ثبت آنی معاملات مانند کوه یخی است که تنها قسمت کوچکی از آن قابل رؤیت است و این اقدام اساسی و زیربنایی که آثار و نتایج ملی و بسیار تعیین کننده دارد، در گذر زمان خود را نشان خواهد داد.»

"اجرای طرح ملی ثبت آنی از 26 شهریورماه سال جاری الزامی است". این نقل قولی است که اخیرا به کرّات از سوی احمد تویسرکانی،‌ رییس سازمان ثبت اسناد و املاک کشور در رسانه‌ها شنیده شده است.

پارسینه نوشت:‌ طرحی که امروز و در گام نخست نه تنها عملیاتی نشد، بلکه عامل ایجاد تنش و درگیری بین مردم و دفاتر اسناد رسمی شده است.

پیش از این بردیا صدرنوری، سرپرست دفتر توسعه و فناوری اطلاعات سازمان ثبت اسناد و املاک کشور در جلسه کارگروه آموزشی ثبت آنی، اعلام کرده بود: «در شهریورماه سال 90 کارگروه ثبت آنی در سازمان با همکاری کانون سردفتران و دفتریاران مرکز تشکیل شد.

این کارگروه حدود 20 جلسه تا خردادماه سال 91 برگزار کرد و تمام مفاهیم حوزه ثبت آنی در آن به بحث گذاشته شد. شناخت و تحلیل فرایندهای درون دفاتر اسناد رسمی آغاز شد و اطلاعات آن، پایه‌ای برای تولید این نرم افزار قرار گرفت. درحقیقت با پاسخگویی به ابهامات، پایه اولیه نرم افزار ثبت آنی در خردادماه سال گذشته قرار داده شد. پس از آن جلساتی تشکیل و مستندات تهیه شد و مدل نرم افزار ثبت آنی استقرار یافت و در نتیجه این نرم افزار در 11 دفتر به صورت پایلوت و آزمایشی اجرایی شد. این نرم افزار در صورت قطعی وی پی ان و اینترنت هم فعال است و تحت شبکه می توان با آن کار کرد.»

حال سوال اینجاست، این پرو‍‍‍‍‍ژه که از دو سال پیش تاکنون و با برگزاری جلسات متعددی پایه ریزی شده،چگونه در گام نخست و روز افتتاح زمین می خورد به گونه ای که VPN مربوطه از سوی سازمان ثبت از صبح نخستین روز اجرایی شدن طرح قطع بوده و هیچ دفتر اسناد رسمی قادر به تنظیم و ثبت نیست؟

نواقص رفع نشده بود، طرح اجرایی شد

رئیس سازمان ثبت اسناد و املاک کشور 19شهریورماه در جلسه شورای سیاستگذاری سازمان با اشاره به اجرای طرح ثبت آنی معاملات از اواخر شهریورماه سال جاری در کشور اعلام کرد؛ مقطع زمانی آزمایشی این طرح از اواخر مردادماه و در سطح 4428دفترخانه اسناد رسمی آغاز و تمامی مراحل کار به نحو دقیق اجرایی و نقص های احتمالی شناسایی شده است. اجرای ثبت آنی معاملات یکی از سیاست های محوری سازمان ثبت اسناد و املاک کشور و از تکالیف قانونی برنامه پنجم توسعه کشور است که با برنامه ریزی های انجام شده در حال تحقق است.

طبق گفته رییس سازمان ثبت، اگر اجرای ثبت آنی همانند کوه یخی است که تنها قسمتی از آن قابل رویت است، درحالی که با همین وضعیت، امروز تنظیم اسناد در دفاتر اسنادرسمی فلج شده و به حالت تعلیق درآمده است، باید پرسید که اگر تمامی این کوه نمایان شود چه بر سر اسناد مردم خواهد آمد؟ همچنین اینکه در صورت قطعی اینترنت و یا برق و یا شبکه وضعیت تنظیم اسناد چه خواهد شد و مردم تا کی باید منتظر رفع نقص باشند؟

آیا به راستی شیوه‌های سنتی پاسخگو نبود؟

عدم پاسخگویی شیوه‌های سنتی یکی دیگر از مواردی بود که از سوی مسئولان سازمان ثبت مطرح شد. در این راستا، انجم شعاع، معاون امور اسناد سازمان ثبت اسناد و املاک کشور 25 مرداد در مراسم افتتاحیه سمینار آموزشی سامانه ثبت الکترونیک اسناد با بیان این این‌که «استفاده از تکنولوژی‌های نوین در فرایندهای ثبتی ضروری است» اظهار کرده بود؛ "تنوع و حجم فعالیت‌ها و خدمات ثبتی آن چنان رشد سریعی دارد که شیوه‌های سنتی پاسخگو نخواهد بود و لذا استفاده از تکنولوژی‌های نوین در فرایندهای ثبتی از اولویت‌های این سازمان است."

