انتصاب «علی مرادخانی» به عنوان معاون امور هنری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی دولت یازدهم به خاطر کارنامه قابل قبول وی در عرصه موسیقی طی سال های گذشته، باعث خرسندی و استقبال بسیاری از هنرمندان و بازگشت اعتماد آنها به فعالیت های هنری و همچنین نخستین اقداماتش نوید بخش گشایش درهای دنیا به روی هنرهای تجسمی ایران شد.

به گزارش ایرنا، «علی جنتی» پس از به دست گیری سکان هدایت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دولت «تدبیر و امید»، و حضور در ساختمان وزارتی بهارستان، چهارم شهریور ماه «علی مرادخانی» را به عنوان معاون امور هنری خود منصوب کرد.

مرادخانی نام و چهره ای آشنا برای اهالی فرهنگ و هنر بود و بسیاری از آنها از انتخاب وی در عرصه هنر استقبال کردند.

علت این امر آن بود که مرادخانی پیشتر مدیریت دفتر امور موسیقی وزارت ارشاد را به عهده داشت و راه اندازی خانه موسیقی نیز مدیون اقدامات وی بود.

علاوه بر این از وی به عنوان عضو موسس جشنواره فیلم فجر نیز یاد می کنند. مدیریت چهارده دوره جشنواره موسیقی فجر (۶۹ تا ۸۲) و مدیریت، طراحی و نظارت بر تولید ۹۶ ساعت آثار موسیقی نواحی ایران در انجمن موسیقی ایران (۱۳۷۵) از دیگر مسئولیت های مرادخانی بود که همین کارنامه پربار هنری باعث شد که انتخاب وی به این سمت با استقبال و واکنش مثبت هنرمندان روبرو شود.

** نخستین نماینده رسمی ایران در حراج کریستی

مهمترین و کم نظیرترین فعالیت معاون امور هنری، حضور وی به عنوان نخستین نماینده رسمی دولت ایران در پانزدهمین حراج بین المللی «کریستی» دبی بود.

حراجی که مثل چندین سال گذشته با حضور پررونق و فروش قابل توجه آثار هنرمندان سرشناس ایرانی همراه بود و ایران بعد از رقابت با آثار عربی و ترکی بار دیگر رکورددار این حراج هنری شد.

مرادخانی در این سفر «مرتضی کاظمی» مشاور اقتصاد فرهنگ و هنر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را نیز با خود به همراه داشت تا به این ترتیب زمینه های حضور بیشتر هنرمندان ایرانی در رویدادهای بین المللی و حراج های خارجی را فراهم کنند تا به این ترتیب علاوه بر رونق اقتصاد هنر و معرفی و نفوذ آثار هنری ایرانی در سایر جوامع، بستر لازم برای تبادلات بین فعالان عرصه هنر در داخل با جوامع دیگر فراهم شود.

با وجود اینکه سال ها هنرمندان ایرانی به صورت شخصی و یا با همکاری گالری ها در حراج های مطرح دنیا حضور می یافتند، این برای اولین بار بود که نماینده ای از وزارت ارشاد در یکی از معتبرترین حراج های منطقه حضور می یافت، بنابراین آن را می توان گام مثبت معاونت امور هنری ارشاد در جهت حمایت از فروش آثار هنرمندان ایرانی در عرصه بین الملل ارزیابی کرد.

وی هفتم آبان ماه و در شب نخست این حراج، رونق اقتصاد هنر را برای وضعیت کنونی جامعه هنری امری حیاتی دانست و گفت: باید در جهت فرهنگ سازی و توسعه آن به کمک شناسایی الگوهای موفق کوشید.

مرادخانی همچنین به تاثیر مستقیم حراج کریستی دبی بر بازار داخلی هنر ایران اشاره کرد و گفت: مدتهاست از طریق نخبگان هنری و نیز مدیران گالری ها، ضرورت حمایت هدفمند از چنین رویدادهای بین المللی را می شنوم، بطور حتم با حفظ استقلال بخش خصوصی، برنامه های مدونی در این باره تدوین و اجرا می کنیم.

مرتضی کاظمی مشاور اقتصاد و فرهنگ وزیر ارشاد نیز در حاشیه حراج کریستی با بیان این نکته که دولت برنامه های همه جانبه ای برای توسعه، نهادینه و ساماندهی اقتصاد فرهنگ و هنر دارد، ادامه داد: حمایت از بخش خصوصی محور اصلی این برنامه ها خواهد بود. اکنون در حال مطالعه و تهیه مقدمات راهبردهای زیرساختی و مشورت با نخبگان این امر هستیم تا رویکردهایی نوین و کارآمد تقدیم جامعه هنری کنیم.

