فعالیت های انسان؛ تنوع زیستی بیابان را تهدید می کند

عصر ایران - پژوهشگران موسسه آرژانتینی "آرید لندز ریسرچ" تاثیر فعالیت های انسان بر زیست‌بوم های مناطق خشک و بیابانی را مورد تجزیه و تحلیل قرار داده و دریافته اند که شرایط جوامع پستانداران این مناطق به شدت در حال تغییر است. دانشمندان معتقدند که فعالیت هایی مانند چرای بی رویه دام ها زمینه ساز روند افزایشی انقراض های محلی و کاهش تنوع زیستی مناطق بیابانی می شود. 

بحران در زیست‌بوم‌های خشک

به گفته "ماریا ورونیکا چیلو" که رهبری پژوهش اخیر را بر عهده داشته، این برای نخستین بار است که تاثیر منفی فعالیت های انسان بر تنوع زیستی پستانداران مناطق خشک و بیابانی گزارش می شود. در پژوهش اخیر، نتایج 25 پژوهش دیگر که تاثیر انسان بر شرایط پستانداران مناطق خشک را بررسی کرده اند، مورد بازبینی قرار گرفته است.

در مجموع، 110 گونه شامل این تجزیه و تحلیل بوده اند که طیف گسترده ای از حیوانات را پوشش می دهد. شکار غیر قانونی، چرای دام، آتش سوزی و حمله گونه های مهاجم از جمله عواملی بوده اند که انسان در آنها نقش داشته و موجب آسیب دیدن جوامع پستانداران شده است. اگرچه بیایان و مناطق خشک، مکان های بی ثمر و متروک به نظر می رسند، اما اغلب پشتیبان مجموعه و زیست‌بوم های آسیب پذیری هستند که پستانداران نقش کلیدی را در آنها ایفا می کنند.

امروزه در بسیاری از کشورهای پیشرفته که در قلمرو خود دارای اقلیم بیابانی نیز هستند، شاهد آن هستیم که مطالعات و پژوهش های فراوانی در حوزه مذکور انجام شده و از بیابان به مانند یک پارک ملی! محافظت و نگهداری می شود تا پوشش محیطی و جانوری آن دستخوش کمترین آسیب ممکن باشد. امروزه توریسم بیابانی به عنوان یکی از منابع مهم درآمد دولتها در کانون توجه قرار دارد و در راستای توسعه ظرفیت های بیابان اقدامات متداومی انجام می گیرد اما متاسفانه در کشورهای جهان سوم و در حال توسعه بی مهری های جاری در رابطه با مناطق بیابانی و تصور اینکه اینگونه مناطق صرفا مجموعه ای از آفتاب داغ و شن های سوزان! هستند، خسارات فراوانی را بر پیکره محیط زیست وارد آورده است.

به گفته چیلو، زندگی در بیایان می تواند برای بسیاری از پستانداران مخاطره آمیز باشد. آنها همواره در معرض شرایط محیطی سخت و غیر قابل پیش بینی قرار دارند. افزون بر این، آنها به منابعی مشخص متکی بوده و هر عاملی که موجب نابودی این منابع شود، ادامه حیات آنها را به شدت تحت تاثیر قرار می دهد.   

شایان ذکر است، بنابر نتایج پژوهش اخیر، دانشمندان دریافته اند که چرای معقول و متوسط دام ها تاثیر کمتری بر تنوع زیستی پستانداران نسبت به آنچه که تصور می شد، دارد. این حقیقت که تولید فرآورده های دامی - از فعالیت های اصلی انسان در مناطق خشک - تاثیر کمتری بر تنوع زیستی پستانداران این منطقه دارد، حوزه جدیدی را برای پژوهش های هرچه بیشتر ایجاد کرده است.

ضرورت بازنگری در مدیریت مناطق خشک

نتایج این پژوهش های نوین، زنگ خطری را برای مدیریت سنتی اراضی بیابانی به صدا درآورده است. برخلاف تصور عمومی که بیابان ها را سرزمین هایی مرده می پندارد، این مناطق کانون های حساس زیستی هستند که پستانداران در آن ها نقش «مهندسان اکوسیستم» را ایفا می کنند. یافته های «ماریا ورونیکا چیلو» و تیم پژوهشی اش نشان می دهد که کلید حفظ این تعادل، نه در حذف کامل فعالیت های انسانی، بلکه در گذار به سمت «بهره برداری پایدار» است. شناسایی مرز دقیق بین «چرای معقول» و «تخریب سرزمین» می تواند نقطه عطفی در سیاست گذاری های محیط زیستی کشورهای در حال توسعه باشد تا از انقراض های محلیِ بی صدا جلوگیری شود.

علاوه بر این، توسعه صنعت گردشگری مسئولانه (Ecotourism) در این مناطق می تواند ارزش اقتصادی پنهان بیابان ها را برای جوامع محلی آشکار سازد. زمانی که حفاظت از حیات وحش بیابانی و پستانداران کمیاب آن به یک منبع درآمد پایدار تبدیل شود، انگیزه برای فعالیت های تخریبی نظیر شکار غیرقانونی و چرای بی رویه به شکل خودجوش کاهش می یابد. در نهایت، حفاظت از بیابان ها تنها یک اقدام فانتزی محیط زیستی نیست، بلکه تلاشی استراتژیک برای حفظ امنیت غذایی و مقابله با طوفان های گرد و غباری است که ریشه در نابودی همین زیست بوم های به ظاهر بی آب و علف دارند.

بیشتر بخوانید:

چه می‌شود اگر تمام بیابان‌های زمین ناپدید شوند؟

تماشاخانه

دو دقیقه نفس گیر از یک فیلم جنگی مرجع در تاریخ سینما (تماشا کنید)

دو دقیقه نفس گیر از یک فیلم جنگی مرجع در تاریخ سینما (تماشا کنید)

فیلم های دیگر