شورای عالی موازنه قدرت یا سیاست های راهبردی عراق؟

سرانجام بعد از ۸ ماه جدال و سهم خواهی، ائتلاف ها، احزاب و گروه های عراقی به دعوت مسعود بارزانی، هفته گذشته در اربیل و بغداد دورهم جمع شدند تا با تایید توافقات مقدماتی، به صورت رسمی آغاز فعالیت دولت جدید را اعلام کنند.

گفتگو برای دولت سازی

بر اساس توافقات به عمل آمده گروه های عراقی ریاست جمهوری به ائتلاف کردها ، نخست وزیری به ائتلاف فراگیر اتحاد ملی شیعیان، ریاست شورای راهبردی و ریاست مجلس به ائتلاف العراقیه رسید.

با این مقدمات سرانجام بعد از بیش از ۱۲۰ روز جلسه دوم پارلمان عراق تشکیل شد و نمایندگان جلال طالبانی را به عنوان رییس جمهور، دکتر نوری المالکی را به عنوان نخست وزیر، ایاد علاوی را به سمت رییس شورای راهبری و اسامه عبدالعزیز النجیفی را به ریاست مجلس ملی انتخاب کردند.

البته جلسه دوم پارلمان عراق، حاشیه ی مهمی داشت و  آن ترک جلسه توسط اعضای فهرست العراقیه بود که ناظران نتیجه ی آن را شکاف و انزوای بیشتر العراقیه می دانند.

فهرست العراقیه که با حمایت های سیاسی آمریکا و پشتیبانی مالی عربستان سعودی ۹۱ کرسی مجلس را از آن خود کرد، با وجود فشارهای سیاسی – امنیتی متحدانش بر احزاب و گروه های عراقی نه تنها نتوانست به اهداف حامیان خود یعنی «ورود بعثی ها به انتخابات، دراختیار گرفتن پست نخست وزیری و ماموریت تشکیل دولت و بعد از این دو ، پست ریاست جمهوری» برسد، با اجرای مشاوره های ایالات متحده به ائتلافی منزوی و در آستانه فروپاشی تبدیل شده است که ترک نکردن ۲۵ نفر از اعضای آن در هنگام خروج از جلسه دوم مجلس عراق یکی از نشانه های آن است.

آمریکا و العراقیه برنده یا بازنده در عراق

حسن دانایی فر سفیر جمهوری ایران در بغداد در گفتگو با سایت دیپلماسی ایرانی در پاسخ به ارزیابی اش از نقش آمریکا در وضعیت سیاسی عراق گفت: «آمریکایى‌ها در این مدت خیلى به عراق آمدند. یعنى در طول یک ماه گذشته آنها پیوسته هم طریق سفیر و هم از طریق آقاى تونى بلینکن که مشاور آقاى بایدن است و هم از طریق تماس‌هاى تلفنى آقاى بایدن که روزانه با مسئولان عراقى به خصوص با آقاى بارزانى و طالبانى در مورد کناره‌گیرى آقاى طالبانى و این که ریاست جمهورى به آقاى علاوى واگذار شود، داشت و آمدن آقاى جان مک‌کین به همراه هیئتى به بغداد و اصرار به این موضوع که طالبانى کنار برود و علاوى به عنوان رئیس جمهور انتخاب شود، همه نشان از فشار امریکایى‌ها به عراقى‌ها داشت. در طول این یک ماه گذشته این ارتباطات پیوسته و به خصوص روزهاى دوشنبه‌، سه‌شنبه و چهارشنبه و حتى تا قبل از ظهر پنج‌شنبه وجود داشت؛ با این هدف که شاید رئیس جمهورى به آقاى علاوى واگذار شود. اما در این چند وقت کردها روى در اختیار داشتن پست ریاست جمهورى به عنوان یک پست مشروع و استحقاقى خودشان تاکید داشتند.»

سفیر ایران در عراق همچنین در پاسخ به این سئوال که برخى از تحلیلگران بر این باورند که آمریکا در جلسه روز پنج شنبه بازنده شد، گفت: « من نمى‌توانم درباره برنده و بازنده صحبت کنم ولى به عنوان یک مطلع تا آنجا که مى‌دانیم امریکا بسیار اصرار داشت که‌ آقاى طالبانى رئیس جمهور نشود و اصرار و تاکیدش به ویژه در این یک ماه گذشته بر این بود که آقاى علاوى، رئیس جمهور شود. البته این اتفاق نیفتاد. بسیار هم اصرار کردند و حرف‌هاى زیادى هم زده شد اما این خواسته امریکا محقق نشد. تحلیل این اتفاق بر عهده کسانى است که این موضوعات را پیگیرى مى‌کنند که تشخیص دهند در چنین شرایطى آیا امریکا برنده است یا بازنده.»

