توقف پرداخت يك نوع وام‌مسكن

دنیای اقتصاد: چرا سهميه محدود ساخت‌وسازهاي «مسكوني» از وام قرض‌الحسنه مختص «مسكن‌مهر» حذف شد؟

تنها وام بانكي به‌صرفه براي ساخت‌وساز مسكوني داخل شهرها بعد از حدود يكسال پرداخت به سازنده‌ها، طبق گفته متقاضيان كنوني اين وام، مدتي است از صحنه بازار حذف شده است.

دو سال پيش علي نيكزاد -وزير مسكن وقت- با كسب اجازه از دولت سيستم بانكي را مكلف كرد از محل منابع خط‌اعتباري مسكن‌مهر سهميه‌ محدودي براي احداث آپارتمان‌‌هاي غيرمهر در نظر بگيرد تا هم امتياز‌هاي ويژه نهفته در وام مسكن‌مهر تاحدودي به صورت عادلانه بين پيمانكاران مسكن‌مهر و بسازوبفروش‌هاي شهري تقسيم شود و هم اينكه متقاضيان مسكن بتوانند به صورت غيرمستقيم – انتقال وام از سازنده به خريدار- از اين تسهيلات كم‌بهره براي خريد واحدمسكوني استفاده كنند.

خواسته نيكزاد همان زمان توسط بانك‌مركزي در قالب مجوزي تحت عنوان «وام مسكن‌مهر خودمالكي» به بانك عامل مسكن‌مهر ابلاغ شد و مقرر شد: به سازنده‌هاي مجتمع‌هاي مسكوني در صورتي كه تعهد دهند واحدهاي آماده احداث را در زمان فروش فقط به خانوارهاي «فاقد مسكن» عرضه كنند، وام بدون‌سپرده قرض‌الحسنه – با نرخ سود حداكثر 9درصد- پرداخت شود.
در دست‌كم يكسال گذشته انتشار خبر پرداخت اين نوع وام در بازار ساختماني‌ها، سرعت تقاضا از طرف انبوه‌سازان داخل شهرها براي دريافت اين تسهيلات را تقريبا به پاي آنچه در مسكن‌مهر پرداخت مي‌شود، رساند به طوري كه گفته مي‌شود تاكنون براي ساخت 500 هزار واحدمسكوني غيرمهر، تسهيلات مسكن‌مهر پرداخت شده است.

همچنين در شهر تهران در يكسال اخير، وام مسكن‌مهر خودمالكي به انگيزه اصلي براي ساخت‌وسازهاي انفرادي تبديل شده، به طوري كه در اين مدت حداقل 70 هزار واحدمسكوني در نقاط مختلف پايتخت با استفاده از اين تسهيلات احداث شده است. وام مسكن‌مهر خودمالكي در تهران با نرخ سود 9درصد پرداخت مي‌شود، اما در هفته‌هاي اخير به‌رغم تقاضا براي دريافت آن، مسير ارائه مسدود شده است. هنوز مراجع رسمي خبر توقف پرداخت وام مسكن‌مهر خودمالكي را تاييد نكرده‌اند، اما متقاضيان مي‌گويند، با درخواست آنها فعلا موافقت نمی‌شود.

حالا در غياب وام خودمالكي، بسازوبفروش‌ها مجبورند به ازاي ساخت هر واحدمسكوني، 15 ميليون تومان به مدت يكسال نزد بانك سپرده‌گذاري كنند تا در نهايت 30 ميليون تومان وام با سود بالاي 20 درصد دريافت كنند که این تسهیلات نه برای سازنده و نه برای خریدار مزیت ندارد.

اين در حالي است كه وام خودمالكي بدون نياز به سپرده‌گذاري با سود 9درصد پرداخت مي‌شد. بررسي‌هاي «دنياي‌اقتصاد» درباره علت قطع انشعاب وام مسكن‌مهر در داخل شهر تهران حاكي است: تفكري در دولت وجود دارد مبني بر اينكه وام مسكن‌مهر خودمالكي به اندازه وام مسكن‌مهر در كنترل قيمت مسكن موثر نبوده است.

صاحبان اين تفكر معتقدند: سازنده‌هاي مسكن‌مهر بعد از دريافت وام قرض‌الحسنه و تكميل واحدهاي مسكوني، واحدها را به كساني كه دولت تحت عنوان متقاضي واجدشرايط معرفي مي‌كند، تحويل مي‌دهند، ضمن اينكه قيمت واگذاري مسكن‌مهر از مترمربعي 500 هزار تومان تجاوز نمي‌كند، اما وام مسكن‌مهر خودمالكي به آپارتمان‌هايي پرداخت شده كه از يك‌سو قيمت فروش آنها در بازار آزاد تعيين مي‌شده و از سوي ديگر سازنده‌ها براي فروش اين آ‌پارتمان‌ها، وام 9درصدي را به ابزاري براي فروش با قيمت بالاتر از آپارتمان‌هاي مشابه در محل تبديل كرده‌اند.

منتقدان وام خودمالكي معتقدند: از مزاياي اين وام عملا سازنده‌ها بهره مي‌برند نه متقاضيان مسكن و به جاي ادامه پرداخت وام مسكن‌مهر خودمالكي به ساخت‌وسازهاي غيرمهر بهتر است منابع بانكي 100 درصد صرف مسكن‌مهر شود و وام كنوني 25 ميليوني مسكن‌مهر از طريق تخصيص كامل منابع به اندازه 3 تا 4 ميليون تومان افزايش يابد تا جبران افزايش اخير قيمت مسكن‌مهر براي متقاضيان شود.

اما در دولت كماكان مدافعان پرداخت وام مسكن‌مهر خودمالكي، استفاده از اين تسهيلات در ساخت‌وسازهاي درون‌شهري را به نفع رونق سرمايه‌گذاري‌هاي ساختماني و حتي به نفع طرف تقاضا ارزيابي مي‌كنند. به گزارش «دنياي‌اقتصاد» در تهران طي هفته‌هاي اخير تعدادي از مالكاني كه به هواي وام مسكن‌مهر خودمالكي، ملك موجودشان را تخريب و به ساخت‌وساز چندطبقه تبديل کرده‌اند، براي دريافت اين تسهيلات به محل تشكيل پرونده مراجعه كردند؛ اما با پاسخ منفي مواجه شدند.

براساس گزارش دنیای اقتصاد، پرداخت وام مسكن‌مهر خودمالكي به ساخت‌وسازهاي مسكوني درون شهرها آمار افتتاح‌هاي دولتي مسكن‌مهر را نيز ارتقا داده بود؛ چونكه طبق مصوبه دو سال پيش، هر ساختماني كه از اين وام بهره مي‌گرفت عملا جزو برنامه مسكن‌مهر دولت محسوب مي‌شد و از آنجا كه بسازوبفروش‌ها به مراتب زودتر از پيمانكاران مسكن‌مهر ساختمان‌ها را تكميل مي‌كردند، آمار افتتاح‌هاي مسكن‌مهر از اين طريق در فاصله‌اي كوتاه رشد قابل ملاحظه‌اي پيدا كرده بود.

اما هم‌اكنون به خاطر آنچه بي‌اثر بودن وام مسكن‌مهر خودمالكي بر قيمت مسكن در پايتخت عنوان شده، پرداخت آن نيز با اختلال و كندي روبه‌رو شده است.