الویری : چه شد دادگاهی شدم!

روزنامه آرمان - شهرداری تهران امروز درصدر اخبار قرار دارد. موضوع انتخاب شهردار از ابتدا دارای اهمیت بود اما زمانی بیش از گذشته مورد توجه قرار گرفت که شهردار تهران به کرسی ریاست‌جمهوری رسید و شهردار فعلی هم از جمله کاندیداهای تصدی این کرسی بود که البته موفق نشد. حالا هم قرار است شهردار دیگری انتخاب شود و باید کمی منتظر ماند و دید برای شهرداری شهر اولین‌ها در ایران، چه کسی انتخاب خواهد شد؛ شهری که مهم‌ترین معضلش ترافیک و حمل ونقل است. به همین دلیل با مهندس مرتضی الویری، شهردار دوران اصلاحات به گفت‌وگو نشستیم تا بیشتر با مشکلات شهرداری کلانشهر تهران آشنا شویم. شاید او که تجربه نگاه‌های سیاسی و جناحی را در شورای شهر اول داشته است بهتر بتواند راهنمای شهردار آینده و شورای شهر کنونی تهران باشد. مرتضی الویری نماینده سه دوره مجلس، رئیس سازمان مناطق آزاد تجاری، شهردار تهران و سفیر ایران در اسپانیا بوده‌است. مشروح گفت‌وگوی مهندس مرتضی الویری با آرمان در ذیل آمده است:

انتخاب شهردار در ایران چگونه انجام می‌شود؟ روند انتخاب خود را به عنوان اولین شهردار حاصل از تشکیل شورای شهر تهران چطور می‌بینید؟

در سیستم‌های شناخته شده جهانی، یعنی در شهرهایی که اداره آنها به صورت نظام‌مند و قانونمند تعریف شده باشد، اداره شهر به وسیله شورای شهر یا شهرداری که به طور مستقیم انتخاب می‌شود، صورت می‌گیرد. در برخی از کشورها مانند ایران، مردم اقدام به انتخاب شورای شهر می‌کنند و انتخاب شهردار در مرحله دوم و بعد از انتخاب ریاست شورا صورت می‌گیرد. البته پس از انتخاب فردی ازسوی شورای شهر به عنوان شهردار، این فرد باید مورد تایید فرماندار شهرستان مربوطه نیز قرار گیرد. در مورد تهران به صورت خاص، باید فرد منتخب شورا به تایید وزارت کشور برسد. با توجه به تغییراتی که در قانون شورای شهر صورت گرفته و در آن انتخابات شورای شهر همزمان با انتخابات ریاست‌جمهوری برگزار شده است، انتخاب شهرداران به یک ماه پس از روی کار آمدن دولت جدید موکول شده است.

پس یکی از اصلی‌ترین وظایف شورای شهر انتخاب شهردار است.

بله. اعضای شوراهای شهر فرصت دارند در یک ماه به انتخاب شهردار بپردازند. شورای شهر دارای سه وظیفه است که نخستین آن، انتخاب شهردار و در مرحله بعد، تصویب لوایح قانونی برای فعالیت‌های شهرداری‌هاست؛ سومین وظیفه تعیین شده برای شورای شهر، انتخاب شهردار و نظارت بر فعالیت شهردار و شهرداری است. شورای شهر باید بداند که شهرداری در چارچوب مصوبات قانونی خود حرکت می‌کند یا خیر. شهردار باید مورد تایید فرماندار شهر مربوطه قرار بگیرد و در مورد خاص، شهر تهران باید شهردار به تایید وزارت کشور برسد.

انتخاب خودتان به عنوان شهردار تهران را در خاطر دارید؟

در مورد انتخاب خودم به عنوان شهردار تهران، شورای شهر به اتفاق آرا ظرف سه روز من را به عنوان شهردار تهران انتخاب کرد. اما امروز با توجه به تغییراتی که در قانون شورای شهر روی داده است انتخاب شهرداران به یک ماه پس از روی کار آمدن دولت جدید موکول شده است. بنابراین اعضای شورای شهر در شهریور ماه به انتخاب شهرداران اقدام خواهند کرد.

برگردیم به چند سال پیش، چه اتفاقی برای شورای شهر اول تهران افتاد؟ شما اولین شهردار منتخب شورای شهر تهران بودید چطور شورای شهر اول منحل شد؟

باید دانست که تنوع سلیقه‌ها و افکار برای شورای شهر بسیار مفید است چرا که این امر، موجب تضارب افکار و تکامل روند اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی شهر می‌شود؛ مضاف به اینکه مانع هرگونه زدوبند و مخفی کاری در بین شورای شهر و شهرداری خواهد شد.

شورای شهر فعلی اگر به درستی مدیریت شود، سیستم نظارتی درست و سالمی را می‌تواند تعبیه کند که بسیاری از مشکلات پیش نخواهد آمد یا مشکلات موجود حل خواهد شد.

