.png "عصر ایران")
۰۶ دی ۱۴۰۳
به روز شده در: ۰۶ دی ۱۴۰۳ - ۰۷:۴۲
اعتراضات مردمی در شهر‌های مختلف سوریه در اعتراض به دولت الجولانی (فیلم) ايران، بحرين و عربستان كانون رايزني‌هاي مجلس اعلاي عراق
مصاحبه با محسن حکیم
روزنامه شرق - اعظم محبي
سفر اخير عمار حكيم، رييس حزب «مجلس اعلاي اسلامي عراق» به تهران برخلاف سفرهاي گذشته وي فرضيه‌اي را به همراه داشت؛ ميانجيگري اين حزب سياسي ميان ايران و بحرين. هرچند محسن حكيم، برادر و مشاور سياسي عمار، اين فرضيه را به رايزني براي حل مشكل بحرين تعبير مي‌كند اما تحرك سياسي اين حزب عراقي كه كشورش همچنان دستخوش خشونت است، اين تئوري را قوت مي‌بخشد كه دستگاه ديپلماسي عراق با تمام توان و امكانات خود در حال حركت و تاثير‌گذاري در منطقه است، هرچند اوضاع داخلي اين كشور چندان آرام نباشد.
مشروح گفت‌وگو با محسن حكيم را در ادامه مي‌خوانيد:
علت سفر اخير عمار حكيم به ايران چه بود؟ و چه مذاكراتي با مقامات ايراني داشت؟
با توجه به اينكه رابطه نزديكي ميان ايران و عراق وجود دارد، هر ازگاهي مسوولان دو كشور به كشور يكديگر سفر مي‌كنند و نسبت به تقويت روابط و مسايل في‌مابين گفتوگوهايي انجام مي‌دهند، به ويژه كه الان منطقه ما در شرايط خاصي به سر مي‌برد و لازم است گفت‌وگو و رايزني‌هاي بيشتري صورت بگيرد. در واقع سفر اخير حكيم از يك سو در مورد روابط ايران و عراق و از سويي هم در مورد مسايل منطقه‌اي بود.
به‌طور جزيي چه مسايلي در مذاكرات وي با مقامات ايراني مطرح شد؟
در مورد مسايل خاورميانه و اعتراضات مردمي كه اكنون در برخي از كشورهاي منطقه وجود دارد و همچنين مسايل مربوط به روابط دو جانبه ايران و عراق.
حكيم در اين سفر با چه كساني ديدار داشت؟
وي ديدار و گفت‌وگويي با مقام معظم رهبري داشت و همچنين ديدارهايي با جليلي، دبير شوراي امنيت ملي و لاريجاني رييس مجلس داشت و به ديدار حجت‌الاسلام مهدوي‌كني نيز رفت و با مسوولان ديگر ايران هم ديدار و گفتوگوهايي داشت.
يك فرضيه در مورد سفر وي مطرح شد؛ مبني بر اينكه رييس مجلس اعلا در واقع براي ميانجيگري ميان ايران و بحرين به تهران سفر كرد. آيا اين فرضيه درست است؟
قطعا موضوع بحرين دغدغه همه شيعيان و مسلمانان جهان است؛ بنابراين تلاش براي يافتن راه‌حل مناسب و مسالمت‌آميز براي حل اين بحران، محور همه مذاكرات مسوولان ايراني و عراقي است. در واقع هر كدام از مسوولان ايران و عراق ارتباطاتي با كشورهاي مختلف دارند كه بايد از اين ظرفيت براي يافتن راه‌حلي جهت پايان دادن به بحران بحرين استفاده شود.
شما براي ميانجيگري ميان ايران و بحرين چه توصيه‌اي به ايران داريد؟ وقتي ايران هيچ دخالتي در مسايل بحرين نداشته است؟
منظور ما دقيقا ميانجيگري ميان ايران و بحرين نيست. ما تلاش مي‌كنيم، ميان گروه‌هاي معارض بحريني و حكومت بحرين گفت‌وگويي ايجاد شود تا بحران اين كشور از راه مسالمت‌آميزي حل شود. سعي مي‌كنيم ديدگاه‌هاي دو طرف را به هم نزديك كنيم تا آنها بتوانند با يكديگر مذاكره كنند.
