تومور مغزی به دو نوع خوش خیم و بدخیم تقسیم میشوند که این به تنهایی در تعیین پیش آگهی و آینده بیماری کافی نیست و محل تومور هم حائز اهمیت است.
به گزارش باشگاه خبرنگاران؛ تومورهای مغزی، تمامی تومورهای داخل جمجمه و یا تومورهای درون کانال مرکزی نخاع را دربرمی گیرند. این تومورها، از طریق تقسیم سلولی کنترل نشده و غیر طبیعی ایجاد میشوند، و به طور معمول یا در خود مغز (شامل: نورونها، سلولهای گلیال (آستروسیتها، اولیگودندروسیتها، سلولهای اپندیمال، سلولهای تولید کننده میلین شوان)، بافت لنفاوی، عروق خونی)، و یا در اعصاب جمجمهای، پرده مغزی (مننژ)، جمجمه، هیپوفیز و غده صنوبری ایجاد میشوند. همچنین این تومورها میتوانند حاصل گسترش بدخیمیهایی باشند که در درجه نخست سایر ارگانها را درگیر کرده بودهاند، که در این حالت بدان متاستاز تومور گفته میشود.
هرچند هرگونه تومور مغزی به خاطر ماهیت تهاجمی و منتشرشوندهٔ خود در فضای محدود جمجمهای، به طور ذاتی، جدی و تهدیدکننده زندگی بهشمار میرود اما تومورهای مغزی (حتی انواع بدخیم آنها) همواره کشنده و مرگبار به شمار نمیآیند. تومورهای مغزی یا تومورهای داخل جمجمهای میتوانند ماهیت سرطانی (بدخیم) یا غیر سرطانی (خوش خیم) داشته باشند؛ با این حال، تعریف نئوپلاسم بدخیم یا خوش خیم در مغز، متفاوت از تعاریفی است که بطور معمول در دیگر انواع تومورهای سرطانی یا غیر سرطانی درگیرکنندهٔ سایر نقاط بدن مورد استفاده قرار میگیرند.
میزان تهدیدکنندگی یک تومور، بستگی به ترکیبی از مجموعه عوامل مختلف، همچون: نوع تومور، محل و اندازه تومور و نحوهٔ گسترش و توسعه آن است. از آنجا که مغز به طور کامل توسط جمجمه پوشانیده شدهاست، تشخیص سریع و زودرس تومور مغزی، تنها در صورتیکه ابزار پاراکلینیکی و وسایل تشخیصی مناسبی که وضعیت حفره داخل جمجمه را به خوبی مشخص میسازند، در دسترس باشند و به سرعت به کار گرفته شوند. اما بطور معمول، تشخیص تومور مغزی، در مراحل پیشرفته بیماری و هنگامی رخ میدهد که وجود تومور موجب بروز علائم و نشانههای غیر قابل توضیحی در بیمار شدهاست.
انواع تومورهای اولیة مغز
هنگامیکه بیشتر سلولهای طبیعی، پیر و یا آسیبدیده میشوند، از بین ميروند و سلولهای جدیدي جای آنها را میگیرند. برخی اوقات، این فرآیند اشتباه پیش میرود؛ سلولهای جدید در هنگامیکه بدن به آنها نیاز ندارد تشکیل ميشوند و سلولهای پیر و یا آسیب دیده عادی ازبین نمیروند. توليد سلولهای اضافی اغلب تشکیل تودهای از بافت را میدهد، که به آن رشد زائد و یا تومور اطلاق میشود؛ تومورهای اولیة مغز میتوانند خوشخیم و یا بدخیم باشند.
تومورهای خوشخیم مغزی دارای سلولهای سرطانی نيستند.
•معمولاً تومورهای خوشخیم قابل برداشتن هستند و به ندرت دوباره رشد میکنند.
•تومورهای مغزی خوشخیم معمولاً دارای مرز و یا لبة مشخصی هستند. سلولهای تومورهای خوشخیم به ندرت بافتهای اطراف خود را مورد هجوم قرار میدهند و در دیگر قسمتهای بدن گسترش نمییابند. به هرحال، تومورهای خوشخیم میتوانند با فشار بر نقاط حساس مغز باعث مشکلات جدی در سلامتي شوند.
•برخلاف تومورهای خوشخیم بیشتر قسمتهای ديگر بدن، برخي اوقات تومورهای مغزی خوشخیم زندگی فرد را تهدید ميكنند.