استفاده از تکنولو‍ژی و فناوری‌های نوین اقدام مثبتی است که هیچ‌کس با آن مخالفتی نخواهد داشت اما زمانی که سازوکار و بستر مورد نیاز در این رابطه مهیا نباشد، عملیاتی کردن طرح مقدور نبوده و در نیمه راه‌ناکام باقی خواهد ماند. بماند که هنوز اطلاعات روشنی هم از بانک اطلاعاتی اسناد در سازمان ثبت و میزان امنیت آن در دست نیست و اینکه اگر روزی این بانک مورد هجمه قرار بگیرد،سوابق اسناد مردم به چه روزی می‌افتند.

آیا ثبت آنی شفاف‌سازی و بهبود کیفیت خدمات را به همراه خواهد داشت؟

در دو قانون برنامه پنج ساله پنجم توسعه و ارتقاء سلامت نظام اداری و مقابله با فساد، به صراحت استفاده از امکانات و نرم‌افزارهای نوین و مکانیزه کردن فرایندهای ثبتی به منظور شفاف‌سازی و بهبود کیفیت خدمات تأکید شده و در زمره تکالیف قانونی سازمان قرار گرفته است. این در حالی است که خدمات این سازمان نه تنها به شیوه مطلوب اطلاع‌رسانی نمی‌شود و طرح‌های بزرگ به یکباره در جامعه اجرایی می‌شوند، بلکه به عنوان نمونه طرحی که تحت عنوان ثبت آنی به اجرا گذارده شده به هیچ وجه موجب بهبود کیفیت خدمات نشده و مردم را از صبح امروز بلاتکلیف و سردرگم کرده است.

علیرغم اعلام معاون امور اسناد سازمان ثبت در جهت اینکه «بسیاری از مشکلات و نارسایی‌های موجود با اجرای این تکالیف قانونی از میان خواهند رفت و زمینه ارائه خدمات آسان و شفاف با کیفیت مطلوب فراهم خواهد شد و تاکید بر اینکه در سازمان ثبت تلاش‌های ارزشمندی درخصوص تغییر شیوه‌های سنتی ارائه خدمات به مکانیزه و نوین صورت گرفته و مطمئناً ارائه خدمات به شکل نوین آثار و برکات خوبی برای جامعه به همراه خواهد داشت" تاکنون و در روز اجرایی شدن طرح ملی ثبت آنی، مردم و دفاتر اسنادرسمی شاهد این امر نبودند و بیش از پیش نسبت به آن سازمان عریض و طویل بدبین و ناامید شدند.

طرح ملی ثبت آنی در روز نخست نه تنها موجب شفاف سازی و بهبود کیفیت ارایه خدمات نشد، بلکه خیل عظیم مردم را با سوالی بزرگ روبرو کرد و آن اینکه چرا سازمان ثبت همانند گذشته چراغ خاموش حرکت می‌کند و مردم را در جریان تغییرات در نحوه تنظیم اسناد آنها نمی‌گذارد. همان مردمی که از سوی رهبر کبیر انقلاب امام خمینی(ره) از آنان به عنوان "ولی نعمت" نام برده شد.

این طرح همانند سایر طرح های سازمان ثبت نظیر اسناد تک برگی، استعلام الکترونیک و خلاصه معاملات الکترونیک به یکباره در دفاتر اسنادرسمی اجرایی شد و مردم بدون هیچ آگاهی و اطلاعی از آن، زمانی که برای انجام امور خود به دفاتر اسناد رسمی مراجعه کردند به یک‌باره با تغییراتی روبرو شدند که تا دیروز از آن خبری نبود.

حالا مردم مانده‌اند و وقت تلف شده و اسناد ثبت نشده و سردرگمی و شتابزدگی‌های برخی مسئولان.