ويتامين‌هاي اقيانوسي

جام جم آنلاين: اقيانوس‌ها سرشار از شگفتي هستند. از آنجا كه آنها بخش عمده‌اي از كره زمين را تشكيل مي‌دهند، تاثيرات آنها بر زيست كره قابل ملاحظه است. اين پيكره‌هاي عظيم آبي منشا ناشناخته‌اي دارند كه هنوز بحث در مورد آن بسيار است.

زنجيره حيات در اقيانوس‌ها پيچيده و در عين حال ساده است. شناخت هر يك از رازهاي اقيانوس‌ها دريچه تازه‌اي را به روي بشر خواهد گشود.

دهه 1960 براي اولين بار فرضيه‌هايي مطرح شد، مبني بر آن‌كه فقدان ويتامين‌هاي گروه ب در اكوسيستم‌هاي آبي بر رشد فيتوپلانكتون‌ها تاثيرگذار است.

فيتوپلانكتون‌ها گياهان ذره‌بيني شناور موجود در درياها هستند كه به طور عمده از دياتومه‌ها (جلبك‌هاي ريز با اسكلت سيليسي) تشكيل شده‌اند.

آنها فتوسنتز را مانند گياهان ديگر با استفاده از نور خورشيد كه به داخل دريا نفوذ مي‌كند، انجام مي‌دهند.

فيتوپلانكتون‌ها اساس زنجيره غذايي جانوران دريايي هستند و از اين لحاظ بايد آنها را سرمنشا حيات دريايي قلمداد كرد.

ويتامين‌هاي گروه ب تركيبات آلي هستند كه در آب اقيانوس‌ها حل مي‌شوند و براي بقاي سلول‌ها بسيار مهم و حياتي هستند.

نواحي‌اي كه با فقر ويتامين ب مواجه هستند، احتمالا مانع از رشد و تكثير فيتوپلانكتون‌ها مي‌شوند.

«ديويد كارل» استاد اقيانوس‌شناسي و مدير مركز اقيانوس‌شناسي ميكروبي مي‌گويد: مهم‌ترين نتيجه تحقيقات ما اين است كه پنج نوع ويتامين ب مهم در اكوسيستم‌هاي آبي نوسان دارند. اين پنج نوع ظاهرا داراي منشا يكساني نيستند.

پروفسور كارل كه در بخش تحقيقات و آموزش دانشگاه هاوايي مشغول كار است، خاطرنشان ساخت اين وضعيت باعث مي‌شود در ميان جوامع ميكروبي فعل و انفعالات پيچيده‌اي از همزيستي گرفته تا رقابت ايجاد شود.

فيتوپلانكتون‌ها علاوه بر اين‌كه غذاي موجودات ريز دريايي را تشكيل مي‌دهند، دي‌اكسيدكربن هوا را هم جذب مي‌كنند.

سوزاندن سوخت‌هاي فسيلي باعث شده ميزان دي‌اكسيدكربن به حداكثر خود برسد و اين ميزان در نيم ميليون سال گذشته تا به اين حد نبوده است.

فيتوپلانكتون‌ها تا حد زيادي توانسته‌اند نقش خود را در جذب دي‌اكسيدكربن بخوبي ايفا كنند اما اين‌كه تا چه حد قادر به ادامه اين روند هستند، معلوم نيست.

بلوم‌هاي فيتوپلانكتوني توده‌هاي بزرگ پلانكتون‌ها هستند كه به طور متناوب و منظم در زمان‌هاي مختلف سال توليد مي‌شوند و در سطح آب دريا شناور مي‌مانند.

در اين مرحله از رشد است كه فيتوپلانكتون‌هاي مشخصي شروع به ترشح مواد سمي مي‌كنند تا بلوم‌ها سمي شوند و از بين بروند. در اين حالت به اصطلاح گفته مي‌شود كه فيتوپلانكتون‌ها دچار كشند سرخ شده‌اند.

درجه حرارت، نور خورشيد و مواد غذايي موجود در آب همه و همه مي‌توانند بر بلوم‌ها تاثيرگذار باشند. كشند سرخ نام معمول بلوم‌هاي جلبكي است.

پديده‌اي كه ممكن است در مصب، درياها و حتي آب‌هاي شيرين اتفاق بيفتد. تغيير رنگ سطح آب به رنگ قرمز كه به واسطه اين پديده رخ مي‌دهد، يكي از راه‌هاي شنــاخت آنهـا​ست.

اين پديده را بيشتر در مناطق ساحلي مي‌توان مشاهده كرد. گفتني است كه تخليه پساب‌هاي صنعتي و خانگي كه حاوي تركيبات نيتراته و فسفات‌ها هستند، باعث مي‌شود فيتوپلانكتون‌ها ناگهان با يك منبع غذايي غني مواجه شوند و تعداد آنها زياد شود حتي ذرات گرد و غبار هم مي‌توانند تركيبات غذايي لازم را در اختيار اين مجموعه قرار دهند.

ترشح سم توسط برخي فيتوپلانكتون‌ها نه تنها باعث مرگ عده‌اي از فيتوپلانكتون‌ها مي‌شود بلكه حتي روي آبشش ماهيان اثر نامطلوبي دارد.

براي تجزيه فيتوپلانكتون‌هاي مرده اكسيژن محلول در آب مصرف مي‌شود و اينجاست كه كل زنجيره غذايي با مشكل كمبود اكسيژن مواجه خواهد شد اما دليل اصلي اين رفتار فيتوپلانكتون‌ها هنوز جاي تحقيق زيادي دارد.

يك فرضيه اين است كه ويتامين‌هاي B7 و B12 احتمالا باعث ترشح مواد سمي مي‌شود اما اين فرضيه هنوز ثابت نشده است.

اين تحقيقات مستلزم بررسي بيشتر در آب‌هاي اقيانوس آرام شمالي است و تيم تحقيقاتي دانشگاه هاوايي قرار است در اين زمينه تحقيقات بيشتري انجام دهد.