حضور یک مقام دولتی در این حراج مطرح جهانی که بخش خصوصی برگزار می کند، همانطور که مورد توجه بسیار کلکسیونر ها و خریداران چند ملیتی قرار گرفت، با نگاه مثبت هنرمندان و فعالان این عرصه روبرو شد.

مرادخانی پس از بازگشت از این سفر در گفت وگو با خبرنگار ایرنا در باره حضور خود به عنوان نخستین مسئول دولتی در پانزدهمین حراج کریستی دبی گفت: این امر نشان دهنده عزم جدی این معاونت برای رونق اقتصاد هنر است.

دستاوردهای این سفر به این چند مورد محدود نشد و معاون امور هنری پس از بازگشت از دبی از تاسیس شعبه ای از موسسه کریستی در ایران خبر داد و گفت: این موضوع هیچ تضادی با دیگر رویدادها از جمله حراج ها و نمایشگاه های فروش ایرانی ندارد، زیرا این برنامه ها نگاه هم افزایی و تقویتی نسبت به یکدیگر خواهند داشت و همه در جهت هم حرکت می کنند، بنابراین نیروهایشان در راستای تقویت یکدیگر است و در جهت مخالف هم نیستند که البته باید به درستی آن را طراحی کنیم.

البته گذشت فقط سه ماه و اندی از مدیریت مرادخانی در سمت معاون امور هنری برای بررسی و مثبت و منفی خواندن کارنامه و فعالیت های وی بسیار کوتاه است.

ضمن اینکه عرصه فرهنگ وهنر کشور مثل بسیاری از بخش ها از کمبود بودجه رنج می برد و تنوع شاخه ها، رشته ها و تعداد بسیار زیاد هنرمندان، عرصه تجسمی را با دشواری روبرو می کند.

این کمبود بودجه حتی باعث شد که برگزاری چندین دوسالانه مثل نقاشی، مجسمه سازی و گرافیک که قرار بود در شش ماهه دوم سال 92 برپا شوند، به تعویق بیافتد و فقط در آبان ماه شاهد برگزاری ششمین دوسالانه تصویرگری بعد از وقفه 11 ساله باشیم.

البته به جز برگزاری ششمین دوره جشنواره هنرهای تجسمی فجر که بهمن ماه همزمان با سایر رویدادهای فرهنگی هنری فجری کشور برگزار می شود و به خاطر حمایت و دستور ویژه وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بودجه مخصوصی برای آن در نظر گرفته شده، اسفند ماه شاهد برگزاری سومین جشنواره تجسمی کودک ونوجوان خواهیم بود.

** تقویت بخش خصوصی/رونق انجمن های هنری

با آغاز فعالیت مرادخانی و تاکید وی بر سیاست هایی چون «کاهش تصدی گری دولتی»، «واگذاری امور به هنرمندان»، «تاکید بر اقتصاد هنر»، «تاکید بر اهمیت بخش خصوصی»، «تقویت دیپلماسی فرهنگی»، «تعامل با هنرمندان سایر کشورها» بتدریج بارقه های امید به گشوده شدن فضای جدید در عرصه هنر کشور شکل گرفت و هنرمندان با اشتیاق بیشتری به فعالیت در عرصه تجسمی پرداختند.

مرادخانی در مراسم معارفه خود در دهم شهریور ماه عنوان کرد که یکی از محورهای حکم وزیر برای او، ایجاد رابطه با هنرمندان و ارتباط در سطح جهانی است که امیدوار است بتواند به خوبی در این راستا حرکت کند.

وی همچنین تاکید کرد اگر به ارتباطات بین المللی فکر نکنیم، بتدریج تبدیل به جزیره خواهیم شد و امیدوارم که با کمک شما به این اهداف دست پیدا کنیم.

معاون امور هنری وزیر ارشاد همچنین در مراسم افتتاح ششمین دوسالانه تصویرگری از نقش حمایتی دولت از انجمن ها و بخش خصوصی سخن گفت: به دنبال آن نیستیم که بخش دولتی برگزارکننده برنامه ها باشد، بلکه اتفاقات در انجمن ها و بخش خصوصی می تواند به نحو درست سامان یابد و ما حمایت کننده باشیم. اگر فاصله بین نگاه حاکمیتی و نگاه مردم کاهش یابد، اتفاقات بهتری را شاهد خواهیم بود.