دولت عراق تاكنون در مقابل جريان انقلابي اخير در كشورهاي عربي اظهار نظر و موضع‌گيري‌هاي مشخصي نداشته و حتي در مورد مساله بحرين هم دولتمردان عراقي بيشتر سكوت كردند. علت اين مساله چيست؟
دولت عراق بيشتر درگير مسايل و مشكلات داخلي است اما مردم و احزاب مختلف همواره از حركت‌هاي مردمي در كشورهاي عربي حمايت كرده‌اند و در كنار ملت‌هاي عربي بودند، در مورد بحرين هم گفت‌وگو‌ها و رايزني‌هاي زيادي صورت گرفته است تا طرف‌هاي بحريني مذاكره كنند. ضمن اينكه عراق خواهان دخالت در امور هيچ كشوري نيست و ما اين مساله را به عنوان يك اصل پذيرفته شده قبول داريم.
اين گفت‌وگو‌ها از طرف دولت عراق بوده است يا مجلس اعلا؟
مجلس اعلا اين رايزني‌ها را براي حل بحران بحرين انجام مي‌دهد.
با چه گروه‌هاي بحريني گفت‌وگو داشته‌ايد؟
با دولت بحرين و قدرت‌هاي منطقه‌اي گفت‌وگو و رايزني داشتيم و همچنين گفت‌وگوي مستمري به صورت روزانه با گروه‌هاي معترض مانند جنبش اسلامي (الوفاق) كه بزرگ‌ترين جنبش اعتراضي بحرين است، داريم. همچنين گفتوگوهايي شد با علماي بحريني و گروه‌هايي كه شايد الان صلاح نباشد من نام آنها را ببرم، داريم.
از نظر عراق مساله بحرين چطور حل مي‌شود؟
ما تلاش مي‌كنيم مساله بحرين به صورت مسالمت‌آميز حل شود و در تماس‌هايي كه با گروه‌هاي معترض بحريني داشتيم، آنها خواسته‌هاي‌شان را به صورت مكتوب به ما ارايه دادند و ما ديديم كه هيچ جاي آن سرنگوني نظام بحرين مطرح نشده بلكه خواسته آنان اصلاح اين نظام بود كه بر اين اساس مسايلي را مطرح مي‌كردند مانند عدم اعطاي تابعيت به غيربحريني‌ها كه در جهت تغيير تركيب جمعيتي بحرين صورت مي‌گيرد و همچنين تغيير دولت فعلي اين كشور، چرا كه دولت فعلي را در برابر خواسته‌هاي خود ناتوان مي‌بينند و تقاضاهايي هم در مورد حقوق شهروندي دارند.
آيا اين گفت‌وگو‌ها و رايزني‌ها با اطلاع حكومت بحرين صورت مي‌گيرد؟
بله. با اطلاع آنهاست و حتي در برخي موارد با درخواست حاكمان بحريني بوده است.
ادامه اين رايزني‌ها با ايران چه معنايي دارد؟ درحالي‌كه شما مي‌گوييد براي ميانجيگري ميان ايران و بحرين نيامده‌ايد و از سوي ديگر ايران هم هيچ نقشي در مساله بحرين نداشته و كاملا بي‌طرف بوده است؟
بعد از ورود نيروهاي سپر جزيره به بحرين مساله اين كشور از حالت يك مشكل داخلي به يك موضوع منطقه‌اي مطرح شده و از آن زمان ما چه به عنوان مجلس اعلا و چه به عنوان دولت عراق تلاش كرديم با ارتباطات وسيع كه در منطقه داريم، اين مشكل را به صورت مسالمت‌آميز حل كنيم. در اين ميان سعي مي‌كنيم با بهره‌گيري از تاثير‌گذاري‌اي كه در منطقه داريم، ديدگاه‌ها را به هم نزديك كنيم تا مسايل و مشكلات منطقه از بين برود.
قبول داريد كه حضور نيروهاي عربستان در بحرين مساله اين كشور را پيچيده‌تر كرد؟
قطعا و بدون ترديد. در واقع اين رايزني‌ها براي خروج از وضعيت فعلي و اين‌گونه مشكلات است.
آيا شما با مقامات عربستان هم براي برون رفت از مشكلات بحرين رايزني داشتيد؟
من نه مي‌توانم اين مساله را نفي كنم و نه اثبات.
يعني مذاكره داشتيد؟
من پاسخ دادم.
پاسخ شما روشن و مشخص نيست.
