سلحشور به رادیو چین: برای "وزارت سینما" برنامه دارم /"گشت ارشاد" را ندیدم چون عذابم می داد

سایت رادیو بین المللی چین نوشت:

رواج فساد در میان هنرمندان، اتهامی است که تا پیش از این علیه هنر پیش از انقلاب سال 57 ایران مطرح بود، اما اکنون یک کارگردان سریال‌های تاریخی مذهبی پس از 33 سال و این‌بار انگشت تردید را به سوی صنعت فیلم‌سازی جمهوری اسلامی نشانه رفته است.

«فرج‌اله سلحشور»، از سال گذشته در مصاحبه با رسانه‌های داخل ایران، سینماگران را به غرق شدن در فساد اخلاقی متهم کرده که این اظهارات با جنجال‌های دیگری همراه بوده و تاکنون بسیاری از سینماگران و منتقدان پاسخ‌های تندی را علیه کارگردان سریال تلویزیونی یوسف پیامبر منتشر کرده‌اند.

سلحشور در گفت‌وگو با گزارشگر رادیو بین‌المللی چین (CRI) در تهران، می‌گوید در شرایطی که مردم کشورهای تونس، مصر، لیبی، یمن و بحرین خیزش خود را مدیون ایران می‌دانند، اما سینمای کنونی این کشور در شان جمهوری اسلامی نیست.

ایدئولوژی یک کارگردان مذهبی

سلحشور از نخستين افرادي است كه در شكل‌گيري و تاسيس حوزه هنري نقش داشته و در چند سال اخیر با ساخت مجموعه‌های تلویزیونی تاریخی مذهبی شهرت بسیاری کسب کرده است. او همیشه با افتخار اشاره داشته که از مسجد وارد عرصه هنر شده و در این زمینه تحصیلات دانشگاهی ندارد.

وقتی از این کارگردان خواستم که ایدئولوژی سیاسی و مذهبی خود را تشریح کند و توضیح دهد که چگونه با اتکا بر نیروی ایمان فردی فعالیت می‌کند، گفت: «خالق، یکی است و قصه را فقط او خلق می‌کند. انسان هم به وجود آمده تا آثار خالق خود درک کند و در نهایت به او برسد. از سوی دیگر قدرت خلاقیت در انسان وجود دارد، اما نباید برای دروغ‌پردازی و ایجاد توهم و در جهت تبلیغ امیال نفسانی به کار گرفته شود، بلکه می‌بایست حقیقت را بیان کند. ما وقتی مانند مولانا داستانی را خلق می‌کنیم تا یک واقعیت الهی بازگو شود، این بهره‌گیری از خلاقیت در راستای ستایش خالق است.»

سلحشور با بیان این که مذهب از چهار هزار سال پیش هم مبنای نمایش‌ها بوده است، مدعی شد که از مدت‌ها قبل صهیونیست‌ها با تجاری کردن سینما و تئاتر، آن را از اهداف متعالی خود دور کرده‌اند و ادامه داد: «من فعالیت هنری خود را با تئاتر آغاز کردم و معتقدم فیلم‌سازی هنری است که می‌تواند در خدمت دین و مذهب قرار گیرد و متعالی شود. در جمهوری اسلامی نیز می‌بایست هنر در خدمت اعتقادات مردم و انقلاب قرار گیرد.»

او در توصیف «هنر در خدمت اسلام»، گفت: «در فیلم‌سازی اسلامی باید به جای نگاه فیلمساز، نگاه خدا و انبیا را تفسیر کنیم. من این هدف را دنبال می‌کنم و بنابراین سینمای موجود را در شان جمهوری اسلامی نمی‌دانم».

کارگردان سریال اصحاب کهف، در پاسخ این پرسش که چگونه می‌توان سینمایی سراسر اسلامی و آکنده از موضوعات اخلاقی را تصور کرد، گفت: «ما فیلم‌های مذهبی را در ژانرهای کمدی و پلیسی و رمانتیک هم می‌توانیم بسازیم. اما این به شرطی است که سناریوی آن هدفمند و آموزنده باشد».

