هرچند پسته ایران از نظر مرغوبیت و طعم جایگاه ویژه‌ای دارد اما به دست آوردن یک بازار کار ساده‌ای نیست که یک شبه بتوان با یک تصمیم غیرکارشناسی بازاری را که با زحمت به دست آمده است را از دست دهیم.

یک کارشناس با اشاره به تصمیمات اخیر درباره ممنوعیت صادرات پسته و با یادآوری اینکه خارج کردن یک کالای ارزآور از چرخه صادرات می‌تواند باعث کاهش قیمت داخلی آن شود تاکید کرد که این مهم قطعا به نفع اقتصاد آمریکاست.

نعمت احمدی در گفت‌وگو با ایسنا، در این باره اظهار کرد: خبری مبنی بر ممنوعیت صادرات پسته به مدت شش ماه از سوی ستاد تنظیم بازار روی خروجی خبرگزاری‌ها قرار گرفته است. ظاهرا این جلسه که با حضور معاون اول رییس جمهور تشکیل شده بود؛ به علت افزایش قیمت پسته که البته به باور تولیدکنندگان این محصول، افزایش قیمتی در کار نیست، صادرات پسته را به مدت شش ماه ممنوع کرده است.

وی ادامه داد: هرچند مشخص نیست ستاد تنظیم بازار این اختیار قانونی مبنی بر توقف صادرات یک محصول را از کجا به دست آورده است و اصولا آیا مقام و مرجعی غیر از مجلس می‌تواند جلوی صادرات یک محصول را بگیرد جای بحث است. ستاد تنظیم بازار جایگاه قانونی ممنوعیت صادرات یک محصول را ندارد. هرچند تولیدکنندگان پسته می‌توانند با مراجعه به دیوان عدالت اداری و با درخواست دستور موقت به فوریت جلوی چنین مصوبه‌ی غیرقانونی را بگیرند اما در همین مدت اندک تنشی که در بازار صادرات پسته ایجاد می‌شود منافع تولیدکنندگان غیر ایرانی را خصوصا اتحادیه تولیدکنندگان پسته کالیفرنیا را تامین می‌کند.

احمدی تصریح کرد: سالانه نزدیک به 600 هزار تن پسته در دنیا تولید می‌شود که از این میزان حدود 200 هزار تن آن سهم ایران و همین حدود یا کمی بیشتر سهم آمریکا است. آمریکا ظرف 35 سال گذشته توانسته است از مصرف کننده و خریدار عمده‌ی پسته‌ی ایران به رقیب ایران تبدیل شود. لذا دو سه سالی است که این کشور به مقام نخست تولید پسته تبدیل شده و فروش این محصول را در سطح جهان از آن خود کرده است.

این کارشناس حقوقی اقتصادی خاطر نشان کرد: در حال حاضر بازاری را که صادرکنندگان ایرانی با خون‌دل در سال‌های گذشته به دست آورده‌اند، از دست این تولیدکنندگان و صادرکنندگان خارج و با این تصمیم غیرکارشناسی عملا کمک خاصی به اتحادیه تولیدکنندگان پسته کالیفرنیا خواهد شد. رقابت پسته ایران با پسته آمریکا در بازارهای جهانی ملموس است. سال‌هاست این رقابت بین تجار ایرانی و تجار آمریکایی در جهت به دست آوردن بازار مصرف در جریان بوده است. هرچند پسته ایران از نظر مرغوبیت و طعم جایگاه ویژه‌ای دارد اما به دست آوردن یک بازار کار ساده‌ای نیست که یک شبه بتوان با یک تصمیم غیرکارشناسی بازاری را که با زحمت به دست آمده است را از دست دهیم.