پاسخ من اين است: من اين موضوع را اثبات يا نفي نمي‌كنم. شما سوال مي‌كنيد و من هم جواب مي‌دهم.
شما سعي مي‌كنيد مساله بحرين را در منطقه و داخل اين كشور حل كنيد، اين در حالي است كه مساله داخلي بحرين به نفوذ قدرت‌هاي فرامنطقه‌اي در اين كشور و در پي آن به تيرگي روابط ايران و بحرين منجر شده است. آيا هيچ گاه به مقامات بحريني گفته‌ايد، چرا ايران را بدون علت متهم به دخالت مي‌كنند؟
حل اختلاف‌هاي دو كشور همسايه براي ما مهم است و در واقع حل مشكلات منطقه‌اي بايد يكي از اصول فعاليت‌هاي كشورها در منطقه باشد. از اين منظر بايد گفت، كشورهاي همسايه مانند همسايگان يك آپارتمان هستند كه وقتي دو همسايه از اين آپارتمان با هم اختلاف دارند ساير همسايه‌ها هم با مشكل روبه‌رو مي‌شوند و آرامش نخواهند داشت؛ بنابراين بايد سعي كرد همسايگان با هم ارتباط خوبي داشته باشند. ما در يك منطقه جغرافيايي قرار گرفته‌ايم كه در اين منطقه همه بايد منافع منطقه را در نظر بگيرند. پس از شروع اعتراضات در بحرين مشكلات وسيعي در داخل اين كشور و در سطح بين‌الملل به وجود آمد كه ما سعي مي‌كنيم ديدگاه‌ها را به هم نزديك كنيم.
چرا مجلس اعلاي عراق براي حل مشكلات بحرين ميانجيگري مي‌كند اما دستگاه ديپلماسي عراق نه؟
اول اينكه دولت عراق مشغله‌ها و مشكلاتي دارد كه بايد بيشتر به امور داخلي كشور بپردازد و از سوي ديگر مجلس اعلا عراق از گذشته‌هاي دور ارتباط خوبي با حكومت بحرين، مردم و همچنين با احزاب و گروه‌هاي معترض بحريني دارد.
شيعه بودن 70 درصد از جمعيت بحرين علت ميانجيگري مجلس اعلا نيست؟
نه، در واقع از زمان حيات جد ما آيت‌الله العظمي محسن حكيم يك ارتباط عاطفي بين خانواده حكيم و حكومت و مردم بحرين به وجود آمد و اين ارتباط در زمان شهيد باقر حكيم و زمان مرحوم عبدالعزيز حكيم نيز ادامه داشت و اكنون كه عمار حكيم رياست مجلس اعلا را بر عهده دارد، ديدارها و گفت‌وگو‌ها ميان حكومت و گروه‌هاي سياسي بحرين بيشتر شده و ما اميدواريم بتوانيم از اين پتانسيل استفاده كنيم تا ديدگاه‌ها را در اين كشور به هم نزديك كنيم.
اما گروهي از معترضان خواستار سرنگوني حكومت بحرين هستند.
نه اين‌طور نيست. در واقع يك گروه كوچك كه نمي‌تواند معرف همه معترضان باشد. اكنون بزرگ‌ترين گروه معترض «الوفاق» است كه هيچ وقت هم شعار سرنگوني نداده و خواهان اصلاح نظام بوده است و در مكاتباتي هم كه با ما داشته، مكتوب هم اين خواسته‌ها را مطرح كرده است.
در بخشي از صحبت‌هايتان بيان كرديد با درخواست مقامات بحريني با معترضان اين كشور گفت‌وگو مي‌كنيد. آيا با درخواست مقامات بحريني هم با كشورهاي منطقه از جمله ايران رايزني مي‌كنيد؟
نه. اين تصميم به صورت مستقل گرفته شده است، ضمن اينكه ديدار و گفت‌وگوي اخير عمار حكيم با مقامات ايراني در مورد مساله بحرين، تحولات خاورميانه و مسايل دو جانبه ايران و عراق بود.
