آینده گوگل و سناریوهای مختلف آن

مجله دنياي كامپيوتر و ارتباطات - گوگل را شاید بتوان به جرات یکی از پربازدیدترین و تاثیرگذارترین سایت‌های اینترنت دانست.

جمال صوفیه
اصلی در تجارت امروز این است که گوگل در دهه آینده چه نوع شرکتی خواهد بود؟ چه آینده‌ای را برای خود تصویر کرده است و به کدام سو جهت‌گیری خواهد کرد؟

پاسخ به این پرسش وابسته به پرسش‌هایی کلان‌تر و اساسی‌تر است: آینده وب به چه صورتی خواهد بود؟ و وب تا چه اندازه در دنیای آینده جایگاه خواهد داشت؟

بدین ترتیب پاسخ به این پرسش‌های کلان‌تر، فرض‌های اولیه در نگارش سناریوهای گوگل خواهد بود. بدیهی است که هر یک از سناریوهای گوگل بر اساس پاسخ‌هایی که به این پرسش‌ها داده می‌شود، متفاوت است و از این رو لازم است تا از سناریوهای مختلف برای برنامه‌ریزی بهره گرفته شود.

بر مبنای چنین پرسشی نشریه «بیزینس» تلاش کرد تا در ابتدا تصویری از آینده وب و موقعیت‌های متفاوت آن ترسیم کند و سپس جایگاه گوگل را در جهان وب به تصویر بکشد.

این تصویرها در قالب چهار سناریوی متنوع آینده گوگل را نشان می‌دهد. هر یک از سناریوها روایتی از وب را به همراه دارد و به دنبال آن جایگاه گوگل را نشان می‌دهد.

در تدوین این سناریوها افراد برجسته‌ای از میان مشاوران، کارکنان سابق گوگل و همچنین آینده پژوهان صاحب نامی همچون «ری کورزویل» و «استفان ولفرام» مشارکت داشته‌اند.

در سه سناریو راه‌هایی برای موفقیت گوگل وجود دارد و گوگل می‌تواند با تکیه بر راهبردهایی جایگاه مناسبی را در حوزه وب کسب کند، لیکن در یکی از سناریوها گوگل راهبردی مناسب برای کسب موفقیت ندارد.

اشاره به این نکته ضروری است که هیچ یک از این چهار سناریو، سناریوی خوش بینانه/ بدبینانه یا مطلوب/ نامطلوب نیستند، بلکه در هر سناریو موفقیت گوگل مبتنی بر راهبردهای متفاوتی است و به کارگیری راهبرد مطلوب در یک سناریو الزاماً موفقیت در سناریو دیگر را به همراه ندارد.

در این سناریوها پرسش اصلی آن است که «گوگل چگونه و با استفاده از چه ره‌یافت‌هایی موفق خواهد شد؟»

برای پاسخ به این پرسش لازم است تا وضعیت آینده شبکه جهانی ارتباطات و اینترنت شناسایی شود. اهمیت سناریوهای گوگل در آن است که آنها تصویری از وضعیت عام آینده و روایت‌های باورپذیر از وضعیت آینده اینترنت است؛ به همین دلیل این سناریوها دارای ارزشی به مراتب فراتر از روایتی صرف برای شرکت گوگل است.

سناریوی اول: گوگل ۲۰۲۵ به مثابه یک رسانه

در این سناریو اینترنت به عنوان رسانه‌ای عام و فراگیر شناخته می‌شود که به همگرایی و یکپارچگی انواع مختلف رسانه‌ها منجر شده است. مهم‌ترین رسانه‌هایی که اینترنت بسترساز آن است عبارتند از:

الف- رسانه‌های تصویری (تلویزیونی) که بستر انتشار و پخش برنامه‌های تلویزیونی است. در این صورت با اتصال شبکه‌های تلویزیونی به شبکه اینترنت کاربران خواهند توانست برنامه‌های تلویزیونی را از طریق این رسانه دریافت کنند.

بدین ترتیب جنبش اصلی در دنیای رسانه‌ها، شخصی شدن این رسانه خواهد بود. تلویزیون‌های شخصی فرصت ظهور می‌یابند و برنامه‌ها بر اساس علاقه‌مندی مخاطبان باز تنظیم می‌شود؛

علاقه‌مندی‌هایی که ممکن است بر اساس الگوریتم‌های هوشمندانه‌ای بر اساس رفتار کاربر در وب شکل داده شود؛

ب- رسانه‌های شنیداری (رادیویی) که با گسترش رادیوهای اینترنتی وضع مشابه با رسانه‌های دیداری می‌یابند؛

ج- رسانه‌های الکترونیکی متنی (مانند روزنامه‌ها) که با گسترش و تجاری شدن صفحات الکترونیکی نازک، کم‌مصرف و کم‌وزن جایگزین صفحات فعلی روزنامه‌ها می‌شوند.