وقتی از او پرسیدم آیا می‌توان فیلم‌های ساخته شده در خارج از ایران که سناریوی آن بر اساس کتاب‌های مقدس مسیحیان و یهودیان نگاشته شده را نیز روایت‌گر تفکر الهی دانست یا بی‌ارزش قلمداد می‌شود، گفت: «وقتی کتابی تحریف شد، حقیقت آن نیز ناقص است. اما باز هم فیلم‌هایی که از روی تورات و انجیل ساخته می‌شوند چون رایحه‌ای از حقیقت را در خود دارند، قابل تقدیر هستند.»

قلاده‌های طلا

فرج‌اله سلحشور دو فیلم جنجالی «گشت ارشاد» و «خصوصی» که رسانه‌های منتقد دولت ایران آن را به انفجارهای انتحاری علیه مخالفان محمود احمدی‌نژاد تشبیه کرده‌اند را ندیده، زیرا معتقد است تماشای این آثار ذهن او را درگیر می‌کند و چندین روز عذاب‌اش می‌دهد. وقتی نظرش را درباره فیلم «قلاده‌های طلا» که به موضوع ناآرامی‌های پس از انتخابات ریاست جمهوری سال 88 می‌پردازد جویا شد، به وجد آمد و گفت: «این فیلم اثری ارزشمند از آقای ابوالقاسم طالبی بود که رشد ایشان را نشان می‌داد. این کارگردان همیشه به قصد خدمت به نظام فیلم ساخته و قلاده‌های طلا اوج کارهای او تا به امروز محسوب می‌شود».

سلحشور در یک سال اخیر بارها و با تندترین لحن سینما را به فساد و بی‌ارزش بودن متهم کرده است. او گفت که هیچ‌یک از فیلم‌های گیشه‌ای را ندیده و منبع او برای ارزش‌گذاری آثار، اظهارات مسوولان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است که گفته‌اند از هر صد فیلم ساخته شده در ایران، تنها دو اثر مدافع اهداف انقلاب است. از نظر کارگردان سریال یوسف پیامبر، همین آمار برای شناختن سینمای فعلی ایران کافی است.

او قسمت نخست سری اخراجی‌ها را دیده، اما زمانی که پرسیدم چرا هیچ‌وقت درباره فیلم‌های مسعود ده‌نمکی و شخصیت او اظهارنظری نمی‌کند، پاسخی نداد و تنها منکر داشتن رابطه دوستانه نزدیک با این کارگردان جنجال‌ساز شد. من نیز برای اثبات خلاف آن اصراری نکردم.

فساد در سینما

«وقتی شما می‌گویید رانندگان تاکسی فرهنگ ترافیک را رعایت نمی‌کنند، به این معنی نیست که همه رانندگان تاکسی متخلف هستند».

سلحشور با بیان این مثال، درباره نشانه رفتن انگشت اتهام فساد به سوی سینمای ایران توضیح داد که وقتی می‌گوید سینما به سوی فساد می‌رود، کسانی که سینماگر واقعی و سالم هستند واکنشی نشان نمی‌دهند. او گفت: «پیشتر هم از سینماگران سالم عذرخواهی کردم و گفتم کسانی را خطاب قرار داده‌ام که در پی ترویج ضد ارزش‌ها هستند. حتی برخی چهره‌های سرشناس و قابل احترام با من تماس گرفتند و گفتند می‌دانیم که منظور شما، ما نیستیم».

کارگردانی که سینمای ایران را فاسد و دور از اهداف انقلاب اسلامی دانسته، در تشریح عقاید و دلایل خود توضیح داد: «سوپراستار یعنی بزرگ کردن کسانی که هنرپیشگی شغل آن‌هاست. این فرهنگی است که از هالیوود و غرب فرا گرفته‌ایم. در اسلام کسی که خدمت می‌کند به صورت پنهانی است و اگر از او تعریف کنند، شرمنده می‌شود. در سینمای ما کسانی هستند که اندکی تواضع ندارند و وقتی به آن‌ها بگویید قشنگ بازی کردی، سینه سپر می‌کنند و می‌گویند: می‌دانم! من بازیگر خیلی خوبی هستم!».

