آیا رستم قاسمی برای وزارت نفت مناسب است؟

عصرایران - پیش بینی محمد علی آبادی اصلاً درست نبود. همین چند روز پیش گفته بود که علی القاعده، او باید به عنوان وزیر نفت به مجلس معرفی شود.

با این حال روز چهارشنبه، رئیس جمهور، "رستم قاسمی" را به عنوان وزیر پیشنهادی نفت به مجلس معرفی کرد تا به احتمال قوی، یکی از بالاترین "رأی اعتماد"ها در تاریخ پارلمانی ایران به او داده شود.

درباره معرفی رستم قاسمی به این سمت چند نکته قابل ذکر است:

1 - سردار رستم قاسمی فرمانده قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا (ص) وابسته به سپاه است. او در دی ماه 1386 با حکم سرلشکر محمدعلی جعفری فرمانده کل سپاه در این سمت مشغول به کار شد.

درباره نفس حضور سپاه در فعالیت های اقتصادی دیدگاه های متفاوتی وجود دارد که وارد آن نمی شویم و فارغ از مباحث تئوریک و گاه واقعاً مهمی که در این خصوص وجود دارد از منظر عملگرایی به موضوع می پردازیم.

واقعیت این است که وزارت نفت در 6 سال اخیر، دوران رقت باری را پشت سر گذاشته است. تنها در بخش تولید نفت خام ، در حالی که اکثر کشورهای عضو اوپک رشد تولید را تجربه می کنند، در این شش سال ، میزان تولید نفت خام ایران از 4 میلیون و 200 هزار بشکه به حدود سه و نیم میلیون بشکه در روز کاهش یافته است! یعنی فقط در همین امروز ، حدود 70 میلیارد تومان فقط در همین یک قلم ضرر می کنیم.

اوضاع در پارس جنوبی هم که شرم آور است. پارس جنوبی ، بزرگترین میدان گازی جهان است که بین ایران و قطر مشترک است. مساحت این منبع ، از کل مساحت کشور قطر بیشتر است. با این حال ، میزان استخراج گاز توسط قطری ها ، دو و نیم برابر بیشتر از ایران است و برغم شعارهای توسعه ای ، هنوز فازهای پارس جنوبی در ایران ، تکمیل نشده اند.  همین طور است وضع پتروشیمی ها و پالایشگاه ها و صادرات و ... .

بنابراین، صنعت نفت ایران نیاز جدی به تزریق سرمایه و شتاب در توسعه و سازندگی دارد ؛ امری که با حضور افرادی مانند علی آبادی ، میسر نبود.

2 - برخلاف محمدعلی آبادی که از ورزش به نفت آمد ، یا بر عکس مسعود میرکاظمی که سابقه کاری اش مدیریت فروشگاه های زنجیره ای اتکا و وزارت بازرگانی بود و بدون سابقه نفتی، وزیر نفت شد(!) ، مجموعه تحت مدیریت رستم قاسمی، بزرگ ترین نهاد ساخت و توسعه نفت و گاز در ایران است.

در پارس جنوبی آن قسمت از فازهای تکمیل شده یا در دست احداث عمدتاً توسط قرارگاه سازندگی سپاه انجام شده اند. از جمله در حال حاضر فازهای 15 و 16، 22 ، 23 و 24 توسط این مجموعه در حال احداث و توسعه هستند و سرعت رشد بالایی دارند. رستم قاسمی در قرارگاه خاتم ، بالغ بر 10 میلیارد دلار پروژه نفت و گاز و پتروشیمی را مدیریت کرده است.

7 هزار کیلومتر خط انتقال گاز طبیعی و نیز  دو خط لوله انتقال نفت و فرآورده های نفتی به ارزش تقریبی 1.3 میلیارد دلار نیز مزید بر علت شده تا تجربه کاری وزیر پیشنهادی نفت ، غنی تر شود.
 
