اولين دوره‌ي اين فستيوال قرار بود طي روزهاي اول تا بيستم سپتامبر برگزار شود، اما تنها ساعاتي پيش از آغاز آن، ارتش نازي به لهستان حمله كرد تا اولين دوره‌ي اين جشنواره درحاليكه تنها يك فيلم ـ «گوژپشت نوتردام» ساخته‌ي «ويليام ديترله» ـ را نمايش داده بود، به تعويق بيافتد.

زمانيكه جشنواره‌ي فيلم ونيز هفتمين سال برگزاري خود را تجربه مي‌كرد، مقامات دولت فرانسه در واكنش به اين رويداد تصميم به راه‌اندازي يك رويداد سينمايي گرفتند كه امروزه با نام «كن» قله‌ي سينمايي دنيا محسوب مي‌شود.

دولت فرانسه در ژوئن 1939 خبر تاسيس جشنواره‌ي كن را رسما اعلام كرد و «لوييز لومير»، از بنيانگذاران صنعت فيلم هاليوود پذيرفت تا اولين رييس جشنواره فيلم كن نام بگيرد.

اولين دوره‌ي اين فستيوال قرار بود طي روزهاي اول تا بيستم سپتامبر برگزار شود، اما تنها ساعاتي پيش از آغاز آن، ارتش نازي به لهستان حمله كرد تا اولين دوره‌ي اين جشنواره درحاليكه تنها يك فيلم ـ «گوژپشت نوتردام» ساخته‌ي «ويليام ديترله» ـ را نمايش داده بود، به تعويق بيافتد.

تاريخچه‌ي جشنواره‌ي فيلم كن به اواخر دهه‌ي ‌‌٣٠ ميلادي بازمي‌گردد. زماني كه «ژان زاي»، وزير آموزش ملي دولت فرانسه با حمايت آمريكا و انگليس تصميم گرفت در واكنش به نفوذ دولت‌هاي فاشسيت آلمان و ايتاليا در انتخاب فيلم‌هاي جشنواره ونيز، جشنواره‌اي سينمايي راه‌اندازي كنند.

كن
جشنواره‌ي فيلم كن در سال ‌‌١٩٤٦ با حمايت وزارت خارجه فرانسه بارديگر راه‌اندازي شد و با وجود آنكه ماهيت اصلي شكل‌گيري آن رقابت با جشنواره ونيز بود، اما مقامات اين دو فستيوال در توافقي پنهاني پذيرفتند تا برگزاري هر دو فستيوال در سال‌هاي متمادي را جشن گرفته و رسمي بدارند.

جشنواره‌ي كن در اولين سال برگزاري به موفقيت چشمگيري دست يافت و در سال دوم در پيشرفتي قابل توجه، ‌‌١٦ فيلم بخ بخش رقابتي آن دعوت شدند و تصميم گرفته شد براي اجراي عدالت، هيات داوران متشكل از يك نماينده از هر كشور باشد.

اين رويداد سينمايي معتبر در سال‌هاي ‌‌١٩٤٨ و ‌‌١٩٥٠ به علت مشكل بودجه برگزار نشد و در سال ‌‌١٩٥١ بود كه به لطف روابط حسنه ميان فرانسه و ايتاليا، زمان برگزاري جشنواره كن به بهار منتقل شد و جشنواره ونيز در همان پاييز ماند.

موقعيت جشنواره‌ي کن در سال‌هاي ‌‌١٩٦٠ در جهان فرهنگ و هنر تثبيت شد و از آن زمان به‌عنوان معتبرترين جشنواره فيلم در دنيا شناخته مي‌شود. از سال ‌‌١٩٥٥ بود كه جايزه نخل طلا به عنوان جايزه اصلي اين رويداد سينمايي معرفي شد.

برنامه‌هاي اين جشنواره از هفت بخش اصلي مسابقه، خارج از مسابقه، نوعي نگاه، سينه‌فونداسيون، هفته منتقدان، دو هفته کارگردانان و بازار فيلم تشكيل شده است.