همه این سخنان نشان داد که برای کابینه دولت یازدهم علاوه بر رفع مشکلات اقتصادی، تقویت بخش فرهنگی و هنری و تزریق امید و نشاط به رگ های فعالان این عرصه نیز از اهمیت بسیاری برخوردار است.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز واگذاری امور به بخش خصوصی را یکی از سیاست های اساسی دولت یازدهم خواند و گفت: به هیچ رو در این حوزه دنبال تصدی گری و دخالت نیستیم و فقط سیاستگذاری، حمایت و نظارت می کنیم.

جنتی تاکید کرد هر جا که احساس شود بخش خصوصی می تواند از پس کاری بدون کمک دولت برآید، از این بخش استقبال می کنیم.

وی گفت: یکی از مواردی که در برنامه های خود به مجلس شورای اسلامی تقدیم کردم، بحث اقتصاد حوزه فرهنگ و هنر بود و باید دولت همه تلاش خود را بکند تا کسانی که در این عرصه گام نهاده اند، با قدرت جلو بروند و روی پای خودشان بایستند.

توجه به این موارد، در سال های گذشته همواره مورد خواست هنرمندان بوده و آنها بارها و بارها خواهان واگذاری امور به هنرمندان، توجه به فعالیت بخش خصوصی عرصه هنر و رونق انجمن های هنری شده بودند.

نکته ای که به نظر می رسد با نگاه جدید وزیر ارشاد و معاون امور هنری وی بتواند در روزها و سال های آینده تحقق پیدا کند.

** دوری از انتصاب های شتاب زده

مهمترین ویژگی دوران کوتاه مدیریت مرادخانی این است که وی برخلاف رویه های معمول که با تغییر سیاست، دولت و وزرا، به سرعت تمام مدیران و مسئولان برکنار و افراد جدید معرفی می شوند، این کار را نکرد.

وی مدیران کل سه بخش موسیقی، تئاتر و تجسمی را حفظ کرده تا ضمن بهره گیری از تجربیات آنها با پرهیز از شتاب زدگی و ایجاد تلاطم در فضای هنری کشور، با دقت و حوصله به بررسی مسائل و مشکلات این سه بخش بپردازد و بعد از تدوین سیاست های کلان و برنامه های راهبردی، افراد متخصص و شایسته را برای این معاونت ها تعیین کند.

تنها انتصاب وی، مدیر روابط عمومی این معاونت بود که بعد از استعفای «کامبیز زاهدپور»، «ندا انتظامی» را که سابقه حضور در مطبوعات را دارد، برای این سمت انتخاب کرد و روز 18 آبان ماه مراسم معارفه وی و تودیع مدیر قبلی روابط عمومی معاونت برگزار شد.

گرچه عرصه هنرهای تجسمی شاهد هیچ انتصابی در بخش مدیریتی نبود، اما در مقابل با چندین استعفا روبرو شد که تقریبا هیچ کدام مورد قبول مرادخانی قرار نگرفت.

نخستین استعفایی که خبرش در فضای رسانه ای کشور پیچید، مربوط به استعفای «احسان آقایی» رییس موزه هنرهای معاصر تهران بود که در نیمه نخست مهر ماه اعلام شد.

گرچه وی به دلایل این امر بطور واضح اشاره نکرد، اما برخی رسانه ها اختلاف نظرهای رییس موزه هنرهای معاصر تهران و سیاست های جدید معاونت امور هنری را دلیل آن عنوان کردند.

البته آقایی در گفت وگو با خبرنگار ایرنا، نبود برنامه محوری را مهمترین ضعف عرصه هنر کشور عنوان کرد و گفت: وقتی برنامه ریزی کلان و بلندمدت در همه عرصه ها بویژه فرهنگ وجود ندارد، با تغییر مدیریت ها تمام برنامه ها نیز دستخوش تحول می شود.

با این حال استعفای وی از این سمت پذیرفته نشد و وی همچنان در موزه هنرهای معاصر تهران به فعالیت مشغول است.

«اصغر امیرنیا» مدیر مرکز هنرهای تجسمی وزارت ارشاد نیز در اظهارنظرهایی از تمایل خود به کناره گیری در این سمت سخن گفته بود و در باره دلایل آن توضیح داد: من نیز با توجه به احترامی که برای آقای مرادخانی قائل هستم از همان روز نخست استعفا دادم تا دست وی برای پیگیری اهدافش باز باشد، اما تاکنون استعفای من نیز پذیرفته نشده است.

