آیت الله جنتی؛ قدیمی ترین و کهن سال ترین مقام جمهوری اسلامی

عصر ایران - با ابقای احمد جنتی در سمت دبیر شورای نگهبان می توان عنوان قدیمی ترین و کهن سال ترین مقام در جمهوری اسلامی ایران را به او اختصاص داد.

درباره  عنوان «قدیمی ترین» باید توضیح داد که با توجه به استمرار عضویت در فقهای شورای نگهبان از بدو استقرار و تاسیس در سال 1358 تا کنون و در تمام ادوار 5 گانه آن به او اطلاق می شود و تفاوت و تمایز آقای جنتی در این است که به رغم تصدی مناصب دیگر، عضویت فقها و بعدتر دبیری شورای نگهبان را همواره بر عهده داشته به گونه ای که به نماد نهاد شورای نگهبان در جمهوری اسلامی بدل شده است.

هر چند در دهه اول جمهوری اسلامی به سبب حضور چهره هایی چون آیت الله صافی گلپایگانی یا آیت الله یوسف صانعی که بعدتر به مقام مرجعیت رسیدند احمد جنتی تحت الشعاع آنان قرار داشت اما از همان ابتدا در جمع فقیهان شورا حاضر بوده و پس از رحلت امام خمینی و تفسیر نظارت مصرح در قانون اساسی به «استصوابی» توسط این شورا و دبیر آن دامنه نفوذ و تاثیر گذاری بیشتری یافت.  چندان که پورتال رسمی شورای نگهبان دایره بسیارگسترده ای از وظایف و احتیارات و امکانات حقوقی شورای نگهبان ترسیم کرده که عرصه های متعدد و متنوعی را شامل می شود.

اگر معیار استمرار مسوولیت یک عنوان و منصب مشخص نباشد البته چهره هایی چون آیت الله خامنه ای، اکبر هاشمی رفسنجانی و محمد رضا مهدوی کنی که از ابتدای تاسیس جمهوری اسلامی با عضویت در شورای انقلاب و قبول مسوولیت های متعدد و متنوع در سال های بعد پیوسته در صحنه بوده اند قطعا نسبت به آقای جنتی ارجح هستند.

درباره آیت الله خامنه ای می توان به پیشینه عضویت در شورای انقلاب، فرماندهی کل سپاه پاسداران، معاونت وزارت دفاع، نمایندگی مردم تهران در مجلس شورای اسلامی، امامت جمعه تهران، ریاست جمهوری، نمایندگی مجلس خبرگان رهبری و عضویت در شورای بازنگری قانون اساسی و پس از آن رهبری نظام اشاره کرد که اگر چه پیوسته است اما در مناصب مختلف بوده و اهمیت انتخاب خبرگان در سال 68 بقیه را تحت الشعاع جایگاه رهبری قرار داده است.

از جمله امامت جمعه تهران  که هر چند در سال 58 و با حکم رهبر فقید انقلاب عهده دار شدند و تا کنون نیز ادامه دارد و پیش از انتصاب آقای جنتی به عضویت شورای نگهبان صورت پذیرفته اما اکنون ذیل رهبری تعریف می شود. ضمن این که امامت جمعه شغل به حساب نمی آید و به همین خاطر هم زمان می توان سمت های دیگر را پذیرفت.

درباره هاشمی رفسنجانی نیز هرچند از روز پیروزی انقلاب تا حال حتی یک روز هم بی منصب نبوده اما او هم در مصادر متعدد- و نه 34 سال مداوم در یک مقام بوده است. ضمن این که احمد جنتی به لحاظ سنی (متولد 1305) از رهبری (1318) و هاشمی(1312 در شناسنامه و 1313 در اظهار خود ایشان) بزرگ تر است.

او اما از اسفند 58 تا کنون عضو شورای نگهبان است و تقریبا دو سوم آن را با عنوان دبیری گذرانده است.