باید شورای شهر وشهرداری در فعالیت‌های شهری خود گرایش‌های سیاسی را در بیرون ساختمان قرار دهند و سپس وارد شوند؛ حاکم کردن سلیقه‌های سیاسی در مدیریت شهری سم مهلک برای خدمت رسانی به مردم است. متاسفانه در شورای شهر اول، وزن و سنگینی گرایش‌های سیاسی بسیار بیش از گرایش‌های تخصصی اعضای شورا بود و این امر، بزرگ‌ترین مشکل را برای شورای شهر به وجود آورد؛ یکی از موضوعاتی که شورای شهر اول را با مشکل مواجه کرد، استعفای آقای عبدا... نوری از شورا و حضورش در مجلس شورای اسلامی بود. تا زمانی که آقای نوری در شورای شهر تهران حضور داشت، به عنوان شخصی که چند سال وزیر کشور بود و همچنین سبقه او مانع بسیاری از برخوردهای نامتعارف سیاسی می‌شد با خروج او از شورا، متاسفانه برخی از اعضای شورای شهر که کوچک‌ترین اطلاعی از مسائل شهری نداشتند و صرفا به دلیل گرایش‌های سیاسی رای آورده بودند، قد علم کردند و این شورا را در دوره اول از وظایف اصلی آن منحرف کردند و بالاخره کار به جایی رسید که وزیر کشور دولت اصلاحات یعنی آقای موسوی لاری به این قضیه ورود پیدا کرده و شورا را منحل اعلام کردند. امیدوارم شورای شهر دوره اخیر تهران بتواند بسیاری از مشکلات شوراهای قبلی را در فضایی به دور از دسته‌بندی‌های سیاسی حل کند.

یکی از اتهامات وپرونده‌هایی که برای شما تشکیل شد، اتهامات مالی در شهرداری تهران بود. دلیل اصلی ایراد این اتهامات را به خود چه می‌دانید؟ روند برگزاری دادگاه شما چگونه بود؟

تلقی من این است که تمام پرونده‌هایی که علیه من تشکیل شد همه سیاسی بود و نه اقتصادی و مالی. من در تمام دادگاه‌ها از خودم دفاع کردم و نسبت به تمامی اتهامات وارده تبرئه شدم. متاسفانه آغازگر این اتهامات علیه من یکی از اعضای شورای شهراول تهران بود. او در یکی از جلسات شورای شهر مدعی شد که من 300 مورد تخلف مهم در شهرداری تهران انجام داده‌ام. من خواستار عناوین این 300 تخلف شدم. معلوم شد چیزی وجود ندارد بلکه آقایان چراغ برداشته و در شهرداری‌های مناطق بدنبال جور کردن و جمع‌آوری تخلفات هستند. متاسفانه صدا وسیما هم در اقدامی کاملا سیاسی در این تنور اختلاف به خوبی می‌دمید وبه او تریبون در جهت تضعیف مدیریت شهری می‌داد. پس از چند هفته پیگیری توسط این شخص برای پرونده‌سازی علیه من به جای 300 پرونده؛ 14 پرونده روی میز قرار می‌گیرد.

برخی از این تخلفات ادعایی، موضوع استیضاح من در شورای شهر شد. البته من در آن استیضاح پیروز بیرون آمدم؛ اما برخی از مقامات بازرسی کل کشور دنبال آن پرونده‌ها و مباحث مطرح شده توسط آن عضو شورای شهر اول بودند و آن 14 پرونده را به محاکم قضایی واگذار کردند. پس از اتمام دوره شهرداری در مورد آن 14 پرونده پاسخگو ودر همه موارد تبرئه شدم. روند رسیدگی به پرونده‌های من بیشتر از آن که جنبه فنی داشته باشد جنبه سیاسی وجناحی داشت. هدف از محاکمه من چیزی جز مسائل سیاسی نبود.

موارد اتهامی شما چه چیزهایی را شامل می‌شد؟ اگر بخواهید مثال بزنید چه اتهاماتی به شما در آن 14 پرونده و موارد دیگر وارد شده بود؟

ابتدا باید توضیحی را در مورد بودجه شهرداری بدهم. بودجه شهرداری بایدطبق قانون به تصویب شورای شهر برسد. در داخل این بودجه ردیف‌هایی وجود دارد که مشخص شده درچه حوزه‌هایی اجازه مصرف کردن بودجه را دارد. به عبارت دیگر هزینه‌های شهرداری طبق بودجه مصوبه شورای شهر است. علاوه بر موارد فوق یک ردیف برای موارد متفرقه؛ هزینه‌های ضروری و پیش‌بینی نشده در نظر گرفته شده بود. من یادم است در دوران خودم این مبلغ حدود هفت میلیارد تومان بوده است واین اجازه را به عنوان شهردار داشتم که آن را در موارد ضروری و متفرقه مصرف کنم ولی یکی از پرونده‌هایی که دردادگاه تشکیل شد این بود که چرا به عنوان مثال یک سکه به مدیری که کارش را خوب انجام داده پاداش داده‌ام و چرا هزینه‌هایی برای ساخت مسجد و مدرسه انجام شده است. من هم در مورد تمام موارد اتهامی برائت حاصل کردم.