سفر اخير عمار حكيم، رييس حزب «مجلس اعلاي اسلامي عراق» به تهران برخلاف سفرهاي گذشته وي فرضيه‌اي را به همراه داشت؛ ميانجيگري اين حزب سياسي ميان ايران و بحرين. هرچند محسن حكيم، برادر و مشاور سياسي عمار، اين فرضيه را به رايزني براي حل مشكل بحرين تعبير مي‌كند اما تحرك سياسي اين حزب عراقي كه كشورش همچنان دستخوش خشونت است، اين تئوري را قوت مي‌بخشد كه دستگاه ديپلماسي عراق با تمام توان و امكانات خود در حال حركت و تاثير‌گذاري در منطقه است، هرچند اوضاع داخلي اين كشور چندان آرام نباشد.
مشروح گفت‌وگو با محسن حكيم را در ادامه مي‌خوانيد:
علت سفر اخير عمار حكيم به ايران چه بود؟ و چه مذاكراتي با مقامات ايراني داشت؟
با توجه به اينكه رابطه نزديكي ميان ايران و عراق وجود دارد، هر ازگاهي مسوولان دو كشور به كشور يكديگر سفر مي‌كنند و نسبت به تقويت روابط و مسايل في‌مابين گفتوگوهايي انجام مي‌دهند، به ويژه كه الان منطقه ما در شرايط خاصي به سر مي‌برد و لازم است گفت‌وگو و رايزني‌هاي بيشتري صورت بگيرد. در واقع سفر اخير حكيم از يك سو در مورد روابط ايران و عراق و از سويي هم در مورد مسايل منطقه‌اي بود.
به‌طور جزيي چه مسايلي در مذاكرات وي با مقامات ايراني مطرح شد؟
در مورد مسايل خاورميانه و اعتراضات مردمي كه اكنون در برخي از كشورهاي منطقه وجود دارد و همچنين مسايل مربوط به روابط دو جانبه ايران و عراق.
حكيم در اين سفر با چه كساني ديدار داشت؟
وي ديدار و گفت‌وگويي با مقام معظم رهبري داشت و همچنين ديدارهايي با جليلي، دبير شوراي امنيت ملي و لاريجاني رييس مجلس داشت و به ديدار حجت‌الاسلام مهدوي‌كني نيز رفت و با مسوولان ديگر ايران هم ديدار و گفتوگوهايي داشت.
يك فرضيه در مورد سفر وي مطرح شد؛ مبني بر اينكه رييس مجلس اعلا در واقع براي ميانجيگري ميان ايران و بحرين به تهران سفر كرد. آيا اين فرضيه درست است؟
قطعا موضوع بحرين دغدغه همه شيعيان و مسلمانان جهان است؛ بنابراين تلاش براي يافتن راه‌حل مناسب و مسالمت‌آميز براي حل اين بحران، محور همه مذاكرات مسوولان ايراني و عراقي است. در واقع هر كدام از مسوولان ايران و عراق ارتباطاتي با كشورهاي مختلف دارند كه بايد از اين ظرفيت براي يافتن راه‌حلي جهت پايان دادن به بحران بحرين استفاده شود.
شما براي ميانجيگري ميان ايران و بحرين چه توصيه‌اي به ايران داريد؟ وقتي ايران هيچ دخالتي در مسايل بحرين نداشته است؟
منظور ما دقيقا ميانجيگري ميان ايران و بحرين نيست. ما تلاش مي‌كنيم، ميان گروه‌هاي معارض بحريني و حكومت بحرين گفت‌وگويي ايجاد شود تا بحران اين كشور از راه مسالمت‌آميزي حل شود. سعي مي‌كنيم ديدگاه‌هاي دو طرف را به هم نزديك كنيم تا آنها بتوانند با يكديگر مذاكره كنند.
دولت عراق تاكنون در مقابل جريان انقلابي اخير در كشورهاي عربي اظهار نظر و موضع‌گيري‌هاي مشخصي نداشته و حتي در مورد مساله بحرين هم دولتمردان عراقي بيشتر سكوت كردند. علت اين مساله چيست؟
دولت عراق بيشتر درگير مسايل و مشكلات داخلي است اما مردم و احزاب مختلف همواره از حركت‌هاي مردمي در كشورهاي عربي حمايت كرده‌اند و در كنار ملت‌هاي عربي بودند، در مورد بحرين هم گفت‌وگو‌ها و رايزني‌هاي زيادي صورت گرفته است تا طرف‌هاي بحريني مذاكره كنند. ضمن اينكه عراق خواهان دخالت در امور هيچ كشوري نيست و ما اين مساله را به عنوان يك اصل پذيرفته شده قبول داريم.