وی با بیان این که آمریکا تا سال 56 سهمی در بازار تولید پسته نداشت، اذعان کرد: در سال 56 نخستین تحریمی که در دوره دولت کارتر نسبت به ایران وضع شد ممنوعیت صادرات پسته به آمریکا بود. از طرفی تا قبل از پیروزی انقلاب اسلامی 90 درصد پسته تولیدی ایران به بازار آمریکا فرستاده می‌شد. آمریکا در مقام نخست مصرف پسته قرار داشت که با ممنوعیت ورود پسته ایران به آمریکا بازار جدیدی در بخش کشاورزی این کشور به نام "تولید پسته" شکل گرفت. هم اکنون دولت آمریکا بیش از 80 هزار هکتار باغ پسته‌ی مفید دارد و هر ساله بین هفت تا 10 درصد به این میزان و مساحت اضافه می‌شود. حدود چهار سالی است آمریکا از نظر تولید از ایران جلو افتاده است. هم اکنون بازار اتحادیه اروپا و بازار آمریکا عملا از دسترس تجار ایرانی خارج شده است.

این کارشناس بیان کرد: تجار ایرانی درسال‌های گذشته با سختی توانستند بازار آسیای جنوب شرقی، روسیه و کشورهای عربی خاورمیانه را به عنوان مقصد اصلی پسته رصد و جایگاهی در این بازار به دست آورند. آمریکایی‌ها نیز در این راستا توانستند مصرف داخلی خود را تامین و بازار اتحادیه اروپا را از لحاظ سهولت تجارت بین آمریکا و اروپا از آن خود کنند. همچنین آنها بازار جنوب شرقی، چین و روسیه را نیز هدف قرار دادند. اما فعالیت تجار ایرانی، مرغوبیت پسته ایران و مهمتر از همه شیوه بازاریابی که در این مدت توسط تجار ایرانی صورت گرفته بازار مطمئنی را در این منطقه برای تولیدکنندگان پسته به وجود آورده است.

احمدی با بیان این که این ممنوعیت هرچند خلاف قانون است و امکان بقای آن کم است افزود: در صورتی که ستاد تنظیم بازار اصرار بر مصوبه خود داشته باشد به راحتی دیوان عدالت اداری می‌تواند ابطال چنین مصوبه‌ای را خواستار شود. در همین مدت کوتاه بازار پرزحمتی که تجار ایرانی در آسیای جنوب شرقی، چین و روسیه در این‌ سال‌ها به دست آورده‌اند درست در فصل پرمصرفی این محصول به دست اتحادیه تولیدکنندگان پسته کالیفرنیا خواهد افتاد.

او اظهار کرد: می‌دانیم که نگهداری پسته از اوایل فروردین ماه در سردخانه‌ها صورت می‌گیرد. تجاری که تا هم اکنون پسته را با قیمت بازار داخلی خریداری کرده‌اند و درصدد صادرات آن هستند با این ممنوعیت دچار ضرر خواهند شد. از طرفی دیگر طبیعی است که وقتی تاجر یا تولیدکننده محصولی را با قیمت بالا تولید یا خریداری نموده با ممنوعیت صادرات روبرو شود تنها کاری که می‌تواند انجام دهد نگهداری این محصول تا روشن شدن وضع بازار در زمان رفع ممنوعیت احتمالی است. بدین معنی که عملا هیچ اتفاقی نخواهد افتاد. چرا که نه تولیدکننده هزینه کمتری پرداخت کرده و نه خریدار می‌تواند از ضرری که به او وارد شده چشم‌پوشی کند. لذا عرضه پسته با قیمتی که ستاد تنظیم بازار خواهان آن است صورت نخواهد گرفت.

وی با بیان این که محصول پسته در سال بیش از یک میلیارد و 200 میلیون دلار ارز آوری در مملکت دارد، تصریح کرد: در حالی که امکان تامین منابع ارزی به وسیله بخش خصوصی تنها نسبت به چند محصول از جمله پسته، قالی و مانند این‌ها صورت می‌گیرد، دخالت دولت در این بازار به بهانه تنظیم بازار مصرف داخلی دور از ذهن است. آن چه که هم اکنون ستاد تنظیم بازار به صورت غیرقانونی تصمیم گرفته‌ است از نظر روانی به سرعت تنش را در بازار خارجی مصرف و خرید پسته به وجود خواهد آورد.