بخش مسابقه؛ در بخش مسابقه معمولا ‌‌٢٠ فيلم حضور دارند که نامزد دريافت نخل طلا هستند كه كسب اين جايزه تاثير بسزايي در فروش آن فيلم در اكران‌هاي عمومي خواهد داشت. خارج از مسابقه؛ تعداد زيادي از فيلم‌هاي سينمايي بلند در اين بخش جشنواره به نمايش گذاشته مي‌شوند كه معمولا فيلم‌هايي هستند که ازسوي هيئت انتخاب براي بخش مسابقه انتخاب نمي‌شوند، اما ازنظر برگزاركنندگان جشنواره کن شايستگي حضور در اين جشنواره را دارند. يکي از برنامه‌هاي اين بخش نمايش بخش‌هاي تدوين‌نشده فيلم‌هاي درحال توليد کارگردانان مطرح سينما است.

بخش «نوعي نگاه» براي اولين‌بار در سال ‌‌١٩٧٨ برگزار شد كه به معرفي آثار برجسته سينماي جهان اختصاص دارد. اين بخش غيررقابتي است.

بخش «سينه‌فونداسيون» که به مسابقه فيلم‌هاي کوتاه اختصاص دارد در سال ‌‌١٩٩٨ به برنامه‌هاي جشنواره کن اضافه شد. حدود ‌‌١٥ فيلم کوتاه از سراسر جهان که عموما توسط دانشجويان مدرسه‌هاي فيلم ساخته شده، توسط جشنواره انتخاب مي‌شوند. اين بخش هيات داوري جداگانه دارد و سه جايزه به فيلمهاي برگزيده اعطا مي شود.

جشنواره كن.

بخش «هفته منتقدين» به‌عنوان قديمي‌ترين بخش جنبي جشنواره کن در سال ‌‌١٩٦٢ پايه‌گذاري شد و توسط انجمن منتقدان فيلم فرانسه اداره مي‌شود. اين بخش به معرفي آثار فيلم‌سازان جديد جهان مي‌پردازد.

بخش «دو هفته کارگردانان» در سال ‌‌١٩٦٨ هم‌زمان با اعتصاب‌هاي سراسري فرانسه که به لغو برگزاري جشنواره کن در آن سال انجاميد آغاز به‌کار کرد. اين بخش به راديکال‌ترين بخش جشنواره کن مشهور است و به معرفي فيلم‌هاي بلند و کوتاه فيلم‌سازان جهان مي‌پردازد.

«مارش دو فيلم» و يا همان بازار فيلم از ديگر بخش‌هاي اصلي جشنواره کن است. بازارياب‌ها و پخش‌کننده‌هاي فيلم از سراسر دنيا براي خريد، فروش و گرفتن اجازه پخش جهاني فيلم به کن مي‌آيند. اين بازار در نوع خودش مهم‌ترين و بزرگ‌ترين بازار فيلم جهان محسوب مي‌شود.

در ميان كشورهاي برنده نخل طلاي كن، كارگردانان آمريكايي با ‌‌١9بار كسب اين جايزه سينمايي، با اختلافي فاحش پيشتاز هستند.

رتبه‌ي دوم مشتركا در اختيار كارگردانان ايتاليايي و فرانسوي است كه ‌‌١٢بار نخل طلا را كسب كرده‌اند. «ناني مورتي» در سال ‌‌٢٠٠١ با فيلم «اتاق پسر» براي آخرين‌بار سينماي ايتاليا را صاحب نخل طلا كرد و «لاورنت كانته» نيز در سال 2011 براي فيلم «كلاس» اين جايزه را براي فرانسه به‌همراه آورد. كارگردانان انگليسي نيز ‌‌١٠بار كسب نخل طلاي كن را تجربه كرده‌اند.

نگاهي به فهرست برندگان جايزه نخل طلاي كن نشان مي‌دهد، ‌‌٢٨ و نيم درصد از فيلم‌هاي برنده‌ نخل طلا، يعني ‌‌١٠ فيلم با موضوع جنگ و درگيري‌هاي نظامي بوده‌اند كه آثار ذيل را شامل مي‌شوند: «طبل حلبي» فولكر شلوندروف(‌‌١٩٧٩)، «اينك آخر‌الزمان» فرانسيس فورد كوپولا(‌‌١٩٧٩)، «كاگه‌موشه» آكي‌را كوروساوا(‌‌١٩٨٠)، «مرد آهنين» آندره وايدا (‌‌١٩٨١)، «گمشده» كوستا گاوراس(‌‌١٩٨٢)، «وداع با محبوبه‌ام» چن كايگه (‌‌١٩٩٣)، «زيرزمين» امير كاستاريكا(‌‌١٩٩٥)، «پيانيست» رومن پولانسكي(‌‌٢٠٠٢)، «فارنهايت ‌‌١١/٩» مايكل مور(‌‌٢٠٠٤)، «بادي كه به مرغزار مي‌وزد» كن لوچ (‌‌٢٠٠٦).