اين گفت‌وگو‌ها از طرف دولت عراق بوده است يا مجلس اعلا؟
مجلس اعلا اين رايزني‌ها را براي حل بحران بحرين انجام مي‌دهد.
با چه گروه‌هاي بحريني گفت‌وگو داشته‌ايد؟
با دولت بحرين و قدرت‌هاي منطقه‌اي گفت‌وگو و رايزني داشتيم و همچنين گفت‌وگوي مستمري به صورت روزانه با گروه‌هاي معترض مانند جنبش اسلامي (الوفاق) كه بزرگ‌ترين جنبش اعتراضي بحرين است، داريم. همچنين گفتوگوهايي شد با علماي بحريني و گروه‌هايي كه شايد الان صلاح نباشد من نام آنها را ببرم، داريم.
از نظر عراق مساله بحرين چطور حل مي‌شود؟
ما تلاش مي‌كنيم مساله بحرين به صورت مسالمت‌آميز حل شود و در تماس‌هايي كه با گروه‌هاي معترض بحريني داشتيم، آنها خواسته‌هاي‌شان را به صورت مكتوب به ما ارايه دادند و ما ديديم كه هيچ جاي آن سرنگوني نظام بحرين مطرح نشده بلكه خواسته آنان اصلاح اين نظام بود كه بر اين اساس مسايلي را مطرح مي‌كردند مانند عدم اعطاي تابعيت به غيربحريني‌ها كه در جهت تغيير تركيب جمعيتي بحرين صورت مي‌گيرد و همچنين تغيير دولت فعلي اين كشور، چرا كه دولت فعلي را در برابر خواسته‌هاي خود ناتوان مي‌بينند و تقاضاهايي هم در مورد حقوق شهروندي دارند.
آيا اين گفت‌وگو‌ها و رايزني‌ها با اطلاع حكومت بحرين صورت مي‌گيرد؟
بله. با اطلاع آنهاست و حتي در برخي موارد با درخواست حاكمان بحريني بوده است.
ادامه اين رايزني‌ها با ايران چه معنايي دارد؟ درحالي‌كه شما مي‌گوييد براي ميانجيگري ميان ايران و بحرين نيامده‌ايد و از سوي ديگر ايران هم هيچ نقشي در مساله بحرين نداشته و كاملا بي‌طرف بوده است؟
بعد از ورود نيروهاي سپر جزيره به بحرين مساله اين كشور از حالت يك مشكل داخلي به يك موضوع منطقه‌اي مطرح شده و از آن زمان ما چه به عنوان مجلس اعلا و چه به عنوان دولت عراق تلاش كرديم با ارتباطات وسيع كه در منطقه داريم، اين مشكل را به صورت مسالمت‌آميز حل كنيم. در اين ميان سعي مي‌كنيم با بهره‌گيري از تاثير‌گذاري‌اي كه در منطقه داريم، ديدگاه‌ها را به هم نزديك كنيم تا مسايل و مشكلات منطقه از بين برود.
قبول داريد كه حضور نيروهاي عربستان در بحرين مساله اين كشور را پيچيده‌تر كرد؟
قطعا و بدون ترديد. در واقع اين رايزني‌ها براي خروج از وضعيت فعلي و اين‌گونه مشكلات است.
آيا شما با مقامات عربستان هم براي برون رفت از مشكلات بحرين رايزني داشتيد؟
من نه مي‌توانم اين مساله را نفي كنم و نه اثبات.
يعني مذاكره داشتيد؟
من پاسخ دادم.
پاسخ شما روشن و مشخص نيست.
پاسخ من اين است: من اين موضوع را اثبات يا نفي نمي‌كنم. شما سوال مي‌كنيد و من هم جواب مي‌دهم.
