پيشنهاد متكي براي قطع رابطه با ليبي

وزير خارجه سابق كشورمان با تأكيد بر واكنش سازمان كنفرانس اسلامي و اتحاديه عرب نسبت به كشتار گسترده مردم ليبي، گفت: اگر با اين اقدامات مقابله نشود، كشتار در جهان عرب به صورت زنجيره‌اي، در دستور كار ديگر رژيم‌ها قرار مي‌گيرد.

منوچهر متكي وزير خارجه پيشين كشورمان در گفت‌وگويي تفصيلي با خبرنگار سياست خارجي خبرگزاري فارس در دفترش، به تشريح تحولات كنوني در منطقه از جمله اوضاع كنوني در ليبي پرداخت و به كشورهاي عضو سازمان كنفرانس اسلامي و اتحاديه عرب پيشنهاد داد كه روابط سياسي‌ خود را با رژيم ديكتاتور طرابلس قطع كنند.

اين ديپلمات كهنه‌كار حدود يك ساعت و نيم با رويي گشاده به پرسش‌ها پاسخ داد، ولي از برخي سؤالات كه هنوز هم مورد توجه بسياري از خبرنگاران است، گذر كرد.

وي در اين گفت‌وگو با بيان اينكه روند پرشتاب تحولات در منطقه شرايطي را پديد آورده كه در برخي زمينه‌ها نيازمند است كشورهاي منطقه تدابير مناسبي را اتخاذ كنند، گفت: يكي از فاكتورهاي مهم در تعاملات دولت‌هاي اين منطقه كه مردمشان مطالبات خاص خودشان را مطرح و عقده‌گشايي ده‌ها ساله مي‌كنند،‌ چگونگي برخورد دولت‌‌ها و استفاده از قوه قهريه و در نقطه اوج به كارگيري ارتش در ناآرامي‌هايي است كه در منطقه مشاهده مي‌كنيم و خيزش‌ها و قيام‌هايي كه از سوي مردم يكي پس از ديگري در شمال آفريقا و خاورميانه عربي خود را نشان مي‌دهد.

متكي افزود: در مصر تلاش كردند كه ارتش وارد درگيري، مصاف و رويارويي با مردم نشود و شايد اين را بتوان يك نكته مثبت تلقي كرد. اگر چه نگراني‌هايي وجود داشت كه اگر ارتش بخواهد وارد صحنه شود، آن وقت حركت مردم از فضاي مسالمت‌آميز خود خارج خواهد شد. شاهد بوديم كه وقتي چند روز پيش تعدادي از تظاهركنندگان مصري مورد حمله واقع شدند، شوراي فرماندهي نظامي رسماً از الشباب (جوانان مصري) عذرخواهي كرد.

* اقدامي كه با هيچ يك از مباني حكمراني همخواني ندارد

وزير خارجه سابق با اشاره به تحولات ليبي با ذكر اين نكته كه آنچه در ليبي شاهد بوديم و هستيم، شايد سابقه آن را در كمتر جاي جهان ببينيم، به ‌ورود نيروهاي نظامي باقيمانده و وفادار به قذافي با سلاح‌هاي كشتار جمعي پرداخت و افزود: تصويري از قتل عام مردم را مشاهده مي‌كنيم كه رقم زده و اين با هيچ يك از مباني حكمراني و حتي بسياري از حكومت‌هاي ديكتاتور و خشن همخواني ندارد.

متكي اضافه كرد: اقدامات مشكوك قذافي از يك سو و بمباران مردم در شهرهاي مختلف را همراه با نيروهاي زميني، تانك‌ها و بهره‌گيري از سلاح‌هاي نيمه سنگين و از سوي ديگر تخريب و از بين بردن منابع عظيمي از سرمايه‌هاي ملي اين كشور، پالايشگاه‌ها، امكانات تسليحاتي و جاهايي كه از پول ملت خريداري و تأمين شده، نشانگر آن است كه يا بايد به بي‌تدبيري و بي‌عقلي صرف مورد قضاوت قرار گيرد يا اينكه بخشي از مأموريت است.

* قطع رابطه سياسي با ديكتاتور طرابلس

وي ادامه داد: در چنين فضايي مردم ليبي سخت نيازمند حمايت از سوي كشورهاي عربي و اسلامي هستند.
وزير خارجه پيشين به كشورهاي اسلامي، سازمان كنفرانس اسلامي و اتحاديه عرب پيشنهاد كرد كه موضوع قطع رابطه سياسي با رژيم قذافي و ديكتاتور طرابلس را در دستور كارشان قرار دهند.

اين ديپلمات كهنه‌كار اضافه كرد: به اعتقاد ما اين اقدام موجب مي‌شود كه هم مردم احساس حمايت و پشتوانه جدي از سوي كشورهاي عربي و اسلامي كنند و هم رژيم قذافي بفهمد كه ادامه برخورد، بيش از پيش موجب از بين رفتن حكومت و بدتر شدن وضعيت او خواهد شد.

* كشتار زنجيره‌اي در دستور كار ديگر رژيم‌هاي عرب

به گفته وي اگر چنين اقدامي صورت نگيرد، كشتار در جهان عرب به صورت زنجيره‌اي از سوي ديگر رژيم‌ها در دستور كار قرار خواهد گرفت.
وزير خارجه سابق با بيان اينكه در مصر تجربه آزموده اين بود كه ارتش را از برخورد و رويارويي با مردم جدا نگهدارند،‌خاطرنشان كرد:‌ در بحرين در روزهاي نخستين ارتش با تانك و امكانات نظامي به خيابان‌ها آمد، اما خيلي زود متوجه شدند با هيچ منطقي نمي‌توانند از طريق ارتش، سلاح‌هاي سنگين، هواپيماهاي جنگنده و ... با مردم مقابله كرده و مانع از حركت آنها شوند.

