جایزه نوبل شیمی 2013 مشترکا به سه شیمیدان اعطا شد.

به گزارش ایسنا، جایزه نوبل شیمی امسال به مارتین کارپلوس، مایکل لویت و آریه وارشل به خاطر توسعه مدل‌های چندمقیاسی سیستمهای شیمیایی کمپلکس اعطا شد.

شیمیدانان پیش از این با استفاده از توپهای و میله‌های پلاستیکی به ساخت مدلهای مولکولی می‌پرداختند؛ اما امروزه مدلسازی با رایانه انجام می‌شود. در دهه 1970، مارتین کارپلاس، مایکل لویت و آریه وارشل بنیادی برای برنامه‌های قدرتمند ایجاد کردند که برای درک و پیش‌بینی فرآیندهای شیمایی مورد استفاده هستند. مدلهای رایانه‌ای منعکس کننده واقعیت برای بیشتر پیشرفتهای شیمی امروز بسیار حیاتی هستند.

واکنشهای شیمیایی با سرعت نور رخ می‌دهند. در کسری از یک میلی‌ثانیه، الکترونها از یک هسته اتمی به روی دیگری می‌جهند. شیمی کلاسیک با سختی زیادی برای ادامه راه روبرو بود. تقریبا غیرممکن است بتوان بطور تجربی همه گامهای اجرا شده در یک فرآیند شیمیایی را نقشه‌برداری کرد. اکنون با کمک شیوه‌های جدید که منجر به کسب جایزه نوبل برای این شیمیدانان شده، رایانه‌ها می‌توانند فرآینده‌های شیمیایی مانند تصفیه کاتالیزور از بخارهای سمی یا فوتوسنتز را در گیاهان سبز نمایش دهند.

کار کارپلاس، لویس و وارشل از آنجایی بسیار اهمیت داشته که سعی کرده‌اند فیزیک کلاسیک نیوتن را در کنار فیزیک کوانتومی کاملا متفاوت قرار دهند. پیش از این شیمیدانان باید از یکی از این دو شیوه استفاده می‌کردند. قدرت فیزیک کلاسیک این بود که از محاسبات ساده برخوردار بوده و می‌شد برای مدلسازی مولکولهای بسیار بزرگ از آن استفاده کرد اما نقطه ضععف آن عدم توانایی‌اش برای شبیه‌سازی واکنشهای شیمیایی بود. از یان رو شیمیدانان از فیزیک کوانتومی بهره می‌بردند. اگرچه چنین محاسباتی نیازمند قدرت محاسباتی بسیار زیاد بوده و از این رو تنها می‌شد از آن برای مولکولهای بسیار کوچک استفاده کرد.

برندگان امسال نوبل از هر دو حوزه استفاده کرده و شیوه‌هایی ابداع کردند که از هر دو فیزیک کلاسیک و کوانتومی استفاده می‌کنند.

سال گذشته این جایزه به رابرت لفکووتیز، استاد موسسه پزشکی هاوارد هیوز و مرکز پزشکی دانشگاه دوک و برایان کوبیلکا از دانشکده پزشکی دانشگاه استنفورد برای پژوهش در خصوص «گیرنده‌های همراه G پروتئین» اعطا شد.

جایزه نوبل شیمی توسط آکادمی سلطنتی علوم سوئد در استکهلم اهدا می‌شود.

نوبل شیمی از منظر اعداد

104

در سالهای 1901 تا 2012 تعداد 104 جایزه نوبل شیمی به دانشمندان اهدا شده است.

163

از سال 1901 تاکنون تعداد 163 دانشمند موفق به کسب جایزه نوبل شیمی شده‌اند.

63

در میان جوایز نوبل اهدایی تعداد 63 مورد آن به یک دانشمند اهدا شده‌اند.

4

از میان 162 برنده جایزه نوبل شیمی، این افتخار تاکنون تنها به چهار زن دانشمند اعطا شده است. دو تن از این زنان یعنی ماری کوری و دروتی کروفوت هوجکین توانستند جایزه نوبل شیمی را به طور غیرمشترک بدست بیاورند.

ماری کوری در سال 1911 برای شیمی و همچنین در سال 1903 برای فیزیک موفق به دریافت جایزه نوبل شده بود. سایرین شامل ایرنه جولیون کوری در سال 1935، دروتی کروفوت هوجکین در سال 1964 و آدا یوتات در سال 2009 بودند.

1

تنها یک دانشمند موسوم به فردریک سانگر توانست دوبار جایزه نوبل شیمی را در سالهای 1958 و 1980 بدست بیاورد.

35

جوانترین برنده جایزه نوبل شیمی فردریک جولیوت 35 ساله بود که در سال 1935 موفق به دریافت این جایزه شد.

85

پیرترین دریافت‌کننده نوبل شیمی جان فن بوده که در سن 85 سالگی در سال 2002 به این افتخار نائل شد.

57

میانگین سنی برندگان نوبل شیمی از زمان آغاز اهدای آن تاکنون 57 سال بوده است.

خواندنی‌های نوبل شیمی

زندگانی که چندبار جایزه نوبل گرفتند

دانشمندانی که بیش از یکبار موفقبه دریافت جایزه نوبل شده‌اند عبارتند از ماری کوری(نوبل فیزیک 1903، نوبل شیمی 1911)، لینوس پولینگ(نوبل شیمی 1954، نوبل صلح 1962) و فردریک سانجر(نوبل شیمی 1958، نوبل شیمی 1980).

لینوس پولینگ تنها دانشمندی است که موفق به دریافت دو جایزه نوبل غیرمشترک شده است.

برندگان خانوادگی جایزه نوبل

خانواده کوری موفقترین خانوداه‌های جایزه نوبل بوده‌اند. همکاری زن و شوهری ماری و پیر کوری در سال 1903 جایزه نوبل فیزیک را به همراه داشت. خود ماری کوری برای بار دو در سال 1911 موفق به کسب جایزه نوبل شیمی شد. به گزارش ایسنا، دختر بزرگ این زوج یعنی ایرنه جولیوت کوری در سال 1935 به همراه فردریک جولیوت موفق به دریافت جایزه نوبل شیمی شد. ایو کوری، دختر آنها برای یونیسف کار می‌کرد و همسرش هنری لابویسیدر سال 1965 به نمایندگی از یونیسف جایزه نوبل صلح را دریافت کرد.

از دیگر خانواده‌های حاضر در میان برندگان نوبل باید به هانس فون اولر چلپین، برنده جایزه نوبل شیمی در سال 1929 و پسرش اولف فون اولر، برنده جایزه نوبل پزشکی در سال 1970 و همچنین آرتور کورنبرگ، برنده جایزه نوبل پزشکی در سال 1959 و پسرش راجر کورنبرگ، برنده جایزه نوبل شیمی در سال 2006 اشاره کرد.

افرادی که از گرفتن جایزه نوبل منع شدند

دو برنده نوبل شیمی از سوی مقامات مجبور به رد جایزه نوبل شدند. آدولف هیتلر سه برنده جایزه نوبل را از دستیابی به جایزه نوبل منع کرد که دو تن از آنها موسوم به ریچارد کوهن(1938) و آدولف بوتنانت(1939) برنده جایزه نوبل شیمی بودند. سومین شخص موسوم به جرارد دوماک در سال 1939 برنده جایزه نوبل پزشکی شد. اگرچه هر سه پس از پایان جنگ جهانی دوم موفق به کسب مدال و دیپلم افتخار نوبل شدند اما دیگر جایزه نقدی به آنها تعلق نگرفت.

تماشاخانه