از سوی دیگر تاکنون قرارداد ساخت خط لوله اتیلن مرکز، احداث تأسیسات آبگیر مجتمع پتروشیمی کاویان، تأسیسات آبگیر مجتمع اوره و آمونیاک پتروشیمی پردیس، تلمبه خانه شهید چمران اهواز، تأسیسات آبگیر و تصفیه خانه آب طرح توسعه میدان گازی کیش و ساخت انبارهای مکانیزهّ ساخت خط لوله انتقال فرآورده های نفتی از آبادان به ری به طول تقریبی 950 کیلومترو تسهیلات صدور گوگرد در اسکله خدماتی پارس جنوبی از دیگر طرحهای نفت و پتروشیمیایی در دست اجرا توسط قرارگاه خاتم الانبیاست.

این که کسی با رستم قاسمی موافق باشد یا نه ، یا کسی موافق حضور سپاهیان در دولت باشد یا نه؟ امر جداگانه ای است اما واقعیت این است که رستم قاسمی، در طول سالیانی که در مسند بزرگترین مجموعه ساخت و توسعه نفت و گاز کشور بوده ، بیش از هر کس دیگری تجربه و تخصص کسب کرده است.

فراموش نکنیم که صنعت نفت و گاز ایران ، به شدت دچار افت است و اختلافات اخیر نیز لطمات کاری تری بدان واره ساخته است. ما در این مقطع ، به شکلی کاملاً حیاتی ، نیازمند سرعت دهی به توسعه میدان ها و صنایع نفت و گاز هستیم تا از رقبای خود در کشورهای عربی، بیش از این عقب نمانیم.

برخی از برآوردها حاکی از آن هستند که یک روز تأخیر در هر فاز پارس جنوبی ، 20 میلیارد تومان به کشور ضرر می زند.
نگارنده ، هر چند به طور جدی طرفدار نقش آفرینی بخش خصوصی در همه عرصه های اقتصادی و صنعتی است ، اما در ایران سال 1390 ، بدون حضور پررنگ نهادهای حکومتی مانند قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا(ص) و شرکت های زیر مجموعه وزارت نفت و سایرین ، نمی توان پروژه های عظیمی مانند تکمیل پارس جنوبی را به پیش برد و این ، یک واقعیت است ، چه بپذیریم ، چه نپذیریم.

قطر ، در هر ثانیه ای که می گذرد 200 هزار فوت مکعب از پارس جنوبی گاز برداشت می کند و ما نمی توانیم منتظر باشیم تا روزی فرابرسد که بخش خصوصی در ایران، آنقدر رشد یابد که بتواند رأساً وارد پروژه هایی مانند پارس جنوبی شود. آن روز ، شاید دیگر گازی در این میدان نباشد!

البته هم اکنون نیز صدها شرکت خصوصی در پارس جنوبی به عنوان پیمانکار مشغول به کار هستند و این طور نیست که قرارگاه خاتم ، از صفر تا صد پروژه ها را خودش انجام می دهد بلکه مدیریت و سرمایه گذاری کلان با آن است. حضور شرکت های بخش خصوصی در این حوزه ، فرصتی برای رشد و تجربه بخش خصوصی است.

3 - هر چند نهاد ریاست جمهوری منکر شده اما واقعیت این است که رستم قاسمی برای پذیرش این سمت ، شرط و شروطی گذاشته است. موقعیت قاسمی در قرارگاه سازندگی ، کم از وزارت نبود.

قاسمی نیازی به وزیر شدن نداشت و طبیعتاً نمی تواند همانند وزیران قبلی نفت ، از شورایی متشکل از اطرافیان رئیس جمهور که برای تصمیمات راهبردی نفت شکل گرفته اطاعت کند یا به او زنگ بزنند و برایش معاون معرفی کنند.

هم از این روست که می توان گفت قاسمی ، تنها وزیر کابینه احمدی نژاد است که برای رئیس دولت شرط گذاشته، نه رئیس جمهور برای او!

شاید حضور قاسمی در وزارت نفت، اقتدار برباد رفته مهم ترین وزارتخانه اقتصادی کشور را احیا کند و روحیه ای دوباره به کارکنان صنعت نفت بدهد.

4 - افزایش تولید نفت ، سرعت دهی به پروژه های ناتمام نفت ، گاز و پتروشیمی و مشخصاً پارس جنوبی - که موضوعش از بحث اقتصادی صرف گذشته و حیثیتی شده - اولویت های مهمی است که وزیر جدید نفت باید بدان ها همت گمارد.