* اگر كشتار به الگو بدل شود و عبدالله صالح از آن استفاده كند

متكي با اشاره به آتش گشودن نيروهاي پليس به روي مردم در ليبي و كشته‌ها و زخمي‌هاي حاصل از آن، اظهار داشت: اگر سكوت بين‌المللي كه نوعي حمايت ضمني از به كارگيري وسيع نيروي نظامي، جنگنده‌ها، تانك‌ها و سلاح‌هاي نيمه‌سنگين در قتل عام مردم ليبي محسوب مي‌شود به الگو بدل شود و فردا علي عبدالله صالح و حكومت يمن بخواهند از آن استفاده كنند، آن زمان شاهد كشتار گسترده‌تري از مردم اين منطقه خواهيم بود.

* خشونتي كه به تنفر و تسريع در سقوط رژيم‌هاي ديكتاتوري منجر مي‌شود

وي يادآور شد: البته اين خشونت نتيجه‌اي جز تنفر بيشتر ملت‌هاي منطقه و تسريع در سقوط رژيم‌هاي ديكتاتوري و تعميق نفرت از حاميان غربي اين كشورها مشخصاً آمريكا و اروپا در پي نخواهد داشت.

متكي از كشورهاي اسلامي خواست كه اين فرصت را از دست ندهند و گفت: اين انتظار امروز از سوي مردم مسلمان ليبي و فردا از سوي مردم ساير كشورهاي مسلمان اين منطقه وجود دارد.


اين ديپلمات كهنه‌كار ادامه داد: فكر مي‌كنيم اين كشورها به جاي برخي تصميمات بي‌تأثير سياسي و يا دنباله‌روي و حالت انفعالي در مقابل برخوردهاي عمدتاً سياسي غرب، خودشان ابتكار عمل را به دست بگيرند و تصميم مناسب را اتخاذ كنند.

وزير خارجه پيشين كشورمان اينكه باراك اوباما رئيس جمهور آمريكا در مصاحبه‌اش عنوان مي‌كند كه ما بايد بين هزينه‌ها و منافع يك توازني در تصميم‌گيري‌هايمان ايجاد كنيم، نشانگر آن دانست كه برخورد غرب با اين حادثه يك برخورد سياسي و صرفاً بر اساس منافع آن است.
به گفته متكي براي غرب مهم نيست كه امروز 10 نفر، 100 نفر يا هزار نفر و يا بيشتر از مردم منطقه كشته شوند.

* ديوانگي محض يا ماموريت ويژه

وي در پاسخ به اين سؤال كه آيا صحنه كنوني‌ ليبي توسط قذافي اداره مي‌شود، يا اينكه غرب پشت صحنه قرار دارد؟ اظهار داشت: اين اقدامات جديد قذافي در كشتار مردم از يك طرف كه يك ديكتاتوري خطرناك است و از سوي ديگر از بين بردن و تخريب همه منابع كشور، بمباران پالايشگاه‌ها، امكانات نظامي و احياناً كارخانجات، اصلاً قابل فهم نيست و اين قابل فهم نيست كه حكومتي تمام تاسيسات زيرساختي كشورش را بمباران كرده و از بين ببرد.

متكي ادامه داد: معمولا در حملات ديگران مثل حمله رژيم صهيونيستي به لبنان و يا غزه شاهد بوديم كه تاسيسات زيربنايي را از بين بردند، اما اينكه حكومت خود كشور ولو در تعارض با مردم، همه زيرساخت‌ها و سرمايه كشور را از بين ببرد، يا از يك ديوانگي محض سرچشمه مي‌گيرد يا از يك ماموريت ويژه.

* حساسيت غرب

وزير خارجه سابق كشورمان به شرايط استراتژيكي ليبي، واقع شدن آن در شمال آفريقا و اهميت استراتژيكي آن براي اروپا اشاره و خاطرنشان كرد: اينكه ناتو، اتحاديه اروپا و آمريكا به طور مشخص، بعد از ثقل سياسي كه در مصر با آن مواجه بودند به ليبي به عنوان يك منطقه ژئواستراتژيك و ژئوپلتيك توجه مي‌كنند، بيانگر آن است كه غرب صرفاً به دنبال منافع خود مي‌باشد.

وي با طرح اين پرسش كه آيا پروسه ليبي هماهنگي با غرب است؟ پاسخ داد: آغاز اين بحران چه در تونس و چه در ليبي و مصر و ساير كشورها از سوي مردم بود و طبيعي است كه غرب به عنوان يكي از مهمترين مناطق استراتژيك دنيا نسبت به چگونگي روند اين تحولات، توجه و حساسيت دارد و لذا هر جاي كار بتواند هماهنگي‌هايي را ايجاد كند تا خواسته‌هايش تعقيب شود، مدنظر قرار مي‌دهد.

* ليبي را به سمت خود هدايت كردند

متكي گفت: 10 الي 15 سال بود كه بعد از قصه لاكربي (غربي‌ها) توانسته بودند ليبي را در سمت و سو و جهت خود هدايت كنند و با بستن قراردادهاي خاص با ليبي منافع خود را از منابع نفتي ليبي تأمين كنند. ايتاليا در حال حاضر شريك اول اين كشور و پس از آن آلمان، فرانسه و انگليس منافع كلاني را در ليبي دارند. از سوي ديگر در دو سوي مديترانه در كمترين فاصله، مرز آبي بين شمال آفريقا با اروپا قرار دارد و غرب اين حساسيت را نيز داراست.

اين ديپلمات سابق اينكه غربي‌ها بخواهند دخالت داشته باشند و بر اين پروسه و روند تأثيرگذار باشند، را به طور طبيعي ميل و علاقه آنها دانست و در عين حال يادآور شد: اين به معناي آغاز اين پروسه توسط آنها نيست. اين پيام و خيزش توسط مردم بر اساس اعتقادات اسلامي در يك پاسخ قوي «نه» بر آنچه كه در طول 3 تا 4 دهه بر آنها حاكميت پيدا كرده بود و روز به روز نقش مردم در آنجا كم‌رنگ‌ و كم‌رنگ‌تر شده بود، بيان شد و اين عقده و دمل سر باز كرد و به يك قيام فراگير تبديل شد.

