هر ایرانی 104 كیلوگرم نان می خورد

بررسی‌های كارشناسی نشان می‌دهد سرانه مصرف نان هر ایرانی كه در بهمن 88 معادل 139 كیلوگرم در سال بوده، بعد از اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها به 104 كیلوگرم كاهش یافته است.

به گزارش مهر، داوود چراغی عضو هیئت علمی موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی وزارت بازرگانی در یادداشتی به بررسی وضعیت قیمت و مصرف نان قبل و بعد از اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها پرداخته است.

نان در الگوی تغذیه و مصرف عموم مردم ایران از گذشته همواره نقش و اهمیت زیادی داشته است. براین اساس نیز دولت در تحول اقتصادی اقدام به تغییر روش پرداخت یارانه نان نمود. بدین شكل با پرداخت نقدی مبلغی برای تهیه نان به صورت ماهانه، توزیع آرد یارانه‌ای به واحدهای تولید و عرضه نان را قطع نمود.

بر این ‌اساس قیمت آرد توزیعی به واحدهای تولیدی افزایش و به ‌صورت مصوب و دستوری قیمت توزیع انواع نان نیز مشخص و اعلام شد. در این ارتباط مسوولان دولتی متولی نظام تهیه، تدارك و توزیع نان نیز اعلام كردند كه باتوجه به تغییر شیوه پرداخت یارانه و افزایش قیمت نان، به‌ زودی بازار این كالا رقابتی خواهد شد و كیفیت نان‌های تولیدی افزایش خواهد یافت. بر این اساس نیز قیمت‌های انواع نان افزایش و اعلام‌ شد. همچنین برای هر نفر در ابتدا چهار هزار تومان یارانه نان و در مرحله بعد پنج هزار تومان در نظر گرفته و پرداخت شد.

قیمت انواع نان با آرد آزاد پیش از هدفمندی یارانه‌ها

قیمت انواع نان پس از هدفمندی

قیمت انواع نان بعد از افزایش مجدد

لازم به ذكر است بعد از اجرای قانون هدفمندكردن یارانه‌ها؛ قیمت عرضه نان در شهرهای مختلف مصوب و تمام واحدهای نانوایی ملزم به تولید و عرضه نان به این قیمت‌ها و مشخصات شدند. این دستورالعمل در تمام واحدها حتی واحدهایی كه قبلا به‌صورت آزاد اقدام به تهیه آرد و عرضه نان می‌كردند، نیز اجباری‌ شد.

در این ارتباط در اوایل زمستان 1389 مدت كمی بعد از اجرای قانون هدفمندكردن یارانه‌ها، در همایشی كه برای افزایش كیفیت نان در وزارت بازرگانی برگزار شد، اعلام شد بعد از حداكثر شش ماه از افزایش قیمت نان، تولید و عرضه انواع نان با كیفیت مطلوب صورت خواهد گرفت.

آمار مقدار مصرف نان و مقایسه آن در سال‌های قبل و بعد از تغییر شیوه پرداخت یارانه‌ها ارائه شده است. با نگاهی گذرا بر آمار این جدول، مشخص است كه مقدار مصرف نان  كاهش محسوسی داشته كه بیشتر مربوط به كاهش ضایعات و همچنین قاچاق این كالابه سایر كشورها بوده است. بدین ترتیب اجرای این طرح در كاهش ضایعات و قاچاق موفق بوده و بعد از این نیزبا بهبود بیشتر شیوه تولید و نگهداری نان، مقدار مصرف نان، كاهش بیشتری خواهد یافت. اما آنچه در این طرح كمتر در آن موفق بوده، مربوط به عدم افزایش كیفیت نان تولیدی و نارضایتی خریداران از این مسئله است. ضمن آنكه وعده مسئولین برای افزایش كیفیت نان باگذشت شش ماه از اجرای این طرح، تحقق نیافته است.

در هر حال باوجود كاهش ضایعات و قاچاق گندم، آرد ونان، هنوز نظام تهیه، تدارك و توزیع نان كشور فاصله زیادی با وضعیت مطلوب دارد. در این بین باید توجه داشت اگرچه اصلاح و تنظیم بازار نان كشور فرآیندی زمان‌بر است. اما این امر در صورتی انجام‌می‌گیرد كه دولت پیش‌نیازها و اقدامات لازم برای تحقق آن را به مرور آماده كرده باشد.