این حقوقدان خاطرنشان کرد: آمریکاییان اگر میلیون‌ها دلار هزینه می‌کردند به این راحتی نمی‌توانستند یک شبه بازار 30 تا 40 ساله‌ی ایران را از دسترس تجار ایرانی خارج کنند و خود را جایگزین تجار ایرانی کنند. قیمت پسته را مصرف داخلی تعیین نمی‌کند، پسته محصولی است که قیمت‌گذاری آن در سطح جهان به وسیله کشورهای تولیدکننده تعیین نمی‌شود بلکه بوسیله بازار مصرف خارجی تعیین می‌شود. هم اکنون پسته در بازار خارج بالای 10 دلار و 30 سنت به صورت پایه به فروش می‌رسد و با توجه به مرغوبیت پسته تا 15 دلار هم صادر می‌شود و در بازار خارج به فروش می‌رسد.

احمدی گفت: زمانی که قادر نیستیم قیمت ارز را کنترل کنیم، آیا خارج کردن یک کالای ارز آور از چرخه صادرات می‌تواند باعث کاهش قیمت داخلی آن شود؟ در بازار داخل، مصرف پسته بین 7 تا 10 درصد از کل تولید 200 هزار تنی احتمالی سالیانه است. بدین معنی که سالیانه بین 15 تا 20 هزار تن پسته مصرف داخلی است و 180 هزار تن پسته صادر می‌شود. این چه تصمیمی است؟ فرض کنیم که این تصمیم پابرجا بماند که البته احتمال پابرجایی آن بعید است، بازاری که تنها 20 هزار تن پسته مصرف می‌کند، چگونه می‌تواند 200 هزار تن پسته را مصرف کند؟ زمانی که عرضه بیش از تقاضا باشد و بازار داخل اشباع شده باشد طبیعی است تجارت غیرقانونی یا تجارت قاچاق این محصول شیوع پیدا خواهد کرد و عملا ارزی که ما می‌توانیم از طریق سیستم بانکی مثل سال‌های گذشته وارد کشور کنیم، این ارز را به دست قاچاقچیان و راه‌هایی که کنترل آن امکان‌پذیر نیست خواهیم داد.

این کارشناس حقوقی با اشاره به آماری که اتحادیه صادرکنندگان خشکبار اعلام کرده است، تصریح کرد: تاکنون بیش از 800 هزار دلار صادرات پسته داشته‌ایم و برابر قیمتی که نسبت به محصول در بازار‌های خارجی وجود دارد، حدود 600 هزار دلار دیگر پسته در داخل کشور موجود است که این میزان پسته مورد مصرف داخلی قرار نخواهد گرفت. ازطرف دیگر نگهداری پسته با آغاز فصل گرما در انبارهای داخلی امکان‌پذیر نیست و باعث شیوع دوباره قارچ افلاتوکسن در پسته می‌شود. این در حالی است که این بازار را طی سال‌ها مرارت، به دست آورده‌ایم و با نگهداری پسته به وسیله تولیدکنندگان در شرایط غیربهداشتی و شیوع قارچ افلاتوکسن مجددا پسته ایران یک سیر قهقرایی‌ را خواهد گذراند.

وی در پایان گفت: تصمیم‌ گیرنده‌گانی که در ستاد تنظیم بازار نشسته‌اند، آیا منافع تولیدکننده داخلی، ارز وارداتی و مصرف‌کننده‌ی داخلی را درنظر گرفته‌اند یا اتحادیه تولید کنندگان پسته کالیفرنیا را؟! تصمیمی که گرفته شد تا همین جا بزرگ‌ترین ضربه را به بازار پسته وارد کرد. تصمیمی که قطعا به کام آمریکایی‌ها و تولیدکننده‌ی آمریکایی است.

به گزارش ایسنا، بر اساس آخرین تصمیمات گرفته شده در سازمان توسعه تجارت قرار شده که صادرات پسته به شرط تامین نیاز داخل همچنان ادامه داشته باشد.