توقف سوخت رسانی به هواپیماهای ایرانی در اروپا؛ آغاز مشکلات زنجیره ای در صنعت هوایی کشور

عصر ایران - گزارش های رسیده حکایت از آن دارد که فرودگاه های بیشتری در اروپا از سوخت رسانی به هواپیماهای ایران خودداری می کنند.

هم اکنون فرودگاه های هامبورگ و فرانکفورت آلمان، استکلهم سوئد، آمستردام هلند و لندن از سوخت رسانی به هواپیماهای ایران خودداری می کنند و این هواپیماها برای تأمین بنزین خود مجبور هستند به دیگر فرودگاه های اروپایی پرواز کنند؛ این فرودگاه ها در اتریش (وین) و آلمان (کلن) قرار دارند.

همچنین تا یکی دو ماه آینده قراردادهای 66 ساله سوخت رسانی شرکت های هواپیمایی ایران با فرودگاه های آلمان و اتریش نیز به پایان می رسد. پیش بینی می شود این قراردادها تمدید نشوند که در این صورت معلوم نیست هواپیماهای ایرانی برای سوخت رسانی به کدام فرودگاه ها باید بروند.

البته فرودگاه استانبول یکی از گزینه های جایگزین احتمالی است که فشارهای آمریکا -همانطور که صادرات بنزین آنکارا به ایران را متوقف کرد- می تواند سوخت رسانی به هواپیماهای ایرانی را نیز منع کند.

دلیل این موضوع نیز تحریم های یکجانبه آمریکا درباره منع فروش بنزین به ایران است. اخیرا نیز آمریکا از چهارشرکت بزرگ نفتی غرب یعنی توتال فرانسه، انی ایتالیا، شل (انگلیسی هلندی) و استات اویل نروژ نیز تعهد گرفت که به فروش فراورده های نفتی خود به ایران پایان دهند.

پیامدهای استمرار این وضعیت در صنعت هوایی ایران

 اقدام هواپیماهای ایران در پرواز به فرودگاه سوم برای سوخت گیری باعث شده که این پروازها برای شرکت های هواپیمایی ایران پرهزینه شوند و ادامه چنین رویه ای قطعا بر بهای بلیط و افزایش استهلاک هواپیما و قطعات آن تاثیر منفی خواهد داشت.

از سوی دیگر هم اکنون دو شرکت ایرانی ایران ایر (دولتی) و ماهان (خصوصی) به اروپای غربی پرواز دارند. هر دو شرکت برای در اختیار گرفتن امتیاز برقراری پرواز  به فرودگاه های مهم اروپای غربی قطعا تلاش های بسیاری را انجام داده اند. برقراری پرواز به یک فرودگاه تنها به پرواز و فرود یک هواپیما میان دو فرودگاه منتهی نمی شود بلکه در عقبه خود نیازمند هماهنگی ها، اخذ مجوزها و اقدامات لجستیکی بسیاری است.

همچنین پس از برقراری یک خط پروازی زمان زیادی لازم است تا ضمن جذب مسافر این خط، فعال، سوده و قابلیت ادامه حیات داشته باشد به ویژه در اروپای غربی که رقابت های زیادی برای پرواز به سمت خاورمیانه و ایران وجود دارد .

حال به دلیل توقف سوخت رسانی پیش بینی می شود این خطوط پروازی با کاهش مسافر یا لغو کامل روبه رو شوند که در این صورت راه اندازی دوباره این خط های پروازی مستلزم از سرگیری تمامی اقدامات پیش نیاز راه اندازی خط هوایی و سودده کردن آن از نقطه صفر است.

در میان همسایگان ایران، سه شرکت مهم هوایی، در زمینه ارائه خدمات حمل و نقل مسافر نقشی فراملی دارند و برای جابه جایی مردم دیگر کشورها نیز برنامه ریزی و فعالیت می کنند. این سه، شرکت های هواپیمایی قطر، امارات و ترکیه هستند.

 این شرکت ها هم اکنون نیز از ایران به مقاصد اروپایی مسافران را منتقل می کنند که در صورت ادامه وضع موجود، شرایط رقابت شرکت های ایرانی با همتایان خارجی خود سخت تر خواهد شد .

 

می توان پیش بینی کرد که این سه شرکت بزرگ هواپیمایی که در زمینه ارائه خدمات در دنیا صاحب رتبه هستند از هم اکنون برای مسافران اروپایی دو شرکت هواپیمایی ایرانی برنامه ریزی می کنند تا سهم آنان را از آن خود کنند.

در همین زمینه باید گفت دو عامل مهم به شرکت های داخلی اجازه رقابت با شرکت های خارجی برای پروازهای مقصد اروپا را می دهد. اول بهای بلیط است.  معمولا در بسیاری از مسیرها، بهای بلیط شرکت های ایرانی برای مقاصد اروپایی در مقایسه با شرکت هایی خارجی حدود یکصد هزار تومان کمتر است.

همین عامل باعث تشویق مسافران به استفاده از شرکت های ایرانی است.