* كند شدن آهنگ تصميمات ناتو و اتحاديه اروپا

اين ديپلمات كهنه‌كار با بيان اينكه غرب در ابتدا تصور مي‌كرد كه در برخورد ليبي با اين حوادث، قذافي قادر نخواهد بود بايستد و با اين حجم سنگين تهاجم و قيام عمومي مردم، بالاخره فرار كرده و مصالحه خاصي خواهد كرد و رفت، پرسيد: چه اتفاقاتي رخ داد كه قذافي از تهديد زباني و حملات معمولي به اين سطح سنگين از تهاجم نظامي عليه مردم رسيد؟ اينجا اين شك و ترديد به وجود آمد كه ممكن است برآمده از «ماموريتي» باشد.

وي توضيح داد: چون به موازات ورود قذافي با سلاح‌هاي سنگين و كشتار جمعي مردم، شاهديم ناتو نيز در تصميماتش قدري شل شده و قدري آهنگ تصميمات ناتو و اتحاديه اروپا كند مي‌شود كه اين نشان مي‌دهد آنها مي‌خواهند به صحنه نظري بيفكنند تا ببينند چه تحولاتي رخ داده است.

* هم سرنوشتي ملت‌هاي منطقه

به گزارش فارس، وزير خارجه پيشين كشورمان در ادامه اين گفت‌وگو با بيان اينكه حوادث جاري در خاورميانه عربي و شمال آفريقا ويژگي‌هايي پيدا كرده كه اولين آن تأثيرهاي متقابل اينها بر يكديگر است، گفت: هر جا يك گام به جلو برداشته مي‌شود در جاهاي ديگر تأثير خود را بر جا مي‌گذارد.

به باور وي اين نشانگر هم سرنوشتي ملت‌هاي منطقه از يك سو و ماهيت حكومت‌هاي منطقه از سوي ديگر است. يعني هم صورت مسئله يكسان،‌ هم خواست‌ها يكسان و هم نوع تعاملات همساني پيدا كرده است. مردم بسيار آرام و بدون سر و صدا وارد خيابان مي‌شوند و سؤالاتشان را مطرح مي‌كنند.

متكي يادآور شد: البته غربي‌ها متوجه شدند كه اين حركت‌‌ها هر چه جلوتر مي‌رود در حال به هم پيوستگي و گره‌خوردگي است. همانگونه كه يك جا به ثمر مي‌رسد و در جاهاي ديگر اثر مي‌گذارد.

وي افزود: آنها به اين نتيجه رسيدند كه اگر يك جا را بشكنند و از آنچه در كف خيابان‌هاست يعني «اراده مردم»، مانع شوند، اين هم در جاهاي ديگر اثر مي‌گذارد.

* نگراني جدي غرب

وزير خارجه پيشين كشورمان با طرح اين پرسش كه چرا ليبي مهم است؟ اظهار داشت: 2 درصد نفت مورد نياز دنيا از ليبي تأمين مي‌شود و بهترين نفت سبك دنيا را توليد مي‌كند. اما مؤلفه مورد توجه و مهم‌تر در ليبي، فقط نفت نيست، بلكه ليبي در كرانه مديترانه و به عنوان كشوري در كنار ساير كشورهاي شمال آفريقا كه از مصر تا مراكش را در بر مي‌گيرد و اينها نيز بر هم تأثيرگذاري خواهند داشت، ممكن است در نوع مناسباتشان با اروپا اثر بگذارد.

وي با ذكر اين نكته كه غرب به طور جدي نگران مناسبات آتي سياسي با اين منطقه است، اظهار داشت: كل خاورميانه يك مقوله است ولي منطقه شمال آفريقا و همسايگان آبي اروپا براي اروپايي‌ها از اهميت بيشتري برخوردار است كه حادترين آن در شمال آفريقا و در شرايط كنوني، ليبي است، چرا كه مردم ليبي در برابر شديدترين برخورد و سركوب نظامي حكومت مقاومت مي‌كنند.

* حكومت اسلامي در پرتو پيروزي مردم ليبي

متكي با ذكر اين نكته كه حكومت موقت و شوراي موقتي كه در بنغازي تشكيل دادند، يك شوراي موقت اسلامي است، يعني دقيقاً حكومت را با زيربناي فكري اسلامي تشكيل مي‌دهند، ادامه داد: اگر مردم ليبي در اين مقاومت پيروز و موفق شوند كه خواسته خود را متجلي كنند و مقاومت‌شان به طرابلس برسد، حكومت آتي ليبي يك حكومت دقيقاً اسلامي و برخاسته از خواست مردم خواهد بود.

* غرب به واقعيت تمكين كند

وزير خارجه پيشين كشورمان اضافه كرد: دوباره موج جديدي از حركت به عمق در اسلام‌خواهي ايجاد خواهد شد و موج دوم اين خواهد بود كه كسي نمي‌تواند عليه اسلام و قوانين اسلامي قانوني تصويب كند. يعني موج دوم مطالبات مردم، اسلاميزه كردن و حركت بر اساس مباني اعتقادي و اسلامي است كه اينها موجب نگراني غرب مي‌باشد.
وي با بيان اينكه غرب بايد به واقعيت تمكين كند و واقعيات را بپذيرد، تصريح كرد: ‌غرب بايد متوجه شود كه شرايط اين منطقه متحول شده و بايد خودش را با شرايط تطبيق دهد.