فيلم‌هاي با موضوع خانوادگي در رتبه‌ دوم، بيشترين آثار برنده‌ نخل طلا قرار دارند كه ‌‌٢٠ درصد، يعني هفت فيلم را دربرمي‌گيرند: «راه» ساخته‌ يلماز گوني (‌‌١٩٨٢)، «ترانه غم‌انگيزي از ناراياما» ساخته‌ شوهي ايمامورا (‌‌١٩٨٣)، «پاريس، تگزاس» ساخته‌ ويم وندرس (‌‌١٩٨٤)، «وقتي پدر به ماموريت رفت» ساخته‌ امير كاستاريكا (‌‌١٩٨٥)، «پله فاتح» ساخته‌ بيل آگوست (‌‌١٩٨٨)، «رازها و دروغ‌ها» ساخته‌ مايك‌ لي (‌‌١٩٩٦)، «اتاق پسر» ساخته‌ ناني مورتي (‌‌٢٠٠١).

فيلم‌هاي رمانيتك و عاشقانه شامل چهار فيلم، حدود ‌‌١١ و نيم درصد از مجموع فيلم‌هاي برنده نخل طلا را تشكيل مي‌دهند؛ «جنسيت، دروغ‌ها و نوار ويدئو» ساخته‌ استيون سودربرگ (‌‌١٩٨٩)، «بهترين نيات» ساخته‌ بيل آگوست (‌‌١٩٩٢)، «پيانو» ساخته‌ جين كمپيون (‌‌١٩٩٣)، «مارماهي» ساخته‌ شوهي ايمامورا (‌‌١٩٩٧).

فيلم «طعم گيلاس» ساخته‌ عباس كيارستمي كه در سال ‌‌١٩٩٧ نخل طلا را كسب كرد، به‌همراه فيلم «ابديت و يك روز» (‌‌١٩٩٨) ساخته‌ «تئو آنجلوپولوس» كارگردان سرشناس يوناني تنها كارگرداناني هستند كه طي ‌‌٣٥ سال اخير در ژانر مرگ موفق به كسب نخل طلا شده‌اند.

در ژانر فيلم‌هاي مذهبي، «ماموريت مذهبي» ساخته‌ «رولند جافه» (‌‌١٩٨٦) و «زير خورشيد شيطان» ساخته‌ موريس پيالا (‌‌١٩٨٧) تنها دو اثر برنده نخل طلاي كن هستند.

در ژانر فيلم‌هاي جنايي، «پالپ فيكشن» ساخته‌ كوئنتين تارانتينو (‌‌١٩٩٤) و «قلبا وحشي» ساخته‌ ديويد لينچ (‌‌١٩٩٠) مجموعا ‌‌٥ و ‌‌٧ دهم درصد از كل فيلم‌هاي برنده نخل طلا را تشكيل مي‌دهند.

فيلم‌هاي با موضوع كودكان با دو اثر «كودك» ساخته‌ برادران داردن (‌‌٢٠٠٥) و «چهارماه، سه هفته و دو روز» ساخته‌ كريستين مونگيو (‌‌٢٠٠٧) دراين گزارش ديده مي‌شوند.

در زمينه‌ صنعت و اقتصاد دو فيلم «All That Jazz» ساخته‌ باب فاس (‌‌١٩٨٠) و بارتون فينك ساخته‌ برادران كوئن (‌‌١٩٩١)، در بخش فيلم‌هاي همراه با تخيلات ذهني دو فيلم «رزتا» ساخته‌ برادران داردن (‌‌١٩٩٩) و «رقصنده در تاريكي» ساخته‌ لارس فون ترير (‌‌٢٠٠٠) و هم‌چنين در بخش فيلم‌هاي با موضوع محيط‌هاي آموزشي، دو فيلم «كلاس» ساخته‌ لاورنت كانته (‌‌٢٠٠٨) و «فيل» ساخته‌ گاس ون سنت (‌‌٢٠٠٣) از برندگان نخل طلاي كن هستند.

تماشاخانه