نامه آیت الله طباطبایی به مظفرالدین شاه

عصرایران- هفته نامه "ایران ما" در دهه 1320 به صاحب امتیازی و سردبیری خانم فاطمه تفضلی، هر جمعه منتشر می شد. در سال 1327 این هفته نامه در یکی از شماره های خود ، قسمتی از نامه آیت الله طباطبایی، از روحانیون مشروطه خواه،  خطاب به مظفرالدین شاه را ، با این تیتر منتشر کرده: "امروز این نامه دوباره باید تکرار شود."

پاسخ کوتاه مظفرالدین شاه به این نامه هم قابل تامل است.  متن منتشر شده در هفته نامه "ایران ما" را در زیر می خوانید:

 شرح زیر قسمتی از نامه ایست که شادروان طباطبایی به مظفرالدین شاه نوشته است.

... اعلی حضرتا!

مملکت خراب و رعیت پریشان و گدا، دست تعدی حکام و مامورین به مال و عرض و جان رعیت دراز، ظلم حکام و مامورین اندازه ندارد. از مال رعیت هرقدر میلشان اقتضا کند می برند. قوه غضب و شهوتشان به هر چه میل کند از زدن و کشتن و ناقص کردن اطاعت می کنند. این عمارت و مبل ها و وجوهات و املاک در اندک زمان از کجا تحصیل شده، تمام مال رعیت بیچاره است. این ثروت همان فقرای بی مکنت اند که اعلی حضرت بر حالشان مطلعید. در اندک زمان از مال رعیت صاحب مکنت و ثروت شده اند.

پارسال دخترهای قوچانی را که در عوض 3 ری گندم مالیات که نداشته اند بدهند، گرفته و به ترکمن ها و ارامنه عشق آباد به قیمت گزاف فروختند، هزار رعیت قوچانی از ظلم به خاک روس فرار کردند.

هزارها رعیت ایران از ظلم حکام و مامورین به ممالک خارجه هجرت کرده، به حمالی و فعلگی گذران می کنند و در ذلت و خواری می میرند. حال این مردم را از ظلم ظلمه به این مختصر عریضه ممکن نیست. تمام این قضایا را از اعلی حضرت مخفی می کنند و نمی گذارند اعلی حضرت مطلع شده، در مقام چاره ای به سر آیند.

حالت حالیه این مملکت اگر اصلاح نشود، عنقریب این مملکت جزء ممالک خارجه خواهد شد. البته اعلی حضرت راضی نمی شوند در تاریخ نوشته شود در عهد همایونی ایران به باد رفت، اسلام ضعیف و مسلمین ذلیل شدند.

اعلی حضرتا!

تمام این مفاسد را مجلس عدالت یعنی انجمنی مرکب از تمام اصناف مردم که در آن انجمن به داد عامه برسند و شاه و گدا در آن مساوی باشد، رفع خواهد کرد. فوائد این مجلس را اعلی حضرت همایونی بهتر از همه می دانند. مجلس اگر باشد این ظلم ها رفع خواهد شد و خرابی ها آباد خواهد شد. خارجه طمع به مملکت نخواهد کر، سیستان و بلوچستان را انگلیس نخواهد برد، فلان محل را روس نخواهد خورد، عثمانی تعدی به ایران نمی تواند بکند.

وضع نان و گوشت که قوت غالب مردم است و مابه الحیات خلقند، بسیار مغشوش و بد است. بیشتر مردم از این دو محرومند. اعلی حضرت همایونی اقدام به اصلاح این دو فرمودند، بعضی خیرخواهان حاضر شدند، افسوس آن ها که روزی مبلغی گزاف از خباز و قصاب می گیرند، نمی گذارند این مقصود حاصل و مردم آسوده شوند.

حال سرباز که حافظ دولت و ملت است بر اعلی حضرت مخفی است. جزئی جیره و مواجب هم به آن ها نمی دهند. پیش تر به عملگی و فعلگی قوتی تحصیل می کردند، آن را هم قدغن نمودند و همه روزه جمعی از آن ها از گرسنگی می میرند. برای دولت نقصی از این بالاتر تصور نمی شود.

در زاویه حضرت عبدالعظیم 30 روز با کمال سختی گذراندیم تا دستخط همایونی در تاسیس مجلس مقصود، صادر شد. شکرها به جا آوردیم، به شکرانه مرحمت چراغانی کرده، جشن بزرگی گرفته شد. به انتظار انجام مضمون دستخط مبارک روز می گذراندیم، اثری ظاهر نشد.

همه را به طفره گذرانده، بلکه صریحا می گویند این کار نخواهد شد و تاسیس مجلس منافی سلطنت است. نمی دانند سلطنت صحیح بی زوال با بودن مجلس است. بی مجلس، سلطنت بی معنی و در معرض زوال است.

... به این نامه پاسخی رسید نزدیک به این مضمون:

"جناب سید محمد مجتهد، نامه شما را خواندیم. به اتابک می سپاریم که خواسته های شما را به انجام برساند. شما هم در وظایف خود کوتاهی ننمائید و به دعاگویی بپردازید و هر آینه "اشرار و الواط" را به اندرز خاموش گردانید و شورش و آشوب را فرونشانید و چنان نکنید که خشم ما همگی را فراگیرد."

منبع: کتاب سیاه کاغذهای سیاسی و تاریخی

مولف داود علی بابایی

تماشاخانه

هیجان و جنون یکی از پرفرازونشیب‌ترین روزهای خرید / بلک فرایدی یا جمعه سیاه چطور به وجود آمد؟ (فیلم)

شکوه فرش ایرانی دوره صفوی را در اروپا ببینید (فیلم)

فیلم های دیگر