متن و حاشیه "فجر 31"/ هت تریک حوزه هنری، استرداد در مسکو، تاج محل در آبادان

کلاس خانوادگی

خاندان داودنژاد مهم ترین سوژه ی هشتمین روز جشنواره فیلم فجر بودند. در اولین سانس در سالن جشنواره فیلم سینمایی "کلاس هنرپیشگی" به کارگردانی علیرضا داودنژاد به نمایش درآمد. داودنژاد با فیلم قبلی اش  "مرهم" بازگشت باشکوهی به سینما داشت؛ بازگشتی که گویی اشتهایش را برای فیلم ساختن وتجربه کردن موقعیت های پیچیده زیاد کرده است. او که در "مرهم" تجربه ی کار با اعضای خانواده اش را داشت این بار با جمع کردن تعداد بیشتری از خاندانش دست به یک تجربه سینمایی جدید زد، تجربه سینمایی که گاهی بسیار باشکوه جلوه می کرد و گاهی هم سردستی و قابل پیش بینی. اینجا دیگر این بحث مطرح نیست که داودنژاد با کمک خانواده اش فیلم ساخته، بلکه نکته مهم تر این است که او تلاش کرده تا با بازسازی درگیری های طایفه ای در یک کلاس هنرپیشگی این معضلات را به ما یادآوری کند. او کوشیده تا آدم ها را در موقعیت های گوناگون قراردهد و در پس این موقعیت ها دست به تجربه های اصیلی بزند که در هیچ اثر مشابه دیگری دیده نشده است و اینجاست که می توانیم بگوییم یک اثر تجربی جالب توجه خلق شده است. حال مهم نیست که با خانواده اش آن را ساخته یا بدون آنها. حضور کیومرث پوراحمد به عنوان یکی از تدوین گران فیلم جزو نکات قابل توجه جشنواره امسال بود که پوراحمد با حضور در نشست خبری فیلم آن را تکمیل کرد. داودنژاد امروز با جمع کثیری از اعضای خانواده اش از مادر تا نوه اش به برج میلاد آمد تا از نزدیک همگی شان شاهد واکنش های منتقدان و اهالی رسانه باشند.


تاج محل در آبادان

هرچه داودنژاد تلاش کرد تا غریبه ای را به فیلمش راه ندهد در سمتی دیگر دانش اقباشاوی نیز کم کاری نکرد و نقش اول فیلمش را به پدرش سپرد؛ نقشی که از قضا بسیار برازنده ی پدرواقعی اش بود. دانش اقباشاوی جوان آبادانی سال های زیادی در سینما در کنار بزرگانی چون حاتمی کیا، درویش، صدرعاملی و کاهانی دستیاری را تجربه کرده بود این بار خودش آستین هایش را بالا زد و فیلمی ساخت که تهیه کنندگی اش را رضامیرکریمی و حوزه هنری برعهده داشتند. حوزه هنری امسال هت تریک کرده و سه فیلم به زعم خودشان، شریف، به جشنواره فرستاده اند. که "تاج محل" به کارگردانی اقباشاوی یکی از آن سه فیلم است. فیلم در آبادان می گذرد و حکایت مردی 60 ساله است که زندگی آرامی را سپری می کند تا اینکه اتفاقی رخ داده و مسیر او را تغییر می دهد. اقباشاوی در این فیلم کوشیده تا با بهره مندی از فضای شهر آبادان و مقتضیاتش قصه ی مرد و زنی را روایت کند که زندگی سالمی داشته اند و حالا ناخواسته درگیر حادثه ای شده اند. به عنوان یک فیلم اولی بی شک اثر برجسته و درعین حال بی ادعایی خلق شده است که تا حدودی توانست نظر مساعد مخاطبان سخت گیر سالن اصلی جشنواره را کسب کند.