در این حالت روزنامه‌ها از طریق بستر اینترنت روی رایانه‌های شخصی یا صفحات الکترونیکی متصل به وب دریافت می‌شود؛

د- چند رسانه‌ای که ترکیبی از چند رسانه مختلف در محیط وب است.
در این وضعیت شرکت گوگل تصمیم می‌گیرد تا به عنوان یک ابررسانه شناخته شود. این شرکت با ادغام شرکت‌های خدمت‌رسان اینترنتی، توانایی ارائه خدمات الکترونیکی را به صورت بی‌سیم خواهد یافت.

در این صورت گوگل با اتخاذ راهبرد حرکت به سمت فعالیت‌های رسانه‌ای، سرگرمی و ارتباطات به «امپراتوری رسانه‌ای گوگل» تبدیل می‌شود.

تلویزیون گوگل و تلفن‌های همراه گوگل وارد بازار می شوند و افزایش استفاده از روزنامه‌های الکترونیکی که توسط گوگل ارائه می‌شود، جهان رسانه‌ای را با تغییراتی شگرف همراه می‌سازد.

با توجه به این نکات متن سناریوی این حالت را به شکل زیر می‌توان در نظر گرفت:
گوگل با ارائه تلویزیون گوگل، تلفن همراه گوگل و افزایش استفاده از روزنامه‌های الکترونیکی توفانی برپا کرده است.

برخی معتقدند نخستین فعالیت رسانه‌ای گوگل در سال ۲۰۰۲ میلادی با ارائه بخش « اخبار گوگل» آغاز شد؛ عده‌ای نیز با اشاره به بخش «جویش کتاب گوگل» آن را سرآغاز فعالیت‌های رسانه‌ای گوگل می دانند.

این خدمت جست‌وجو، به رغم انتقادهایی که از طرف صنعت چاپ و انتشارات به آن وارد می‌شود ، در سال ۲۰۰۷ میلادی تکمیل شد و نسخه آزمایشی آن مورد استفاده قرار گرفت.

سناریوی دوم: گوگل ۲۰۲۵ به مثابه اینترنت

در این سناریو اینترنت زیرساخت اصلی اغلب فعالیت‌های روزمره زندگی تبدیل شده است. همه امور از خرید مایحتاج زندگی و ارتباط با دوستان تا انجام وظایف کاری همگی بر بستر اینترنت انجام می‌شود.

دوره شبکه‌های محلی و محدود به پایان رسیده و هر شبکه‌ای بر زیرساخت اینترنت شکل گرفته است. در این وضعیت گوگل تلاش می‌کند تا ارائه دهنده خدمات مبتنی بر اینترنت باشد.

در این صورت اغلب نرم‌افزارها به صورت برخط(online) و از طریق گوگل ارائه می‌شود، ضمن اینکه حافظه‌ها از شکل بسته و منفرد روی رایانه‌های شخصی، به شکل گسترده و به هم پیوسته بر شبکه اینترنت انتقال یافته است.
 
در این وضعیت وب زیرساختی قابل دسترس در همه جا، همه زمان و توسط همگان است . این ویژگی‌ها به وب اجازه می‌دهد تا بستری مطمئن برای تمامی فعالیت‌های روزمره گردد.

با توجه به این نکات می‌توان متن سناریوی این حالت را به شکل زیر در نظر گرفت:
«شبکه‌های مخابراتی وای فای رایگان ، مدل سریع‌تر وب، مرورگر جی، دگرگونی در سه بعدی سازی فناوری تصویری و ترجمه به زبان مخاطب».

مدت زیادی گوگل تنها یادآور شرکتی نرم‌افزاری در دوره سیلیکون بود. اوایل سال ۲۰۰۳ میلادی تلاش وکلای این شرکت مخالفت با کاربرد فعل «گوگلیدن » صرف شد.

اما در دهه گذشته، به خصوص برای نسل جدیدی که در هزاره سوم متولد شده اند، واژه «گوگلیدن » برای اینترنت، رایانه و تلفن‌های همراه کاملاً عادی شده است و شنیدن عباراتی از این دست چندان غریب به نظر نمی‌آید: «آن فیلم را در گوگل دیدی؟»، «می‌توانم گوگل شما را قرض بگیرم؟» و «آخرین گوگل این هفته را به من بدهید!» استفاده از واژه گوگل از منظر زبان شناسی تنها به دلیل سادگی کاربرد آن نیست، چرا که در بیشتر امور روزانه، گوگل معادل زیرساخت فناوری، شبکه‌های ارتباطی و حتی خود اینترنت است.