تومورهای مغزی بدخیم (که سرطان مغزی نیز نامیده میشود) حاوی سلولهای سرطانی هستند:
•تومورهای مغزی بدخیم عموماً جدیتر و اغلب تهدیدی برای زندگی محسوب میشوند.
•احتمال دارد سریعتر رشد و تجمع کرده یا به بافتهای مغزی مجاور حمله كنند.
•سلولهای سرطانی ممکن است از تومورهای مغزی بدخیم بیرون آيند و در دیگر قسمتهای مغز و یا نخاع گسترش یابند، ولي بهندرت در دیگر قسمتهای بدن گسترش مییابند.
علائم بیماری
علائم تومور مغزی بستگی به اندازه تومور و محل آن دارد. علائم هنگامی بروز ميكنند که تومور بر عصبهای یک قسمت از مغز فشار آوردند و یا به آن صدمه بزنند. علاوه بر این، علائم ممکن است هنگامی آشكار شوند که تومور، مانع جریان مایع در داخل یا اطراف مغز، و یا تجمع مایع موجب تورم مغز شود. موارد زیر رایجترین علائم تومورهای مغزی هستند:
•سردردها (که معمولاً در اوايل صبح شدیدتر هستند)
•حالت تهوع و استفراغ
•تغییرات در صحبت، بینایی و شنوایی
•مشکلات در تعادل و راه رفتن
•تغییرات در خلق، شخصیت، و توانایی تمرکز
•مشکلات در حافظه
•انقباض ماهیچهای (صرع یا تشنج)
•خوابرفتگی و یا سوزش در بازوها و پاها
اغلب اوقات، این علائم بهعلت وجود تومور مغزی نيستند و برخی دیگر از مشکلات سلامت نیز ميتوانند باعث بروز این علائم شوند. اگر شما دارای هر يك از این علائم هستيد، بایستی با پزشک خود مشورت کنید تا این مشکلات تشخیص داده شده درمان شوند.
تشخیص بیماری
اگر شما دارای علائمی هستيد که از احتمال وجود تومور مغزی خبر میدهد، پزشک بایستی یک معاینه فیزیکی از شما بهعمل آورد و سؤالاتی دربارة سابقة بيماريهاي شخصي و خانوادگیتان بپرسد.
معاینة دستگاه عصبي: پزشک بینایی، شنوایی، هوشیاری، قدرت عضلات، هماهنگی، و (رفلکسها) شما را بررسی ميكند و همچنین چشمهایتان را جهت بررسی تورمی که در اثر فشار یک تومور بر عصبی که چشم را به مغز وصل مینماید بهوجود میآید، مورد معاینه قرار میدهد.
•امآرآی (MRI) : دستگاه بزرگي مجهز به آهنربای قوی، که به کامپیوتر متصل است، جهت عکسبرداری دقیق از نواحی مختلف سر مورد استفاده قرار ميگیرد. برخی اوقات رنگ مخصوصی (مادة حاجب) هم به داخل رگهای خونی در بازو یا دست شما تزریق میشود، تا کمک کند تفاوتهای بافتهای مغز بیشتر نشان داده شوند؛ اين عکسها میتوانند نواحی غیرعادی، از قبیل تومور، را نشان دهند.
•سیتیاسکن (CT Scan) : دستگاه اشعة ايکس، متصل به کامپیوتر، یکسری عکسهای دقیق از سر شما میگیرد؛ گاهي مادة حاجب نيز به داخل رگهای بازو یا دست شما تزریق ميشود. ماده حاجب باعث میشود كه نواحی غیرعادی راحتتر دیدهشوند.
درمان
افرادی که دارای تومور مغزی هستند، چند گزینة درمان در اختیار دارند؛ این گزینهها عبارتند از جراحی، پرتودرمانی، و شیميدرمانی. بسیاری از بيماران ترکیبی از این درمانها را دریافت ميكنند.
شیوع تومورهای مغزی در سنین مختلف متفاوت است و در کودکان و سنین بالای 55 سال بیشتر از نوع بدخیم است. در حالی که در سنین میان این دو شیوع تومور خوش خیم و بدخیم نسبتاً یکسان است.
شایعترین تومور کودکان تومورهای حوزه خلفی هستند که از نوع مدولوبلاستوم و آپاندیموم میباشند در حالی که در بزرگسالان بالای 55 سال بیشتر تومورهای بدخیم از نوع گلیوبلاستوم هستند.