* هيچ كس پيش‌بيني نكرده بود

خبرنگار فارس با بيان اينكه گفته مي‌شود دستگاه ديپلماسي جمهوري اسلامي ايران در خصوص تحولات منطقه خيلي فعال عمل نكرد، از متكي پرسيد آيا ايران نمي‌توانست در قبال اين تحولات پوياتر عمل كند؟ كه وي در خصوص چرايي ريشه‌هايي كه در منطقه واقع شد، اظهار داشت: هيچ كشوري نتوانسته بود اين تحولات را پيش‌بيني كند.

وي با بيان اينكه الهام‌بخشي انقلاب اسلامي در محتواي حركتي كه امروز در منطقه وجود دارد، بحث‌هاي جديدي را در محافل مذهبي، رهبران ديني و جهان عرب به وجود آورد، اضافه كرد: الان آقاي قرضاوي و برخي سردمداران ديگر در حوزه عربي مطرح مي‌كنند كه ما الگوي رهبري در انقلاب ايران را مي‌توانيم علاوه بر تشيع در دنياي خودمان و جهان اهل سنت نيز به كار گيريم.

متكي خاطرنشان كرد: در اينكه كسي اين تحولات را پيش‌بيني نكرد چون استثنا ندارد، نمي‌توان كسي را سرزنش كرد. يعني واقعا كسي 6 ماه پيش تصور نمي‌كرد كه چنين تحولي رخ خواهد داد.

* تغيير چهره حكمراني در خاورميانه

وزير خارجه پيشين كشورمان به مطالباتي كه امروز در مصر مطرح مي‌شود اشاره كرد و گفت: اگر 6 ماه پيش كسي در مصر چنين حرف‌هايي را مي‌زد، سر و كارش با دار و درفش بود. اما اكنون شباب ميدان تحرير با شوراي نظامي مذاكره و مطالبات خود را مطرح مي‌كند و همه مطالبات به جز دو مطالبه مورد پذيرش قرار مي‌گيرد، يكي ابقاي احمد شفيق در نخست‌وزيري كه البته بعد از استعفاي محمد الغنوشي در تونس شفيق نيز مجبور به استعفا شد و مطالبه ديگر تعديل ماده 5 قانون اساسي است كه هنوز محقق نشده و در مذاكرات مطرح است.
وي ادامه داد: انحلال مجلس، برگزاري انتخابات، چارچوب دوره‌هاي رياست جمهوري و ... همه مطالبات معارضه است كه مطرح شده و اين قطعاً چهره حكمراني را در خاورميانه به طور عام و در مصر متحول خواهد كرد.

* ديگر نمي‌توانند هر قراردادي را بر گرده مردم تحميل كنند

اين ديپلمات كهنه‌كار اضافه كرد:‌ حتي اگر الان همه چيز متوقف شود، اين قيام‌ها تأثير محتوايي خود را بر جا گذاشته و آن اينكه حكومت‌هاي منطقه فهميده‌اند كه ديگر نمي‌توانند به سبك گذشته حكومت كنند، اراده ملت‌ها را در نظر نگيرند، انبانشان را از پول بيت‌المال پر كنند و ديگر نمي‌توانند هر قراردادي را بدون خواست مردم بر گرده مردم تحميل كنند. در حقيقت يك تحول بنيادين در نوع حكومت به وجود مي‌آيد.

* قدرت تأثيرگذار مردم

وي با اشاره به اخبار پشت صحنه تحولات منطقه از جمله در يمن، بحرين، اردن و ... خاطرنشان كرد: زماني اين تحولات را مرور مي‌كنيم متوجه قدرت تأثيرگذار مردم مي‌شويم.

به اعتقاد وزير خارجه پيشين كشورمان سمت و سوي عمق اين تحولات، خواسته‌ها و مطالبات نشانگر آن است كه قدرت‌هاي سلطه‌گر قادر به چنين طراحي نبودند. آنها 20 سال پيش مي‌خواستند يك لايه بسيار نرم دموكراسي سازي را در منطقه ايجاد كنند، اما الان از غربي‌ترين كشور حوزه عربي تا شرقي‌ترين آن در كل جهان عرب اين فرياد را مي‌شنويد كه «الشعب يريد اسقاط النظام» و همه خواستار تغييرات ساختاري اساسي هستند.

متكي اضافه كرد: آمريكايي‌ها پشت صحنه با عمر سليمان و حسني‌ مبارك هر گونه كه مي‌خواستند عليه فلسطيني‌ها و به نفع اسرائيلي‌ها مي‌بستند و اينكه گفته مي‌شود ساختارها متحول شود يعني همان بستن‌هاي پشت پرده‌ بايد شفاف و آشكار شود.

* تحولات كنوني مهم‌ترين دستوركار اتاق‌هاي فكر اسرائيل و آمريكا

وي با اشاره به شعارهايي كه مردم در اين كشورها سر مي‌دهند مبني بر اينكه بايد در تعاملات با رژيم صهيونيستي تغييرات ايجاد شود، ‌گفت: اين روزها مهم‌ترين موضوع دستوركار اتاق‌هاي فكر رژيم صهيونيستي و آمريكايي‌ها، اين تحولات است.
متكي به اعترافات اخير سخنگويان وزارت خارجه يا سران اين كشورها و از جمله اظهارات سخنگوي وزارت خارجه انگليس اشاره كرد كه گفته بود ما ديگر مثل گذشته در خاورميانه سلطه نداريم و ديگر حرف ما در آنجا تأثيرگذار نيست. به وضوح مي‌شنويد كه آمريكايي‌ها براي اينكه تنفر نسبت به آنها عميق‌تر نشود به برخي از تصميمات نزديك نمي‌شوند.

* پيگيري قطع روابط با ليبي

اين ديپلمات كهنه‌كار ادامه داد: فكر مي‌كنم خدمت به ملت‌هاي منطقه اين است كه ما به خواسته‌هاي آنها ارج بگذاريم و در مناسباتي كه با كشورها داريم آنها را ترغيب كنيم كه به خواست ملت‌ها تمكين كنند.