سلحشور در ادامه انتقاد از رفتار برخی بازیگران سینما، گفت: «سینماگری که از مردم طلبکار است، تنها برای مطرح شدن و کسب شهرت وارد سینما شده و هرگز احترامی برای مردم قایل نیست. مدتی قبل یکی از بازیگران در حالی که بدترین صدای سینما را دارد، در یک مصاحبه می‌گفت که عاشق صدای خودش است. من باورم نمی‌شود اکنون تمام کشورهای عربی که در آن‌ها بیداری اسلامی رخ داده، خود را مدیون ایران بدانند اما وضعیت سینمای ما تا این اندازه افتضاح باشد».

این که دو بازیگر فیلم در نقش زن و شوهر حتی هنگام وقوع سانحه نیز قادر به لمس یکدیگر نیستند، یکی از ضعف‌های بزرگ صنعت فیلم‌سازی ایران محسوب می‌شود. حتی اگر بازیگران واقعا در پشت صحنه با یکدیگر همسر باشند یا تنها برای مدت فیلم‌برداری به عقد موقت یکدیگر درآیند، باز هم اجازه دست زدن به یکدیگر را نخواهند داشت. سلحشور درباره این ویژگی سینمای ایران، گفت: «قوانین اسلام و ایمان مردم مانع ثبت چنین صحنه‌هایی در فیلم می‌شود. در شرایطی که زوجین مقابل چشم دیگران بسیار مراقب رفتار خود هستند و حتی یکدیگر را نمی‌بوسند و روی گفتار عاطفی خود نیز کنترل دارند، نمی‌توان انتظار داشت دو بازیگر مقابل دوربین خلاف آن عمل کنند و این اقدام با واکنش‌های منفی مواجه نشود».

زنان سینما از دیدگاه سلحشور

با توجه به این که سریال‌های تاریخی و مذهبی فرج‌اله سلحشور سکوی پرتابی برای تعدادی از سوپراستارهای فعلی سینمای ایران بوده، شاید بتوان یکی از دلایل مطرح شدن فساد در سینما توسط او را عذاب وجدانی دانست که حالا در او ظهور کرده است.

این کارگردان معتقد است عربده‌کشی و راه رفتن شخصیت‌های زن سینما با شات‌گان در شان بانوی ایرانی نیست و زمانی که در یک فیلم شوهر با قمه از سوی همسرش تهدید می‌شود، حیای زن فراموش شده است. او با اشاره به این که تهیه‌کننده‌ها بازیگران زن را هرچند نقش کوچکی در فیلم داشته باشند اما با عکسی بزرگ در پوستر فیلم می‌گنجانند، گفت: «زن در سینمای اسلامی ایران باید چهره‌ای معصوم، دوست‌داشتنی و محترم داشته باشد، نه دارای شخصیتی وقیح و گستاخ که چاقوکشی می‌کند. هم فرهنگ بومی و هم فرهنگ دینی ما می‌گوید پولی که از فروش زن یا به نمایش گذاشتن زیبایی‌های آن به دست می‌آید، پول بی‌غیرتی است».

از آنجایی که برای بحث کردن با فرج‌اله سلحشور آن هم به نمایندگی از یک رسانه خارجی به دفتر او در میدان هفتم‌تیر تهران نرفته بودم، از مطرح کردن ریشه‌های دلخوری‌های شخصی او و پیامدهای متهم کردن صنعت فیلم‌سازی به فساد در زمان تعطیلی خانه سینما، خودداری کردم.

وقتی از سلحشور پرسیدم که اگر تشکیل وزارت سینما در مجلس تصویب شود، آیا می‌تواند خود را در مقام وزیر سینمای هیئت دولت تصور کند، برای چند ثانیه سکوت کرد و سپس گفت: «اگر این اتفاق رخ دهد، هم برای آن طرح و استراتژی دارم و هم روی کمک یاران خود حساب می‌کنم. حتی اگر دولت از من حمایت نکند، با پشتوانه مردمی موفق خواهیم شد سینمایی شایسته جمهوری اسلامی را بسازیم. من پیشتر بارها گفته‌ام که عضو سینما نیستم و به طور مستقل عمل می‌کنم. حال اگر روزی سینمای اسلامی داشته باشیم، من با افتخار جاروکشی آن را خواهم کرد».