"حذف صفرها" از منظر موافقان و مخالفان؛ هیاهو برای «هیچ» یا «راه نجات»

قرار است چهار صفر از پول ملی حذف شود. البته پروژه ای جدید نیست. بلکه قریب به 17 سال است که حذف صفرها در مقاطع مختلف مطرح می شود و بعد منتفی می گردد. گویا این بار موضوع جدی است. بانک مرکزی و وزارت اقتصاد مقطع کنونی را بهترین زمان برای اجرای این طرح می دانند اما بسیاری از اقتصاددانان منتقد این طرح هستند و حذف صفرها را بی ثمر می دانند.

به گزارش فرارو، روز گذشته وزیر اقتصاد اعلام کرد که دولت لایحه مربوط به اصلاح پول ملی را به مجلس تقدیم می‌کند تا نمایندگان مجلس درباره چگونگی و زمان حذف صفرها تصمیم بگیرند.

شمس الدین حسینی گفت: «حذف 4 صفر از واحد پول ملی را پس از تصویب جزئیات آن در کمیسیون اقتصادی دولت و کارگروه طرح تحول اقتصادی به‌صورت لایحه به مجلس ارائه خواهیم کرد.»

وی اصلاح واحد پول ملی را برنامه‌ای زمان‌بر توصیف کرد و افزود مراحل عملیاتی اصلاح واحد پول ملی، پس از بررسی و تصویب در مجلس شورای اسلامی و تایید آن در شورای نگهبان آغاز می‌شود.

در همین حال بانک مرکز تحرکات خود را برای بررسی بیشتر اجرای این طرح اغاز کرده است. بانک مرکزی با صدور اطلاعیه‌ای از آغاز به کار وب سایت طرح اصلاح پول ملی از شنبه آینده خبر داد. به این ترتیب به نظر می رسد، عزم دولت برای حذف صفرها جزم است.

اما این طرح مخالفان و موافقان زیادی دارد جدای از دولتی ها که حذف صفرها را بسیار مفید می دانند برخی نمایندگان مجلس نیز از این طرح دفاع می کند.

غلام رضا مصباحی مقدم نماینده تهران به عنوان یکی از مدافعان این طرح معتقد است: «حذف صفرها از واحد پول ملی، هم از نظر روانی و هم از نظر اقتصادی به نفع كشور است ضمن آنكه از جنبه روانی، واحد پول ملی ما با پول سایر كشورها قابل رقابت نیست و این از جنبه برابری ارزش پولها از نظر روانی آثار منفی دارد.»

وی با اشاره به آثار اقتصادی حذف صفر از واحد پول ملی، گفت: «سرانه اسكناس در ایران 110 برگ است كه در قیاس با سرانه اسكناس در كشورهای اروپایی، فاصله 9 تا 10 برابری را نشان می دهد. این موضوع حكایت از حجم عظیم اسكناس در ایران دارد.»

این عضو کمیسیون اقتصادی مجلس حذف صفر و اصلاح واحد پول ملی را موجب كم بارتر شدن حسابهای ملی و آسانتر شدن محاسبات پولی دانست و افزود اكنون كه بنای دولت كاهش نرخ تورم است، بهترین زمان برای حذف صفر از واحد پول ملی به وجود آمده است. البته یادآور می شود حذف صفر از واحد پول ملی آثار تورمی و ضدتورمی نداشته بلكه آثار محاسباتی، روانی و اقتصادی دارد.

در همین رابطه معاون اقتصادی بانک مرکزی نیز به دفاع از طرح پرداخت و اعلام کرد اکه این طرح تورم زا نیست. حسین قضاوی در گفتگوی ویژه خبری شبکه دو سیما حذف چهار صفر را اقدام روبنایی خواند که هیچ تغییر ماهوی در اقتصاد ایجاد نخواهد کرد.

وی با اتکا به مطالعات صورت گرفته و مبانی نظری موجود هر گونه افزایش تورم را رد و خاطر نشان کرد که شواهد تجربی در افزایش تورم به قدری ناچیز است که می شود از آن چشم پوشی کرد.