وي با بيان اينكه الان زمينه براي دستگاه ديپلماسي جمهوري اسلامي وجود دارد، گفت: تا جايي كه اطلاع دارم برخي از تماس‌ها و ارتباطات الان در جريان است. يكي از مواردي كه مي‌توانم به عنوان يك شهروند پيشنهاد دهم، اين است كه قطع روابط با رژيم ديكتاتور ليبي را در دستور كار سازمان كنفرانس اسلامي و اتحاديه عرب پيگيري كنيم. كشورهايي مثل مالزي، اندونزي و برخي كشورهاي آفريقايي مسلمان و اعضاي سازمان كنفرانس اسلامي بايد اين آمادگي را داشته باشند.


به باور متكي اگر ليبي بايكوت نشود و اين شيوه (كشتار مردم) به الگويي بدل شود، ديگر كشورها زماني كه به تنگنا مي‌افتند اين آمادگي را دارند كه براي حفظ حكومت با تمام سلاح‌هاي كشتار جمعي به جان مردمشان بيفتند.

* كشورهاي اسلامي براي متوقف كردن قذافي تلاش كنند

وي افزود: دو بار هواپيماي جنگنده در مصر به پرواز درآمد و با توجه به بازتاب بدي كه داشت، ديگر چنين شيوه‌اي استفاده نشد. اما در ليبي از هواپيماي جنگي استفاده شد و اين در شأن كشورهاي اسلامي نيست كه اين موضوع ثبت شود و همه بايد براي متوقف كردن ليبي از دست زدن به اين اقدام تلاش كنند.

وزير خارجه پيشين كشورمان گفت: تصور مي‌كنم فرصت‌هايي وجود دارد كه دستگاه ديپلماسي كشور مي‌تواند گام‌هاي جديدي را در كنار اقداماتي كه انجام داده، بردارد.

* دستور كارهايي كه براي كشورهاي منطقه تعريف كردند

به گزارش فارس متكي در ادامه اين گفت‌وگو يكي ديگر از تأثيرات اين بحران در منطقه را اين دانست كه آرام آرام برخي از دستور كارهايي كه از سوي ديگران در خارج از منطقه بر مردم اين منطقه تحميل شده بود، از دستور كار خارج خواهد شد.
وي با بيان اينكه قدرت‌هاي سلطه‌جو و غرب به رهبري آمريكا طي چندين دهه گذشته خصوصاً 30 سال اخير بعد از انقلاب اسلامي دستور كارهايي را براي كشورهاي منطقه تعريف كردند از جمله اين دستور كارها را دستور كار سازش با قرباني كردن ملت فلسطين، اختلاف در سطح ملي كشورها مثل لبنان و ايجاد زمينه‌ها براي جنگ و درگيري‌هاي داخلي و جلوگيري از وفاق ملي، ايجاد هسته‌ها و گروه‌هايي براي ايجاد افتراق، تفرقه و اختلاف عنوان كرد.

* تحريك امارات در بحث جزاير سه‌گانه ايراني

وزير خارجه سابق با اشاره به تلاش غرب براي مقابله با انقلاب اسلامي، اظهار داشت: سعي مي‌كردند شوراي همكاري خليج فارس را در مسيري هدايت كنند كه عليه انقلاب اسلامي موضع‌گيري، حركت و برخورد كند.

وي يكي از موضوعاتي كه در اين سال‌ها در دستور كار قرار گرفت را تحريك امارات متحده عربي در بحث جزاير سه‌گانه ايراني عنوان كرد و افزود: به اعتقاد ما اين دستوركارها، دستور كاري نيست كه خواست ملت‌هاي اين منطقه باشد.

متكي به دستور كار حمله رژيم صهيونيستي به لبنان و غزه اشاره كرد و گفت: اينها موضوعاتي بود كه برخي كشورهاي عربي از قبل خبردار مي‌شدند كه اين‌ها اتفاق مي‌افتد.

* انرژي كه امارات در جهت خواست غرب صرف كرد

وزير خارجه پيشين كشورمان با بيان اينكه امارات سال‌هاي طولاني بخش عمده‌اي از انرژي خود را در جهت خواست آنها (غربي‌ها) صرف واگرايي هم در روابط دوجانبه با ايران و هم در روابط منطقه‌اي كرده بود‌، اظهار داشت: در سايه تحولات و مطرح شدن اولويت‌هاي واقعي، شاهديم برخي از اين دستور كارها حذف مي‌شود.
وي ادامه داد: تصور مي‌كنم يكي از منافع مهم اين خيزش‌ها و قيام‌هاي منطقه، تعميق همگرايي در بين كشورهاي منطقه و تغيير تصوير روابط اين كشورها با جمهوري اسلامي خواهد بود و ظرفيت‌هاي جمهوري اسلامي بيش از گذشته مي‌تواند در خدمت آرمان‌هاي اين ملت‌ها قرار گيرد.

متكي با اشاره به همگرايي طبيعي كه برآمده از اعتقادات، جغرافيا، تاريخ و پيوندهاي عديده مشترك بين مردم اين منطقه است، اظهار داشت: مطمئنا اولين محصول آن خودكفايي در حوزه‌هاي سياسي، اقتصادي و امنيتي خواهد بود.
به گفته متكي اگر ما به چنان خودكفايي در منطقه برسيم چه نيازي است كه ديگران بيايند و اينجا اتراق و خودشان را به كشورهاي منطقه تحميل كنند.

* خاورميانه‌اي جديد متفاوت از گذشته

وزير خارجه پيشين كشورمان تصريح كرد: مطمئنا خاورميانه جديد، خاورميانه‌اي كاملا متفاوت از گذشته خواهد بود. مؤلفه‌هاي اساسي در اين خاورميانه در نوع روابط دولت‌ها با ملت‌هايشان، در ايجاد و تقويت همگرايي بين كشورهاي مسلمان منطقه و در اتخاذ يك رويكرد واقع‌بينانه بر اساس منافع واقعي آنها در قبال رژيم صهيونيستي تعريف مي‌شود و آخرين حوزه‌اي كه اين خاورميانه جديد آن را تحت تاثير قرار خواهد داد روابط غرب با خاورميانه است. يعني اين روابط قطعا بايد منطقي شود و از چارچوب كنوني تحميلي سلطه‌طلبانه بايد خارج شود.