بشارت به یک شهروند هزاره سوم

فیلم جدید دکتر محمدهادی کریمی قرار است ما را با موقعیت تکان دهنده ای آشنا کند که شاید تا پیش از این در سینمای ایران نمونه ی مشابهی از آن را نداشته ایم. مینو با بازی هنگامه قاضیانی معلم حوزه و مدرسه که درس اخلاق می دهد ناگهان با خودکشی چن ددانش آموز مدرسه اش مواجه می شود و سعی در حل این معما دارد که پای عقاید گروه های شیطان پرستی به میان می آید. موقعیت اولیه ی فیلم بسیار تکان دهنده و جسورانه است ولی در عمل با یک اثر غیرمتعارف مواجه ایم که قصه گویی به شیوه ی کلاسیک را کنار می گذارد و در دقایقی درگیر شعارزدگی می شود و اینجاست که مخاطب ممکن است از فیلم فاصله بگیرد. کریمی در نشست خبری فیلمش گفت سعی داشته تا به بهانه ی تحلیل فرقه های شیطان پرستی به یک حقیقت دردناک تری برسد و آن هم شیطان قدرت و پول و نفس است که اگر در رأس قرار بگیرند همه شیطان پرست خواهیم بود. این فیلم هادی کریمی قطعا می توانست به اثر برجسته و ماندگارتری تبدیل شود هرچند اثر فعلی هم به خاطر فرم جدیدش در روایت نیازمند تحلیل جدی تری است.


استرداد استاندارد

فیلم سینمایی "استرداد" به کارگردانی علی غفاری بدون شک یکی از پرسروصدا ترین تولیدات بنیاد سینمایی فارابی در یکسال اخیر بوده که از هزینه تولیدش گرفته تا سوژه ی متفاوتش محل بحث و جدل بوده است. علی اکبری تهیه کننده، بودجه ی این فیلم فاخر که بخش هایی از آن در مسکو فیلمبرداری شده است را حدود 4 میلیارد و 750 میلیون تومان اعلام کرد تا آب پاکی روی دست کسانی که بودجه فیلم را ماورایی محاسبه کرده بودند، بریزد. فیلم داستان جسورانه ای دارد، غرامت جنگی که قرار بوده متفقین به ایران بپردازند سوژه ی فیلم است و حمیدفرخ نژاد در نقش سرهنگ ارتش قرار است این ماموریت را فرماندهی کند. فیلم اثر استانداردی است که بی شک برای خلق آن زحمات فراوانی کشیده شده است؛ قصه ی پرکششی دارد هرچه نیمه ی اول فیلم سرگردان و خمار است نیمه ی دوم پرتنش است و معماها پشت سرهم گره گشایی می شوند؛ طوری که در سکانس پایانی به یکباره شاهد طرح مباحث جدید و گره گشایی های ممتد هستیم. فیلم ضعف قصه دارد که ناشی از مباحث تاریخی مطرح شده در فیلم است. واقعیات تاریخی فقط در حد داستان یک خطی فیلم هستند و به نظر می رسد در جزییات اعتنایی به واقعیات تاریخ معاصر نشده است. این فیلم تولید فارابی  در قیاس با دیگر آثار فاخر دولتی اثر موفق تری است که باید دیده شود.

روزهای پایانی جشنواره

به روزهای پایانی جشنواره سی و یکم فیلم فجر نزدیک می شویم و باید با تحلیلی جامع که قطعا بعد از جشنواره میسر است به نقد و بررسی جشنواره پرداخت. جشنواره ای که با نظم کم نظیری کارش را آغاز و تا پایان ادامه می دهد و یکی از معدود نقاط ضعفش کیفیت پایین آثار شرکت کننده در جشنواره است و طبق معمول امسال نیز شاهد بروز و ظهور پدیده ای از بین فیلم اولی ها بوده ایم. تاکنون فیلم های محسن قرایی، افشین هاشمی (خسته نباشید)، دانش اقباشاوی (تاج محل) و احسان عبدی پور (تنهای تنهای تنها) بسیار مورد استقبال منتقدان و اهالی رسانه قرارگرفته اند و در عین حال به موازات این درخشش با فیلم های متوسطی در بخش مسابقه اصلی مواجه بوده ایم که حتی در خلق یک فیلمنامه ی جمع و جور هم ناکام بوده اند. برای تحلیل و بررسی جشنواره سی و یکم تا پایان نمایش فیلم ها و اختتامیه تامل می کنیم و در پرونده ای جداگانه به تحلیل نقاط ضعف و قوت جشنواره خواهیم پرداخت.