در نتیجه تنها زمانی باید انتظار افزایش رقابت و بهبود كیفیت و كاهش قیمت نان را داشته باشیم كه حداقل پیش نیازها برای شكل‌گیری فضای رقابتی در تولید و عرضه نان آماده شده باشد. لازم به‌ذكر است عوامل زیادی بر گسترش فضای رقابتی در تولید و عرضه نان موثرند كه برخی از آنها مهم‌ترند. در نتیجه لازم است  ابتدا عمده‌ترین این عوامل شناسایی و با اتخاذ سیاست‌ها و اقدامات لازم، زمینه اصلاح آنها و بهبود كیفیت تولید انواع نان در كشور میسر شد.

از جمله مهمترین این عوامل كه بر افزایش فضای رقابتی در تولید و عرضه نان تاثیر زیادی دارد؛ تسهیل امكان شروع فعالیت بنگاه‌های تولید و عرضه نان در فرآیند نظام تهیه، تدارك و عرضه نان است. بدین شكل كه نانوایی‌های جدید به راحتی اقدام به سرمایه‌گذاری در تولید و عرضه نان به خصوص با توجه به استفاده از فن‌آوری‌های نوین نمایند.

البته باید این امر همواره تحت كنترل، نظارت و بازرسی نهادهای نظارتی مربوطه، برای رعایت كلیه استانداردهای نرم افزاری و سخت افزاری صورت پذیرد. اما متاسفانه  دریافت پروانه كسب برای شروع فعالیت تولید نان نیاز به رعایت حدود حریم صنفی مشخص و همچنین همراه سخت گیری‌های زیادی است. براین اساس یكی از پیش نیازهای اساسی برای شكل‌گیری رقابت در تولید انواع نان، وجودندارد. در نتیجه نمی‌توان انتظار افزایش كیفیت نان را در شرایطی كه رقابت برای كسب درآمد و سود بیشتر در واحدهای دایر موجود نمی‌باشد، داشت.

یكی دیگر از پیش شرط‌های لازم برای افرایش رقابت در تولید نان مربوط به امكان عرضه محصولات تولیدی به قیمت مناسب است. بدین ترتیب كه در فرآیند تولید و عرضه نان بنگاه‌ها باتوجه به استفاده از مواد اولیه مرغوبتر، تخصص ماشین‌آلات مدرنتر و بهتر كه برای تولید نان بكار می‌گیرند، بتوانند اقدام به قیمت‌گذاری و عرضه تولیدات‌شان به آن قیمت نمایند. ضمن آنكه باید توجه داشت، فرآیند تولید نان مرغوب و با كیفیت، زمانبر است.

در نتیجه جلوگیری از عرضه نان تولیدی به قیمت مناسب، موجب می‌شود، واحدهای تولیدی در زمان سریع‌تری فرآیند عمل‌آوری خمیر و نان را انجام دهند و در نهایت كیفیت نان تولیدی كاهش می‌یابد. براین اساس اقدام دولت در لحاظ قیمت ثابت و مشخص، در شرایطی كه رقیبی نیز بنگاه را تهدید نمی‌نماید، عاملی در كاهش كیفیت نان شده است. بدین ترتیب حتی اگر نانوایی اقدام به تولید بهتر، با به‌كارگیری مواد اولیه و امكانات بهتری نماید، به نسبت سایر بنگاه‌های مشابه باید هزینه بیشتری نمایند.

در نتیجه برعكس شرایط مطلوب، در حال حاضر با افزایش كیفیت نان تولیدی این واحدها، مجبور به پرداخت هزینه بیشتری و در نتیجه سود كمتر می‌باشند. بدین ترتیب تصمیم‌گیران نظام تهیه، تدارك و عرضه نان طوری سیاستگذاری نموده‌اند، كه درآمد متوسط واحدهای نانوایی تقریبا مشابه و ثابت باشد، در این بین واحدهایی كه اقدام به صرف هزینه و زمان بیشتری برای تولید و عرضه نان مرغوبتر می‌كند، مجبور به كسب درآمد و سود كمتر هستند.

براین اساس نباید انتظار شكل‌گیری رقابت در تولید و عرضه نان را با این تصمیم‌گیری‌ها داشت. در نتیجه در نظر گرفتن قیمت مصوب مشخص برای تمام واحدهای تولید نان در شرایطی كه تعداد بنگاه‌ها نیز محدود است، رقابت در تولید و عرضه نان است.

از جمله پیشنهادهای دیگر برای افزایش رقابت در بنگاه‌های تولید و عرضه نان، رتبه‌بندی نانوایی‌هاست به‌گونه‌ای كه نانوایی‌ها با توجه به قرارگیری در رتبه‌های بالاتر باتوجه به امكانات سخت‌افزاری و نرم افزاری بكار گرفته شده وتخصص و سابقه كار، بتوانند نان را به قیمت بالاتری عرضه‌ كنند.