منوچهر متكي وزير خارجه سابق كشورمان در ادامه گفت‌وگو با خبرنگار سياست خارجي خبرگزاري فارس، در پاسخ به اين سؤال كه چرا سفراي جمهوري اسلامي ايران در كشورهايي كه تحولات اخير در آنها واقع شده اين اتفاقات را پيش‌بيني نكرده بودند؟ پاسخ داد: از قديم گفته‌اند «الملك يبقي مع الكفر و لايبقي مع الظلم». به صورت عام براي كساني كه اين جوامع را رصد مي‌كردند مشخص بود كه اين عقده‌هاي انباشته شده جايي و روزي سر باز خواهد كرد. هر يك از اين جوامع را در نظر بگيريم شاهد اعتراضات بين نويسندگان، روزنامه‌نگاران، طلاب ديني و دانشجويان بوديم.

متكي اضافه كرد: اگر تحولات سه دهه گذشته را مرور كنيم شاهديم كه روز به روز بر خودكامگي حكمرانان از يك سو و بي‌اعتنايي به اراده ملت‌ها از سوي ديگر افزوده مي‌شد. هر جا عقده سر باز مي‌كرد سركوب و برخورد مي‌كردند. يك جا فكر كردند شايد روند سنتي حكمراني پادشاهي سعودي با روي كار آمدن ملك عبدالله كه ساليان طولاني وليعهد بود و با تغيير رويكردهايي، متحول خواهد شد. يك جا فكر كردند در اردن و برخي ديگر از اين كشورها با تغيير چهره‌ها و حكمرانان تحولاتي به وجود خواهد آمد كه البته نيامد.

وزير خارجه پيشين با بيان اينكه تحولات مشابهي در اروپا نيز قابل پيش‌بيني است، خاطرنشان كرد: آنچه در تحولات منطقه قابل پيش بيني نبود، ساعتي است كه در قرآن گفته مي‌شود فرا رسيدني است. هيچ كس پيش‌بيني نكرده بود و هيچ كس نمي‌دانست كه حركت‌هاي مهر، آبان و آذر 56 در ايران به حركت 19 دي و در نهايت به 22 بهمن منجر خواهد شد و حتي بين خود آمريكايي‌ها نيز دعوا بود.
به گفته اين ديپلمات كهنه‌كار زماني كه تحولات اجتماعي به صورت فراگير بروز مي‌كند، يك جرقه و حادثه ممكن است، علت آن باشد.

* هيچ گزارشي به ما نرسيده بود

متكي اضافه كرد: به اعتقاد من نمي‌توان خرده گرفت كه چرا پيش‌بيني نشده بود كه سر باز كردن دمل‌ها در يك حادثه به ظاهر كوچك باعث شود كه بن علي در يك فاصله 23 روزه از تونس برود.

وي گفت: تا زماني كه ما در وزارت خارجه بوديم هيچ گزارشي از هيچ جايي به ما نرسيده بود كه ظرف يك ماه يا 6 ماه حكومت بن علي چنين مي‌شود، آن هم اين گونه آتش‌زا، وسيع و عميق.

وزير خارجه سابق با بيان اينكه اين بدان معنا نيست كه سفرايي كه قبل از دوران من و در دوران من انتخاب مي‌شدند صد در صد و داراي ويژگي‌هاي كامل بودند، اظهار داشت: اين عدم پيش‌بيني را نبايد به سفرا گره زد. صدها سفير از كشورهاي مختلف دنيا در ليبي، تونس، مصر، اردن و بحرين حضور داشتند. اينكه سفر ايران پيش‌بيني نكرده بود، هيچ سفير ديگري هم پيش‌بيني نكرده بود.

* فصل الخطاب كلام رهبري باشد

وي در خصوص موضوعات صريح و روشني چون موازي كاري در سياست خارجي نيز اظهار داشت: در اين موضوعات بايد فصل الخطاب و كلام را كلام مقام معظم رهبري بدانيم و سعي كنيم در آن مسير تغيير جهت داده و در مسير درست حركت كنيم.

متكي در ادامه اين گفت‌و‌گو ديپلماسي را كلمه‌اي خواند كه مخرج مشترك همه اقدامات شده و با اشاره به كاربرد اين واژه در بخش‌هاي مختلف و استفاده عام از آن، گفت: در حوزه سياست خارجي ما در يك نبرد ديپلماتيك هستيم و در مراودات دوستانه با كشورها تلاش مي‌كنيم منافع بيشتري را براي كشور به دست آوريم و اين يك تقابل منافع بر اساس رفاقت است.

به گفته اين ديپلمات سابق اين اشتراك منافع است، اما در اين اشتراك منافع هر طرف سعي مي‌كند بيشترين منافع را به دست بياورد.

* ديپلماسي محافظه كارانه پاسخگو نيست

وي اينكه بدانيم سياست خارجي يعني ورود به يك عرصه چالشي را الفباي امر ديپلماسي دانست و گفت: مفهوم اين حرف اين است كه كساني كه فكر مي‌كنند ديپلماسي نعل به نعل همراه ديگران شدن و يا نعل به نعل همراهي ديگران را با خود داشتن است، تصور غلطي دارند و اين موضوع امكانپذير نيست و در نگاه نخست، حاصل آن تسليم مي‌شود.

وزير خارجه سابق ادامه داد: اگر بنا را بر اين بگذاريد كه سري كه درد نمي‌كند دستمال نمي‌بندند، اين ديپلماسي محافظه كارانه و عافيت طلبانه، جواب نمي‌دهد. لذا رويكرد دولت نهم برآمده از متن انقلاب، نگاه امام و رهبري كه ما ديپلماسي را در دنيا يك چالش بدانيم، حرف درستي است.

