ۴سالگی سن مناسبی است اما در تمام آموزش‌ها پدر و مادر باید آگاه باشند که زبان مادری نسبت به زبان‌های دیگر ارجحیت دارد.»

زمان شروع زبان‌آموزی

بعد از کامل‌شدن زبان اول، والدین می‌توانند زبان دوم را شروع کنند. کودکان زبان مادری را با سرعت بیشتری نسبت به زبان‌های دیگر یاد می‌گیرند.

تبعات شروع آموزش زودهنگام زبان دوم

چنین روندی باعث تداخل زبانی و تأخیر در تکلم کودکان می‌شود؛ همچنین کودکان تحت فشار و استرس قرار می‌گیرند. براساس تجربه‌ای که در مراجعه بیمارها داشته‌ام، باید بگویم کودکانی که تحت آموزش زبان‌دوم قرار گرفته‌اند، با مشکلات گفتاری و علائمی مثل کم‌بودن خزانه واژگان، کوتاه‌بودن جملات، مشکلات توجه و تمرکز به کلینیک‌های گفتار درمانی مراجعه می‌کنند.

آمار مشکلات گفتاری در این کودکان

هر چند تعداد کودکانی که به‌دلیل در معرض زبان‌دوم قرار گرفتن به کلینیک‌های گفتاردرمانی مراجعه می‌کنند به‌شدت بالا رفته است اما آمار دقیقی در این‌باره وجود ندارد.

توصیه به والدین

توصیه این گفتاردرمانگر به والدین این است که قبل از ۲سالگی کودکتان را در معرض گوشی و تلویزیون قرار ندهید، بعد از ۲سالگی فقط برنامه‌های کودک به زبان مادری و در حد نیم‌ساعت روزانه مجاز به نگاه‌کردن هستند. بعد از یادگیری کامل زبان‌مادری، نوبت به زبان دوم می‌رسد.

بیشتر بخوانید:

زبان مادری؛ زبان قلب و ذهن

تماشاخانه

بحران آب در شمال شرقی سوریه: اتهامات سنگین علیه ترکیه / بی‌برقی و بی‌آبی برای یک میلیون سوری (فیلم)

تراژدی در یک دریاچه، از فریاد کمک تا حبس ابد / مادری که دو بچه‌اش را کشت حالا چه می‌خواهد؟ (فیلم)

فیلم های دیگر