شما سعي مي‌كنيد مساله بحرين را در منطقه و داخل اين كشور حل كنيد، اين در حالي است كه مساله داخلي بحرين به نفوذ قدرت‌هاي فرامنطقه‌اي در اين كشور و در پي آن به تيرگي روابط ايران و بحرين منجر شده است. آيا هيچ گاه به مقامات بحريني گفته‌ايد، چرا ايران را بدون علت متهم به دخالت مي‌كنند؟
حل اختلاف‌هاي دو كشور همسايه براي ما مهم است و در واقع حل مشكلات منطقه‌اي بايد يكي از اصول فعاليت‌هاي كشورها در منطقه باشد. از اين منظر بايد گفت، كشورهاي همسايه مانند همسايگان يك آپارتمان هستند كه وقتي دو همسايه از اين آپارتمان با هم اختلاف دارند ساير همسايه‌ها هم با مشكل روبه‌رو مي‌شوند و آرامش نخواهند داشت؛ بنابراين بايد سعي كرد همسايگان با هم ارتباط خوبي داشته باشند. ما در يك منطقه جغرافيايي قرار گرفته‌ايم كه در اين منطقه همه بايد منافع منطقه را در نظر بگيرند. پس از شروع اعتراضات در بحرين مشكلات وسيعي در داخل اين كشور و در سطح بين‌الملل به وجود آمد كه ما سعي مي‌كنيم ديدگاه‌ها را به هم نزديك كنيم.
چرا مجلس اعلاي عراق براي حل مشكلات بحرين ميانجيگري مي‌كند اما دستگاه ديپلماسي عراق نه؟
اول اينكه دولت عراق مشغله‌ها و مشكلاتي دارد كه بايد بيشتر به امور داخلي كشور بپردازد و از سوي ديگر مجلس اعلا عراق از گذشته‌هاي دور ارتباط خوبي با حكومت بحرين، مردم و همچنين با احزاب و گروه‌هاي معترض بحريني دارد.
شيعه بودن 70 درصد از جمعيت بحرين علت ميانجيگري مجلس اعلا نيست؟
نه، در واقع از زمان حيات جد ما آيت‌الله العظمي محسن حكيم يك ارتباط عاطفي بين خانواده حكيم و حكومت و مردم بحرين به وجود آمد و اين ارتباط در زمان شهيد باقر حكيم و زمان مرحوم عبدالعزيز حكيم نيز ادامه داشت و اكنون كه عمار حكيم رياست مجلس اعلا را بر عهده دارد، ديدارها و گفت‌وگو‌ها ميان حكومت و گروه‌هاي سياسي بحرين بيشتر شده و ما اميدواريم بتوانيم از اين پتانسيل استفاده كنيم تا ديدگاه‌ها را در اين كشور به هم نزديك كنيم.
اما گروهي از معترضان خواستار سرنگوني حكومت بحرين هستند.
نه اين‌طور نيست. در واقع يك گروه كوچك كه نمي‌تواند معرف همه معترضان باشد. اكنون بزرگ‌ترين گروه معترض «الوفاق» است كه هيچ وقت هم شعار سرنگوني نداده و خواهان اصلاح نظام بوده است و در مكاتباتي هم كه با ما داشته، مكتوب هم اين خواسته‌ها را مطرح كرده است.
در بخشي از صحبت‌هايتان بيان كرديد با درخواست مقامات بحريني با معترضان اين كشور گفت‌وگو مي‌كنيد. آيا با درخواست مقامات بحريني هم با كشورهاي منطقه از جمله ايران رايزني مي‌كنيد؟
نه. اين تصميم به صورت مستقل گرفته شده است، ضمن اينكه ديدار و گفت‌وگوي اخير عمار حكيم با مقامات ايراني در مورد مساله بحرين، تحولات خاورميانه و مسايل دو جانبه ايران و عراق بود.
نظرات کاربران
لینک کوتاه: کپی لینک
دمنوشی برای کاهش علائم گوارشی کیهان بچهها ۶۹ ساله شد سرانجام گوگل مقابل شرکتهای هواپیمایی کوتاه آمد امروز با حافظ: آن عشوه داد عشق، که مفتی ز ره برفت درمان فوری شپش + علائم شپش سر و راهکارهای پیشگیری معماری ژاپنی یک «ویلای درختی»؛ خانهای معلق در جنگل (+عکس) دیشب صدای تیشه از «بیستون» آمد! کاهش وزن بدون رژیمهای مُد روز علائم و نشانه های کمبود ویتامین کا (K) رتبهبندی سریعترین پرندگان جهان بر اساس حداکثر سرعت (+ اینفوگرافی) «قلعه دختر» تهران کجاست؟(+عکس) مراحل کاشت و تکثیر گیاه “بابا آدم”+ خواص مریخ سفیدپوش شد(+عکس) مجتمعهای مسکونی ایران باستان چگونه بوده است؟(+عکس) موتور رمجت و اسکرمجت چیست و چه تفاوتی با هم دارند؟(+عکس)
اخبار و تحلیل های ترکیه