وي با اشاره به فرمايشات و تأكيدات مقام معظم رهبري گفت: ايشان به ما ديپلمات‌ها، سفرا و مديران وزارت خارجه همين درس را مي‌دادند و به زبان ساده بيان مي‌كردند كه وقتي شما مواضع حق طلبانه خود را در دنيا بيان مي‌كنيد، كساني كه به دنبال اهداف ديگري هستند و عدالت را بر نمي‌تابند، بين شما و آنها چالش به وجود مي‌آيد.
متكي ادامه داد: خطاب مقام معظم رهبري اين بود كه شما چالش را فرصت ارزيابي كنيد نه تهديد.

* اين زورگويي و سلطه طلبي نيست

وزير خارجه سابق ديپلماسي مبتني بر يك تنازع منطقي، درگيري و نبرد منطقي را اساس انقلاب اسلامي دانست و تصريح كرد: اين زورگويي و سلطه طلبي نيست. اين تمام حق خود را خواستن، نه كم و نه زياد است، اما شما يك زمان اين رويكرد را اتخاذ مي‌كنيد و يك وقت مباني ديپلماسي عمومي را بيان مي‌كنيد و يك زمان در صحنه عملي ديپلماتيك در دنياي امروز مي‌خواهيد اينها را عملياتي كرده و به دست آورديد.
وي افزود: تصور مي‌كنم دستگاهي كه متصدي پيگيري چنين ديپلماسي است ناگزير به حركت در چارچوب‌هاي خاص خود مي‌باشد، اما با رويكردي كاملا انقلابي، فعال و نه منفعلانه و اين در صحنه عمل راحت نيست.

متكي گفت: بسياري از موارد مي‌شد كه ما در حد بالاترين مسئولان كشور مطالبه مي‌كرديم ولي موفق نمي‌شديم چيزي را به دست بياوريم، اين بدان معنا نبود كه تلاش براي آن صورت نگرفته است. البته برخي تصورشان اين بود كه اگر اين پيگيري انقلابي شود، زودتر به نتيجه مي‌رسد.

* اگر دخالت خارجي‌ها نباشد امكان برآورده شدن خواسته‌هاي مردم بحرين هست

به گزارش فارس، متكي در خصوص ادامه اين تحولات و كشيده شدن دامنه آن به بحرين و عربستان نيز گفت: اگر در بحرين دخالت‌هاي خارجي نباشد كه به دولت بحرين فشار بياورند، امكان برآورده شدن بسياري از خواسته‌هاي مردم اين كشور وجود دارد.

وي با اشاره به دخالت‌ها و آدرس‌هاي غلطي كه از سوي برخي كشورهاي منطقه و يا خارج از منطقه به بحرين داده مي‌شود، خاطرنشان كرد: حتماً براي عربستان مناسب‌ترين گزينه در مرحله اول شناخت مطالباتي است كه در صحنه اين كشور مطرح مي‌شود و بعد هم تفاهم با مردم براي برآوردن اين مطالبات؛ زيرا شخصاً معتقدم كه بحران ايجاد شده جدي است.

*مردم در مطالباتشان راسخ هستند

وزير خارجه پيشين با بيان اينكه مطالبات مردم با اصرار و جديت دنبال مي‌شود، تصريح كرد: نه غربي‌ها قادر به شكست آنها هستند و نه برخوردهاي مبتني بر ناباوري و بي‌اعتنايي شامل مرور زمان مي‌شود و علاوه بر اين برخوردهاي مبتني بر سركوب نيز جواب نخواهد داد. مردم در مطالباتشان راسخ هستند و راهي جز كنار آمدن با مردم نيست.

* رويكردي كه در دولت‌هاي گذشته نبود

خبرنگار فارس در بخشي از اين گفت‌وگو به مخالفت قذافي و سنگ‌اندازي آن براي برگزاري اجلاس سران ايران و آفريقا در تهران اشاره كرد و نظر متكي را جويا شد كه وي در اين باره به رويكرد دولت‌ نهم و دهم در قبال آفريقا اشاره كرد و افزود: ما در دولت‌هاي نهم و دهم باورمان اين بود كه مي‌توانيم به آفريقا به عنوان يك ظرفيت نگاه كنيم و آفريقا مي‌تواند محلي براي تامين منافع جمهوري اسلامي باشد كه اين منافع صرفاً سياسي نيست بلكه اقتصادي نيز هست.

وي با بيان اينكه اين رويكرد در دولت‌هاي گذشته نبود، اظهار داشت: در اولين سفري كه به سودان داشتم وزير نفت اين كشور مي‌گفت ما به وزارت نفت ايران التماس مي‌كرديم كه داراي منابع نفتي خوبي هستيم و شما در سودان نفت استخراج كنيد و هر جا كه مايل باشيد حاضريم در اختيار شما قرار دهيم؛ اما حتي جواب آري يا نه را به ما نمي‌دادند.

* چيزي جز مناطق مورد نزاع باقي نمانده بود

متكي ادامه داد: زماني كه ما (دولت نهم) براي گرفتن حوزه‌هاي نفتي به منظور استخراج نفت به سودان رفتيم، ديديم همه جا را چيني‌ها، مالزيايي‌ها، غربي‌ها و ... گرفته‌اند. يا جاهاي مورد نزاع و ناآرام مانده بود و يا جاهايي كه اطمينان جدي نسبت به وجود نفت در آنجا نبود.
وزير خارجه سابق با ذكر اين نكته كه از اين گونه برنامه‌ها در آفريقا متعدد بود، اظهار داشت: به عنوان مثال در اوگاندا يا ديگر كشورهاي آفريقايي هزاران هكتار زمين از زمين‌هاي مرغوب در اختيار ايران گذاشته شده بود كه بهره‌برداري كند، ولي شش سال اين زمين‌ها مانده بود و كاري بر روي آنها صورت نگرفته بود.