چرا تخلفات شهرداری طی سال‌های اخیر اینگونه مورد توجه قرار می‌گیرد؟

در زمان آقای احمدی‌نژاد حدود 340 میلیارد تومان هزینه‌هایی برای شهرداری تهران صورت گرفت که ربطی به ردیف تنخواه نداشت. اما ظاهرا هیچ‌گونه مجوز قانونی برای هزینه کرد‌ها صادر نشد. ظاهرا چند بار تصمیم گرفته شد که امضای اعضای شورای شهر را برای قانونی جلوه دادن هزینه کردها گرفته شود که موفق نشدند. در مورد شهردار کنونی تهران آقای قالیباف هم برخی از اعضای شورای شهر مسائلی را مطرح کرده‌اند. من در مورد مسائلی که در موردعملکرد مالی آقای قالیباف شنیده‌ام ترجیح می‌دهم تا مشخص شدن مدارک آن صحبتی نکنم. من تخلفی مرتکب نشدم اما مواردی که در مورد آقای احمدی‌نژاد مطرح شد مصداق تخلف به شمار می‌آید و برخوردی که شورای شهر دوم در مورد آن انجام داد سیاسی بود. شورای شهر دوم اگر قهر 11 روزه احمدی‌نژاد و خانه‌نشینی او نبود هیچ گاه درمورد تخلفات مالی شهرداری در زمان احمدی‌نژاد صحبت نمی‌کرد. باید اعضای شورای شهر به عنوان نمایندگان مردم با چشم‌هایی باز وگوش‌های شنوا اقدام‌های شهردار را مدنظر داشته باشند.

آیا شهرداری چنین اختیاری دارد که بودجه‌های مصوب شورای شهر را در جای دیگری صرف کند؟

نه به هیچ وجه چنین اختیاری ندارد. طبق اطلاعاتی که از شهرداری منتشر می‌شود، متاسفانه فساد مالی در بخش‌هایی از شهرداری خصوصا حوزه شهرسازی بیداد می‌کند. در برخی از رده‌های مدیریتی طریق درآمد‌های نجومی غیرقانونی در شهرداری کسب می‌شود که نیاز به شفاف‌سازی درآمدها در شهرداری لازم است. من به عنوان کسی که سوابق شهرداری تهران را داشتم معتقدم که باید سیستم‌های مالی در شهرداری تهران شفاف‌سازی شود و به وسیله کنترل دوبله یا دبل چک جلوی هرگونه تخلفی گرفته شود.

منظورتان از تخلفات شهرداری چیست؟

ببینید درآمد‌های شهرداری به صورت شفاف وصول نمی‌شود. مودیان شهرداری برای این که مبالغ کمتری پرداخت کنند رضایت می‌دهند که بخشی از پرداخت‌های آنها به صورت نقدی تحت عنوان همیاری وکمک به شهرداری و زیر میزی باشد. این فساد گسترده‌ای است که امروز در شهرداری‌ها متداول است که هم به نفع متقاضی ساخت وساز مسکن است و هم به نفع فعالیت‌های غیر قانونی برخی رده‌ها ومدیران شهرداری است. این امر موجب کاهش درآمد شهرداری و گسترش وفراگیر شدن فساد در بین شهرداران تهران خواهد شد.در حال حاضر برخی مدیران شهرداری و اعضای شورای شهر گرفتار فضای مسموم واسطه گری شده‌اند.

در آستانه انتخاب شهردار جدید تهران هستیم. اولا بحث‌هایی مطرح شده است که کسانی که برای شورای شهر رد صلاحیت شده‌اند نمی‌توانند شهردار شوند. نحوه تایید صلاحیت شهرداران تهران چگونه است؟

همه افراد می‌توانند کاندیدای شهرداری شوند. در قانون چنین چیزی پیش‌بینی نشده است، ممکن است وزارت کشور و فرمانداری به عنوان مرجع تاییدکننده از وزارت اطلاعات استعلام کند ولی این مورد قانون نیست. ممکن است وزیر کشور در یک مورد خاص ودر یک زمان خاص مثل وزارت کشور آقای موسوی لاری در مورد احمدی‌نژاد استعلام کرد. دست به استعلام از وزارت اطلاعات بزند اما چنین چیزی در قانون نیامده است. ضمنا از نظر قانونی هیچگونه ممنوعیت و محدودیتی برای دیگران وجود ندارد که خود را برای سمت شهرداری نامزد نمایند.