چرا اصولگرایان به نتایج نظرسنجی‌ها وقعی نمی‌نهند؟

عصر ایران؛ اهورا جهانیان - انتخاب محمدحسن ابوترابی فرد به عنوان کاندیدای ائتلاف 3+2، با حرف و حدیث هایی همراه بود که روز گذشته، اخبارش به گوش همه رسید. در نظرسنجی های مربوط به محبوبیت سنجی کاندیداهای این ائتلاف، محمدحسن ابوترابی فرد اگر آخرین نفر نبوده باشد، اولین نفر هم نبود.

دست کم منوچهر متکی و محمدرضا باهنر، در نظرسنجی ها جلوتر از ابوترابی فرد بودند. روز گذشته، یکی از اعضای ستاد انتخاباتی محمدرضا باهنر به انتخاب ابوترابی فرد به عنوان نامزد نهایی ائتلاف پنجگانه اعتراض کرد و این انتخاب را "خلاف توافق های قبلی" دانست.

منوچهر متکی هم اعلام کرد: "بر طبق نظرسنجی ای که در بین مردم انجام گرفته بنده از بین ائتلاف پنج نفره اصولگرایان در صحنه انتخابات حضور خواهم داشت."

فارغ از اینکه چه کسی باید به عنوان نامزد نهایی این ائتلاف برگزیده می شد و اصلاً نامزد نهایی این اتئلاف تا چه حد از شانس پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری برخوردار بود، ترجیح فرد "کمتر محبوب" به فرد "محبوب تر" در تعیین نامزد نهایی ائتلاف، نکته ای است که تامل در آن خالی از لطف نیست.

از زمانی که محمد خاتمی با آن رای تاریخی، به عنوان رئیس جمهور ایران برگزیده شد و پس از آن نیز در انتخابات مجلس ششم، اصلاح طلبان توانستند با تمام قوا به میدان بیایند و بدون رد شدن صلاحیت نامزدهای اصلی جناح راست، شکستی سنگین را به این جناح تحمیل کردند، این حقیقت در پرده، عریان شد که جناح راست در جامعه ایران، ده تا بیست درصد آرای مردم را در اختیار دارد. بر همین اساس، وقتی مشارکت مردم در انتخابات به مرز پنجاه درصد می رسد، اصولگرایان پیروز انتخابات اند؛ چرا که مشارکت پنجاه درصدی، یعنی غیبت پانزده تا بیست و پنج درصدی رای دهندگان مخالف اصولگرایان.

اگر چه تحلیل کلی فوق، از جهاتی قابل مناقشه است ولی وزن کشی جناح های سیاسی در شرایط برابری دو جناح اصلاح طلب و اصولگرا در متضررشدن از مکانیسم رد صلاحیت، کم و بیش به قرار فوق است.

البته اینکه یک جناح سیاسی نظر اکثریت مردم را نپسندد، حق آن جناح است. هر جناح یا گروه سیاسی ای می تواند تلاش کند که نظر اکثریت مردم را با نظر خودش همسو کند ولی تا وقتی که نظر اکثریت با نظر آنها همسو نیست، نباید نظر مردم را در ذیل نظر خود بخواهد.

 اینکه اصولگرایان در شرایط تقابل نظرشان با نظر مردم چه مشی و رفتاری دارند، بحث دیگری ست خارج از موضوع این یادداشت. آنچه در این نوشته مد نظر است، نکته ای است مربوط به روانشناسی سیاسی اصولگرایان؛ و آن اینکه، به نظر می رسد ناخوشایندبودن "نظر اکثریت مردم" در شانزده سال اخیر برای اصولگرایان، کار آنها را به حساسیت مطلق نسبت به "نظر مردم" کشانده است. بدین معنا که اصولگرایان به طور کلی با نظرسنجی میانه خوبی ندارند.

این حس منفی کلی نسبت به "نظرسنجی"، نه فقط در نظرسنجی از نیروهای اجتماعی حامی اصلاح طلبان، بلکه در نظرسنجی از نیروهای اجتماعی حامی خود اصولگرایان نیز کاملاً مشهود است. پنج کاندیدای اصولگرا، ائتلافی تشکیل می دهند تا یک نفر به عنوان فرد برگزیده آن ائتلاف، به مصاف سایر کاندیداها برود.

بدیهی است که فرد برگزیده این ائتلاف، دست کم باید بین همین پنج نفر محبوبیت بالایی داشته باشد تا بلکه در رقابت با نامزدهای ائتلاف ها و جناح های رقیب، شانسی برای ریاست جمهوری داشته باشد. وقتی آقای الف از پس رقیب درون‌ائتلافی خودش برنمی آید، به چه دلیل باید راهی میدان رقابت با رقبای برون‌ائتلافی شود؟

و مگر نه اینکه انتخابات ریاست جمهوری، در نهایت باید عرصه تجلی رای مردم باشد؟ پس چرا رای مردم حتی در ساز و کارهای درون‌جناحی نیز نزد اصولگرایان این همه بی قدر و مقدار است؟

چرایی این امر، در خوش بینانه ترین حالت، به اصولگرایی اصولگرایان بازمی گردد. یعنی آنها می گویند ما برای خودمان اصولی داریم و رای مردم تا جایی که در تعارض با اصول ما نباشد، برای ما ارزش دارد. اما در حالت بدبینانه - و احتمالاً واقع‌بینانه - رای مردم اولویت اصلی اصولگرایان نیست. اصولگرایان نظرسنجی نمی کنند که بدانند مردم چه می خواهند تا خواسته مردم را محقق کنند و این خواسته می تواند شامل خیلی چیزها باشد.

اصولگرایان قبلاً اعتقاد چندانی به نظرسنجی نداشتند ولی الان ظاهراً نظرسنجی می کنند تا ببینند نظر مردم چیست و چگونه باید نظر مردم را برگرداند! و اگر نظر مردم برنگشت، اصولگرایان خیلی راحت می گویند "یا رب نظر تو برنگردد" و با این اصل اساسی، از رای و نظر مردم رو برمی گردانند.