متكي با طرح اين سؤال كه چرا اينگونه عمل مي‌شد؟ پاسخ داد: چون اين باور وجود نداشت كه آفريقا مي‌تواند به عنوان بخشي از روابط خارجي ايران تعريف شود.

* سال‌هاي آخر رياست جمهوري به آفريقا مي‌رفتند

وي در ادامه با بيان اينكه دولت‌هاي گذشته رفتن به آفريقا و ارتباط با اين قاره را در سال‌هاي آخرين رياست جمهوري در دستور كار قرار مي‌دادند، يادآور شد: اين در حالي است كه ما در سال اول دولت نهم در سطح رئيس جمهور براي نخستين بار در اجلاس سران اتحاديه آفريقا در گامبيا شركت كرديم.

وزير خارجه سابق اضافه كرد: بعد از اين آرام آرام باور جديدي در آفريقا نسبت به رويكرد ايران پديدار شد. كشورهاي آفريقايي مي‌گفتند در گذشته، ايران زماني كه راي گيري حقوق بشر بود به سراغ ما مي‌آمد و از ما مي‌خواست به نفعش راي بدهيم و ما هم راي مي‌داديم؛ اما الان پروژه‌هايي چون سدسازي، جاده‌سازي، ساخت بيمارستان و ... در دستور كار شركت‌هاي خصوصي ايراني است.

* دولت‌هاي مصر و ليبي و يكي دو دولت ديگر در اتحاديه آفريقا سنگ‌اندازي مي‌كردند

وي خاطرنشان كرد: اين فضاي جديد زماني با مناسباتي كه در آمريكاي لاتين در جهت همگرايي با اين كشورها به وجود آمد يكسري مقاومت‌ها را به همراه داشت. دولت مصر، ليبي و يكي دو دولت ديگر در اتحاديه آفريقا كساني بودند كه در خصوص برگزاري اجلاس سران ايران و آفريقا سنگ اندازي مي‌كردند، البته ما مقدمات را فراهم كرده بوديم.
متكي به نشست ايران و آفريقا كه در سالجاري در تهران برگزار شد نيز اشاره كرد.

* برون گرايي براي اقتصاد ايران يك اصل بود

وي در خصوص عملكرد شركت‌هاي ساختماني ايراني در ونزوئلا كه انتقاداتي را نيز به همراه داشت، اظهار داشت: يك اصل در اقتصاد ملي هر كشوري وجود دارد و آن اينكه اگر اقتصادي نتواند خودش را به اقتصادهاي دنيا متصل كند تا بتواند از محيط خارج از حوزه ملي خود بهره‌هاي لازم را ببرد، اين اقتصاد محكوم به شكست است.

وزير خارجه سابق با بيان اينكه برون گرايي و رفتن به محيط خارج از مرزهاي ملي براي اقتصاد ايران يك اصل بود، افزايش صادرات از هفت ميليارد دلار به مرز 30 ميليارد دلار را مورد اشاره قرار داد و بخشي از آن را به خاطر صدور خدمات فني و مهندسي دانست.
متكي با بيان اينكه اصل رويكرد درست است، گفت: زماني شما رويكردي را اتخاذ مي‌كنيد آفت‌هاي خاص خود را دارد. شركت‌هاي خصوصي و دولتي را تشويق مي‌كنيد كه در خارج از مرزها منشا اثرات باشند، صادرات داشته باشند، توليد كار و اشتغال كنند و ... بالاخره بين اينها بعضا كساني هستند كه همه استانداردها را دقيق رعايت نمي‌كنند.

اين ديپلمات كهنه‌كار ادامه داد: مهم اين است كه در دو كشور اراده لازم براي برخورد با اين موارد تخلف وجود داشته باشد و اگر رئيس آن كشور گزارشي به رئيس كشور ما بدهد، مطمئن باشد كه با آن شركت برخورد خواهد شد و بالعكس.

* مشكلاتي كه شركت‌هاي ايراني داشتند

وزير خارجه سابق يادآور شد: شركت‌هاي ما نيز در جاهايي مثل ونزوئلا، برزيل و برخي ديگر كشورهاي آمريكاي لاتين به خاطر يكسري مسائل و بوروكراسي‌هاي خاص با مشكلاتي مواجه بودند.

وي با بيان اينكه پيش از دولت‌هاي نهم و دهم رفتار بازرگانان، تجار و شركت‌هاي ما با اين كشورها خويشاوندي پيدا نكرده بود، اظهار داشت: كاري كه در دولت نهم كرديم اين بود كه قدم‌هاي پراكنده برداشته شده در گذشته براي رفتن شركت‌هاي ايراني به خارج را شتاب بيشتري داديم. براي نخستين بار بعد از انقلاب وزير خارجه در دولت نهم و دهم در سفرهايش نمايندگان شركت‌هاي مختلفي از بخش‌هاي دولتي و غيردولتي را با خود همراه مي‌كرد، براي اينكه اين پيام روشن به كشورهاي ديگر داده شود كه ما از گسترش روابط اقتصادي با كشورهاي شما حمايت مي‌كنيم.

* فارس در اشل خوبي ظاهر شد

وزير خارجه سابق در پايان اين گفت‌وگو ضمن تبريك به خبرگزاري فارس گفت: اين خبرگزاري در يك اشل خوبي ظاهر شد و در مقايسه با بسياري از رسانه‌ها و خبرگزاري‌ها، حركتي مبتني بر اعتقاد و همگرايي بسيار قوي در بين مجموعه، موجد توفيقات زيادي براي خبرگزاري فارس شده و فكر مي‌كنم حفظ اين مولفه‌ها باعث مي‌شود فارس در حوزه اطلاع رساني درخشش بيشتري داشته باشد.