مخالفان چه می گویند؟
اما در این بین حذف صفرها مخالفان پرو پاقرصی نیز دارد. مخالفان که معتقدند این اقدام شرایط خاص و ویژه خود را می طلبد. برخی از این مخالفان حذف صفرها را در شرایط کنونی اقتصادی کاری بی ثمر می دانند.

سعید لیلاز روز گذشته در سرمقاله روز گذشته روزنامه شرق این موضوع را مد نظر قرار داد و با اشاره به التهابات کنونی سیاسی و اقتصادی کشور پافشاری بر اجرای این طرح را موجب افزایش این التهابات دانست.

این تحلیل گر معتقد است: «حتی در مورد یك اقتصاد با ویژگی‌های كمتر متلاطم، طرح حذف صفرها اثر مثبت اندكی بر اوضاع اقتصادی می‌گذارد كه به طور عمده عبارتند از اثر؛ روانی پدید آمدن احساس با ارزش بودن پول ملی و نیز اندكی راحتی بیشتر در كار حسابداران.»

لیلاز با بیان این مقدمه بر مسئله دیگری هم تاکید کرد. وی به این پرسش پاسخ داد که "حذف صفرها" در چه شرایطی می تواند دست آورد داشته باشد، نوشت: «برای به دست آوردن همین اندازه دستاورد نیز اقتصادها باید اولا دوران طولانی، نرخ تورم بسیار بالا را سپری كرده باشند، ثانیا از آن دوران عبور كرده و به آرامش در نرخ تورم رسیده باشند، ثالثا حذف صفرها را در چهارچوب یا حتی در پایان پیشبرد یك استراتژی كلان به اسم «آزادسازی اقتصادی» انجام دهند و رابعا هنگامه حذف صفرها، به لحاظ اجتماعی و سیاسی زمینه آرامی برای اجرای طرح فراهم آورده باشند.»

این تنها نظر لیلاز نیست که معتقد است که "حذف صفرها" تاثیری بر روند اقتصادی ایران ندارد. بلکه این تحلیل از درون تیم اقتصادی دولت نیز مطرح شده است.

دکتر جمشید پژویان رییس شورای رقابت چندی پیش در این باره اظهار کرد: «در شرایطی كه درشت‌ترین اسكناس كشور پنج عدد صفر بیشتر ندارد، حذف صفرها از اسكناس هیچ گونه مزیتی ندارد.»

وی با بیان این كه تغییر صفرهای اسكناس نقش چشمگیری در شكل آن و هزینه‌ چاپ و نیز نسبت اسكناس به سكه دارد، گفت: «در كل از نظر اقتصادی حذف صفرها تأثیری اساسی بر اقتصاد ندارد.»

در این بین برخی از مخالفان طرح از منظر دیگر سخن می گویند. آن ها حذف صفرهای را بسیار پرهزینه می دانند. چرا که با اجرا شدن این طرح مشکلاتی هم چون امحا و چاپ مجدد اسکناس پیش روی دولت است.

برخی دیگر از کارشناسان نیز معتقدند در وضعیت کنونی اقتصاد کشور اولویت را نباید به حذف صفرها داد چرا که اقتصاد کشور با موضوعات مهمتری دست و پنجه نرم می کند و تا زمانی که آن دشواری ها مرتفع نگردد "حذف صفرها" نیز دردی از اقتصاد کشور را درمان نمی کند.

دکتر محمد حسین مهدوی عادل در این باره اظهار کرد حذف صفرها از پول ملی به شرطی می‌تواند مؤثر باشد که همزمان با آن سیاست‌های ضد‌تورمی نیز اتخاذ شود.

در حالی که کارشناسان بر اتخاذ سیاست های ضد تورمی در اجرای این طرح تاکید دارند. اما فعالیت های کنونی دولت هیچ نشانی از سیاست ضد تورمی ندارد. دولت هیچ تلاش موثری برای کنترل نقدینگی در کشور که عامل اصلی افزایش تورم است صورت نداده است.

به این ترتیب باید منتظر ماند در وضعیت بحرانی اقتصاد ایران که صدای همه را درآورده است این سیاست جدید دولت به نتیجه خواهد رسید یا این که پیش بینی کارشناسان درست از آب در می آید. باید دید که "حذف صفرها" و تغییر واحد پول ملی هیاهو برای هیچ است و یا این که راه نجات است.