سناریوی سوم: گوگل ۲۰۲۰ منسوخ شده

در این سناریو افول گوگل بر اساس سه رویداد زیر تقویت می‌شود:
الف- در اولین رخداد برنامه نویسان جدید وکم هزینه‌ای به عنوان رقیب گوگل ظهور می‌کنند. نتایج جست‌وجوهای گوگل به دلیل افشا شدن مدل و الگوی اولویت بندی پایگاه‌های اینترنتی، توانمندی خود را از دست می‌دهد.

تا پیش از این دلیل استفاده گسترده از گوگل آن بود که کاربر پس از انتخاب مجموعه واژه‌های جست‌وجو به سرعت به پاسخ خود دست می‌یافت؛ اما اکنون برنامه‌نویسان و بدافزارنویسان می‌توانند به صورت تقلبی رتبه پایگاه‌های غیر مرتبط با موضوع جست‌وجو را افزایش دهند. به همین دلیل رغبت کاربران برای به کارگیری گوگل کاهش می‌یابد.

ب- در دومین رویداد که ممکن است هم زمان با رویداد اول نیز تحقق یابد، شرکت‌هایی پدید می‌آیند که با ارائه خدمات بهتر می‌توانند جویشگر گوگل را به رقابت فرا خوانند.

در این حالت شرکت مایکروسافت با خرید و جذب یک موتور جویش کارامد، آن را به عنوان رقیب گوگل مطرح می‌سازد. هزینه پایین برنامه‌نویسی در سال‌های آینده و افزایش تعداد برنامه نویسان حرفه‌ای نیز سبب افزایش احتمال تحقق این رویداد خواهد شد؛

ج – سومین رویداد محتمل آن است که به دلایلی گوگل حریم خصوصی افراد را زیرپا می‌گذارد. این موضوع ناشی از سوءاستفاده یکی از کارمندان گوگل از اطلاعات شخصی کاربران بوده است و به همین دلیل کاربران به شدت درباره حفظ امنیت و محرمانگی اطلاعات خود نگران شده‌اند.

به همین دلیل سوءاستفاده از پرونده‌های کاربران، گوگل را به پرتگاه می‌کشاند. با توجه به این رویدادها می‌توان متن سناریوی این حالت را به شکل زیر درنظر گرفت:
«جویشگر گوگل به یکباره طعمه ورود به حریم خصوصی افراد، رایانه‌های با کارایی بالا و نیز مایکروسافت می‌شود ».

سناریوی چهارم : گوگل ۲۰۱۵ فوق‌العاده

سناریوی چهارم بر استفاده از هوش مصنوعی و رشد سریع علوم و فناوری شناختی استوار است . هوش مصنوعی به عنوان بارزترین ویژگی فناوری اطلاعات شناخته می‌شود.

در این سناریو هم گرایی هوش مصنوعی و اینترنت، آدمی را در بهره گیری از یک شبکه هوشمند توانمند می‌سازد.

وب معنایی جهش چشم گیری در اینترنت به وجود آورده است. از سوی دیگر تراشه‌های ارزان و کوچکی که به فناوری سیستم مکان‌یابی جغرافیایی مجهز هستند، مفهوم جست‌وجو را به شدت تغییر داده‌اند.

در این موقعیت، گوگل به موتور جویشی برای هر خواسته تبدیل شده که نه تنها در معرفی مفاهیم بلکه در جست‌وجو و شناسایی موقعیت نیز با قدرت عمل می کند. ضمن اینکه نشانی منحصر به فرد اینترنتی برای هر جزء شبکه نیز به این امر کمک کرده است.

همگرایی میان فناوری‌های هوش مصنوعی و اینترنت به عنوان انباره دانش بشری، اینترنت را در وضعیتی متفاوت از گذشته قرار داده است، به نحوی که ترکیب این دو به تولید دانش ماشینی منجر می‌شود.

هوش مصنوعی می‌تواند با استفاده از ذخیره دانش بشری (شامل تمامی کتاب‌ها، نشریات و نظریه‌ها) به سرعت و به صورت لحظه‌ای دانش بشری را افزایش و ارتقا دهد.

بدین ترتیب موتورهای جویش هوشمند شده و می‌توانند براساس سابقه، علاقه‌مندی‌ها و الگوی رفتاری کاربران بهترین پاسخ‌ها را در اختیار وی قرار دهند.