در این میان ، نکته غم انگیز ماجرا آنجاست که اقتصاد ایران حتی در بخش خصوصی ، برای عمده صادرات و واردات و تعاملش با جهان ، نیازمند واسطه است و اگر دیروز و امروز ، امارات متحده عربی و مشخصاً شیخ نشین دوبی ، این نقش را بازی می کردند ، امروز با تشدید بحث تحریم ها ، این ترکیه است که هوشمندانه برای ما کیسه دوخته است.

عصر ايران- سفر سه روزه عبدالله گل رييس جمهوري تركيه به ايران با هيئت " پروپيمان " اقتصادي كه شامل دهها تن از كارآفرينان و بازرگانان ترك است را بايد از ابعاد و زواياي گوناگون مورد بررسي قرار داد.

نخستين بعد اين سفر از جنبه روابط دو جانبه و نزديكي دو كشور در سال هاي اخير قابل تحليل است . حزب حاكم عدالت و توسعه تركيه در سال هاي اخير تلاش داشته است تا روابطي نزديك تر با ايران برقرار سازد. راي منفي تركيه به چهارمين قطعنامه تحريمي ايران ( به همراه برزيل) نمود عيني اين سياست تركيه بوده است.

اما جنبه ديگر روابط دو كشور ايران و تركيه علاوه بر پيشينه هاي تاريخي به محاسبات عدد و رقمي دولتمردان تركيه بر مي گردد . دولت رجب طيب اردوغان نخست وزير اسلامگراي تركيه يكي از محاسبه گر ترين دولت هاي منطقه است و سنگ بناي سياست خارجي اين كشور را در جهت سياست عملگرايي و توسعه اقتصادي قرار داده است .

از اين رو دولت اردوغان در سال هاي گذشته با قلم كشيدن روي موضوع اختلافات تاريخي خود با ارمنستان ، تنش زدايي با يونان ، توسعه روابط با چين ، هند و روسيه و يافتن متحدان منطقه اي و فعال تر شدن در سياست خاورميانه اي تلاش كرده است فضايي مناسب تر براي جهش اققتصادي خود فراهم كند و تا حدود زيادي هم در اين سياست موفق عمل كرده است.

توسعه روابط با ايران يكي از اهدافي است كه در چارچوب اين سياست تركيه قابل تحليل است . مقامات آنكارا به خوبي ضعف ها ، توانمندي ها و كمبودهاي طرف ايراني را مي شناسند و به خوبي مي دانند كه در شرايط كنوني مي توانند بهره اي دو يا چند جانبه از رابطه با ايران ببرند.
توسعه روابط با ايران در شرايط كنوني براي تركيه چند ويژگي ممتاز و برجسته دارد ، از جمله اينكه :

1- در صورتي كه اين كشور نقش دروازه تعامل ايران با شركت هاي اروپايي را بازي كند سود سرشار اقتصادي ، به جيب ترکیه مي رود. تركيه مي تواند با ايفاي اين نقش جاي امارات و به ويژه دبي را پر كند و به عنوان دروازه ورود كالا و صادرات مجدد كالا به ايران مطرح شود.

2- دولت آنكارا مي تواند با توجه به فشارهاي تحريمي به ايران امتيازهاي بيشتري را بابت توسعه روابط اقتصادي و سياسي خود از ايران دريافت دارد.

3- تركيه مي تواند از توسعه روابط با ايران به عنوان يك اهرم موثر در تعاملات خود با غرب ( آمريكا ، اتحاديه اروپا و حتي اسراييل ) بهره ببرد.

اما در سوي ديگر اين معادله و به هنگام ارزيابي منافع طرف ايراني از توسعه روابط اقتصادي با تركيه بايد اشاره كرد كه مهم ترين دستاوردهاي ايران از توسعه روابط اقتصادي با تركيه در دو عامل زير خلاصه مي شود :

1- دور زدن تحريم ها و ايجاد امكاني براي حفظ رابطه تجاري با شركت هاي اروپايي كه علي رغم ميل خود مجبور به محدود كردن رابطه با ايران شده اند.

2- كسب ژست سياسي و اعلام شكست تحريم ها با توسعه روابط اقتصادي و سياسي با تركيه .

بنابراين با نگاهي به دو سوي معادله رابطه رو به توسعه ايران و تركيه بايد اذعان داشت كه اين روابط اگر چه براي ايران خالي از فايده و منافع نيست ، اما منافع تركيه از توسعه روابط اقتصادي با ايران بسيار بيشتر از منافعي است كه از توسعه رابطه با تركيه ، عايد ايران مي شود.

از اين رو می توان انگيزه هاي عبدالله گل را از آوردن هيئتي صرفا اقتصادي به تهران درك كرد و گفته هاي رييس اتاق بازرگاني تركيه در تهران در انتقاد از صاحبان سرمايه ايراني در عدم سرمايه گذاري مناسب در تركيه را فهم كرد.

در این میان ، نکته غم انگیز ماجرا آنجاست که اقتصاد ایران حتی در بخش خصوصی ، برای عمده صادرات و واردات و تعاملش با جهان ، نیازمند واسطه است و اگر دیروز و امروز ، امارات متحده عربی و مشخصاً شیخ نشین دوبی ، این نقش را بازی می کردند ، امروز با تشدید بحث تحریم ها ، این ترکیه است که هوشمندانه برای ما کیسه دوخته است.

تراز تجاری ایران و امارات در سال های اخیر حدود 10 میلیارد دلار به سود امارات بوده است و این در حالی است که خود امارات ، راسا هیچ کالا و خدماتی به ایران صادر نکرده و فقط نقش واسطه را داشته است. در واقع این 10 میلیارد دلار ، حق الزحمه بادآورده واسطه گری شان بوده است که از جیب ملت ایران رفته و باعث گران شدن کالا در کشور شده است.

حال که امارات تحت فشار آمریکا ، محدودیت های جدیدی را علیه ایران وضع کرده ، ترکیه با این استدلال که چرا جای خالی امارات را پر نکند و میلیاردها دلار سود راحت الوصول را به اقتصاد خود تزریق نکند ، وارد گود شده است و در این میان ، این مردم ایران هستند که باید متحمل هزینه های واسطه گری ها شوند و چه فرقی می کند که پولشان به جیب همسایه عرب جنوبی برود یا همسایه ترک نشین غربی؟ مهم این است که ما داریم این هزینه را متحمل می شویم و این پول از جیب ما بیرون می رود.
... و خوشا همسایگانی که از این خوان نعمت ، متنعم اند!