یک فعال رسانه ای عراقی در گفتگویی با نویسنده این یادداشت تاکید کرد: وقتی ایالات متحده در عرصه سیاسی عراق شکست های پی در پی ای را متحمل شد، هدف اش را جلوگیری از فروپاشی ائتلاف العراقیه که با هزینه ای هنگفت تشکیل شده است، قرار داد.

این فعال رسانه ای افزود: بر این اساس طرح تشکیل شورای راهبردی عراق، مطرح شد تا العراقیه حفظ شود.

روزنامه القدس العربی چاپ لندن نیز در یادداشتی وضعیت العراقیه را چنین توصیف می کند: فهرست العراقیه که دکتر ایاد علاوی ریاست آن را بر عهده داشت بزرگترین بازنده این توافقات است … ریاست پارلمان هم قبل از این که اصلا فهرست العراقیه با سیاق فعلی‌اش تشکیل شود از ابتدا هم سهم سنی‌های عرب بود.

شورای عالی موازنه قدرت یا سیاست های راهبردی

طرح تشکیل شورای عالی سیاست های راهبردی که منصب جدید در اختیار العراقیه است، در سال ۲۰۰۵ از سوی آمریکا مطرح شد. در آن سال ها که اهل سنت عراق، سیاست و  انتخابات را تحریم کرده بودند، شیعیان توانستند با قاطع پیروز انتخابات مجلس باشند و دولت را تشکیل دهند که این موجب نگرانی آمریکا و هم پیمانانش می شد.

ایالات متحده که می دانست در ساختار سیاسی جدید، بیت شیعی اکثریت مطلق را در اختیار دارند، با طرح تشکیل شورای سیاست های راهبردی به دنبال دادن امتیازات سیاسی به سنی ها و گروه های طرفدارش بود تا بتواند موازنه ای برقرار کند.

هیلاری کلینتون  وزیر خارجه آمریکا در  بیانیه یی که نشان دهنده هدف ایالات متحده از تشکیل این شوراست اعلام کرد: رهبران عراقی موافقت کرده اند که یک شورای عالی سیاست های راهبردی تشکیل شود. این ارگان مهم به عنوان یک کمیته رهبری کننده، هدایت سیاست های عراق را در زمینه های دفاعی، امور خارجی، اقتصادی و دیگر موضوعات استراتژیک، بر عهده دارد و در این زمینه ها تعیین سیاست می کند.

فلاح النقیب یکی از نمایندگان ائتلاف العراقیه اظهار داشت: ایاد علاوی در چندین تماس با باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا اعلام کرده که شورای عالی سیاست های راهبردی عراق که وی متصدی آن شده است اختیارات اجرایی بسیاری دارد.

بر اساس آنچه تا کنون منتشر شده است شورای عالی سیاست های راهبردی عراق از ۲۰ عضو دائم و ۱۱۰ مشاور عالی تشکیل خواهد شد و همه‌ جناح های سیاسی و قومی در این شورای نماینده‌ خواهند داشت و تصمیمات با هماهنگی همه‌ اعضا اتخاذ خواهد شد.

جمال شیاع یک عضو مجلس ملی عراق نیز از تصویب قانون این شورا در پارلمان عراق خبر داد و افزود: در دو ماه‌ آینده‌ اختیارات این شورا به‌ صورت مفصل در پارلمان عراق مورد بحث اعضا قرار خواهد گرفت و درباره‌ آن قانونی تصویب خواهد شد.

تحولات مبین آن است العراقیه که تا چندی قبل علاقه ای به در اختیار گرفتن این منصب نشان نمی داد، در حالی که خود را سهم خود را از قدرت ناچیز می دید در نهایت به مسئولیت ریاست این شورا را برعهده گرفت.

برای شناخت ظرفیت سیاسی و اجرایی این شورای جدید التاسیس، باید منتظر آینده بود تا قانون شورا از تصویب یک مجلس ائتلافی، قومی و مذهبی بگذرد.

در حالی که عراقی ها برای تشکیل دولت جدید ۸ ماه زمان صرف کردند، باید شانس با العراقیه همراه باشد تا  نظراتش درباره ی شورای عالی سیاست های راهبردی  در قانون تاسیسی بگنجد.

منبع: روزنامه فرهیختگان