بدین ترتیب  از حیث سابقه مسوولیت مستمر در یک سمت  او از سید محمود دعایی نیز که از سال 1359 مدیر روزنامه اطلاعات است فراتر می رود. یا اگر پیشتر از  عبدالله جاسبی رییس پیشین دانشگاه آزاد به عنوان پرسابقه ترین مدیر یاد می شد با تغییر او این نام نیز دیگر در صدر طولانی ترین مسوولیت ها قرار ندارد. مثال دیگر علی نقی خاموشی بود اما سمت او دولتی نبود و او هم جای خود را به محمد نهاوندیان داد.

در این میان می توان به عباس واعظ طبسی که تولیت آستان قدس رضوی را از ابتدای انقلاب اسلامی در سال 1357 تاکنون برعهده دارد اشاره کرد اما باید در نظر داشت که اولا او متولد 1314 است و ثانیا آستان قدس رضوی یک بنیاد غیردولتی است و نه مانند شورای نگهبان یک نهاد حکومتی.

گرچه دوره فعالیت فقهای شورای نگهبان براساس قانون، 6 ساله و قابل تمدید است اما انتصاب آنان برای یک دوره خاص و بازه زمانی در نظر گرفته نمی شود. رهبری حتی در انتصاباتی که قانون اساسی دوره زمانی تعیین نکرده بازه های 3 یا 5 سال تعیین می کنند اما فقهای شورای نگهبان گاه تاواپسین دم حیات واجد این سمت باقی می مانند کما این که آیت الله شیخ غلامحسین رضوانی تا لحظه آخر چنین بود.

شورای نگهبان یک نهاد اختصاصی در جمهوری اسلامی است و قیاس آن با مجالس سنا درست نیست اما  اگر بنا بر تشبیه باشد می توان یادآور شد در مجالس سنا یا دیگر نهادهای پایه ای در نظام های سیاسی دیگر دنیا نیز گاه افراد در مدت های طولانی واجد آن کرسی ها هستند و اتفاقا مورد اجماع و فراتر از دسته بندی های رایج تعریف می شوند.

شاید خود شیخ ریز نقش متولد لادان اصفهان نیز تصور نمی کرد در جمهوری اسلامی واجد چنان نقشی شود که با کمتر منصب دیگری قابل مقایسه است و در 87 سالگی نیز همان اشتیاق دورانی را نشان دهد که پنجاه و چند ساله بود و تنها از تعداد حضور خود در نماز جمعه تهران بکاهد و به جای هر ماه یک نوبت، به دو ماه یک بار کاهش دهد.

نیاز به توضیح نیست که شمار منتقدان احمد جنتی کم نیست و پس از ماجرای عدم احراز صلاحیت هاشمی رفسنجانی برای انتخابات ریاست جمهوری به عرصه های مختلف درون نظام نیز تسری یافت.


از سال 71 که روزنامه سلام در اعتراض به رد صلاحیت نیروهای چپ سنتی مذهبی در صفحه اول به طعنه تیتر زد:« خسته نباشید، آقای جنتی» تا همین پارسال که مدیر آن روزنامه- سید محمدموسوی خویینی- باز به طعنه گفت کاندیداهای ما زیر تیغ تیز آقای جنتی هستند( اشاره به نظارت استصوابی) در هر انتخابات و گاه بر سر مصوبات تایید نشده در شورای نگهبان یا به خاطر سخنی در نماز جمعه تهران نام او همواره مطرح بوده است اما در مقابل به منتقدان و مخالفان خود انگیزه داده است که هم چنان که او در کهن سالی آنی سیاست را واننهاده و اعلام خستگی و بازنشستگی نمی کند دیگران که در سن فرزندان و نوادگان اویند نیز ناامید نشوند و آیت الله را نه به خاطر گرایش فکری و سیاسی که در استمرار الگو قرار دهند. چند چهره سیاسی منتقد او گفته اند از او  -والبته تنها در این زمینه -الهام گرفته اند.