عامل دوم زمان است. یعنی با استفاده از شرکت های ایرانی، زمان پرواز به مقاصد اروپایی کمتر از استفاده از شرکت های خارجی است زیرا سه شرکت خارجی فعال در این زمینه یعنی هواپیمایی های امارات ، قطر و ترکیه مجبورند برای ترانزیت در فرودگاه های دبی ، دوحه و استانبول توقف کنند.

عملا با توقف سوخت رسانی به هواپیماهای ایرانی و اجبار سفر به فرودگاه دیگر برای سوخت رسانی، هزینه های بیشتری به شرکت های ایرانی تحمیل می شود که آنها نیز چاره ای جز افزایش بها نخواهند داشت که در نتیجه فاصله قیمت بلیط شرکت های ایرانی و خارجی کمتر می شود و مزیت نخست از بین می رود .

همچنین به دلیل لزوم توقف در فرودگاه سوم برای سوخت رسانی، زمان مسافرت های هوایی میان تهران و مقاصد اروپایی افزایش می یابد مثلا پرواز تهران - لندن با توقف در وین از شش ساعت به 9 ساعت افزایش می یابد با این وضعیت مزیت دوم هم کمرنگ می شود.

این عوامل به مرور زمان، ضمن کاهش مسافران این خط های پروازی می تواند سوددهی آنها را زیرسوال ببرد و پس از مدتی احتمال تعطیلی این خط های پروازی نیز وارد است.

همچنین فرودگاه ها برای پذیرش پرواز شرکت های مختلف دارای ظرفیت معینی هستند و در این میان، فرودگاه های شهرهای مهم مانند هیثرو لندن، فرانکفورت، برلین ، استکلهم ، توکیو و پاریس این موضوع بیشتر قابل لمس است و داشتن خط پروازی به هر کدام از این فرودگاه ها یک امتیاز مهم تلقی می شود که اگر از دست برود ، کسب مجددش بسیار دشوار است.

اینکه ایران در فرودگاه مهمی مانند هیثرو لندن پرواز دارد نشانه اهمیت یک کشور و خط هوایی آن است.

حال در صورتی که شرکت های ایرانی به دلیل مشکلات پیش آمده اقدام به لغو پروازهای خود کنند و امتیاز خود را در فرودگاه های مهم اروپایی از دست دهند، قطعا در آینده نخواهند توانست این امتیازها را دوباره به دست بیاورند و به سمت برقراری خط پروازی در فرودگاه های دست چندم اروپایی (از لحاظ تردد )خواهند رفت.

در حال حاضر در ایران ، شرکت های هوایی ، به دلیل سودده نبودن برخی پروازهای داخلی ، ازسودهی پروازهای خارجی برای جبران ضرر پروازهای داخلی و برقراری توازن مالی در این زمینه استفاده می کنند.

در صورت کاهش یا توقف پروازهای شرکت های ایرانی به اروپا، قطعا روند فعالیت های این شرکت ها در داخل ایران نیز با مشکل مواجه خواهد شد و این توازن به هم خواهد خورد لذا می توان پیش بینی کرد شرکت های هواپیمایی داخلی برای جبران ضررهای ناشی از حذف پروازهای خارجی، درخواست افزایش بهای بلیط داخلی را ارائه کنند.

همچنین بخش مهمی از پروازهای خارجی شرکت های ایرانی جزئی از خط های پروازی بزرگتری میان مسیرهای شرق و غرب عالم هستند و فرودگاه تهران نقش فرودگاه ترانزیتی را ایفا می کند.

 

به عنوان مثال پرواز تهران - بیرمنگام (انگلیس) خود جزئی از خط  بزرگتر دهلی نو - تهران - بیرمنگام است که در صورت ایجاد مشکل در خط تهران - بیرمنگام، خط دهلی - تهران نیز با مشکل کمبود مسافر مواجه خواهد شد.

به عبارت دیگر ، حذف پروازها به اروپا یا کمرنگ شدن این پروازها ، تنها مسیر ایران - غرب را تحت الشعاع قرار نمی دهد بلکه بر پروازهای شرق نیز تأثیر می گذارد و حتی می تواند به بهای حذف برخی خطوط پروازی در مسیر ایران - شرق نیز شود.

بنابراین به طور خلاصه می توان گفت که استمرار و گسترش معضل سوخت گیری هواپیماهای ایرانی ، تنها به مساله بنزین محدود نمی شود و می تواند "از دست دادن امتیاز پرواز به فرودگاه های مهم اروپایی" ، "واگذاری بازار به رقبای آسیایی" ، "تضعیف خطوط پرواز تزانزیتی آسیا-اروپا" و "افزایش قیمت بلیط پروازهای داخلی" منجر شود.

از این رو ، بکارگیری تدابیری برای جلوگیری از این وضعیت که صنعت هوایی ایران را با "زنجیره ای از مشکلات" مواجه می سازد ، بایستی جزو اولویت های اصلی مسوولان مربوطه باشد.