به گفته وی، انتخاب وی به عنوان مدیرکل هنرهای تجسمی در زمان «حمید شاه آبادی» معاون امورهنری دولت گذشته نیز تنها برای چند ماه بوده که تا امروز ادامه پیدا کرده است.

در واقع بنا به گفته امیرنیا، وی برنامه چندانی برای حضور در این عرصه طراحی نکرده است. «سیدعباس میرهاشمی» دبیر کل ششمین جشنواره هنرهای تجسمی فجر آخرین فردی بود که خبر کناره گیری وی در رسانه ها انعکاس زیادی داشت.

وی اعمال برخی دخالت ها و محدودیت ها در اجرای برنامه های جشنواره هنرهای تجسمی فجر بدون هماهنگی را از دلایل استعفای خود خواند و گفت: در شرایط به وجود آمده، امکانی برای اجرای هدفمند کردن برنامه های جاری و مصوب جشنواره هنرهای تجسمی فجر وجود نداشت.

با این حال مرادخانی در روزهای نخست مدیریت خود در باره احتمال تغییر و تحولات احتمالی در سطح مدیران این معاونت گفت: اکنون هیچ برنامه ای برای تغییر و تحول مدیران نداریم، زیرا باید ابتدا اهداف را مشخص کنیم و بر اساس این اهداف برنامه های لازم را تدوین کنیم. سپس اگر لازم باشد بر مبنای این برنامه ها تغییراتی در سطح مدیران بدهیم.

گرچه به نظر می رسد مرادخانی در حال بررسی همه جانبه و با دقت جوانب امر و تعیین انتخاب ها با صبر و حوصله است، اما به نظر می رسد طولانی شدن این زمان و معلق بودن مدیران برای ماندن و رفتن می تواند به ضرر عرصه تجسمی کشور باشد.

** حضور پررنگ در رویدادهای هنری

معاون امور هنری وزیر ارشاد در این مدت بیکار ننشست و با حضور در رویدادهای هنری، نمایشگاه های هنری و دوسالانه ها، ضمن نشان دادن توجه ویژه خود به هنرمندان، از نزدیک با مسائل حوزه های مختلف هنری آشنا شد.

حضور در افتتاح چندین نمایشگاه هنری از جمله نمایشگاه های عکس «سجده صاحبنظران »، «سفره های حسینی» و «به روایت عکاسان معاصر»، نمایشگاه «سازهای ابداعی استاد شجریان»، رونمایی از کتاب «تجزیه و تحلیل و شرح ردیف موسیقی ایران» تالیف «فرهاد فخرالدینی»، «ششمین دوسالانه تصویرگری» و حتی افتتاح بازار فروش هنرهای تجسمی «هفت نگاه» که به همت گالری داران و بخش خصوصی و به منظور رونق اقتصاد هنر هر ساله برگزار می شود، از جمله آنها بود.

بطوری که «لیلی گلستان» فعال باسابقه عرصه تجسمی و سخنگوی نمایشگاه فروش «هفت نگاه» از حضور نخستین مقام دولتی ارشاد در افتتاح این نمایشگاه ابراز تعجب و خرسندی کرد و آن را نویدبخش روزهای خوب در بخش تجسمی کشور دانست.

حمایت و رفع مشکلات گالری داران، فراهم کردن زمینه تعامل با هنرمندان سایر جوامع، پرهیز از اقدامات سلیقه ای و شتاب زده، پیگیری قانون خرید آثار هنری، حذف قوانین دست وپا گیر، رونق فعالیت های بین المللی، راهیابی هنرهای تجسمی به بطن جامعه، تکریم هنرمندان پیشکسوت، رفع مشکلات رفاهی و صنفی آنها و سر و سامان دادن به فعالیت های آموزشی تجسمی از جمله مهمترین خواسته های هنرمندان تجسمی است که انتظار دارند مدیریت جدید در دوران مسئولیت خود برای تحقق آنها تلاش کند.

باید منتظر ماند و دید با انتخاب مدیران لایق و کارشناس و همچنین برنامه ریزی و تعیین سیاست هایی متناسب با نیاز جامعه هنری، شاهد باز شدن قفل درهای بسته دنیای هنرهای تجسمی با دستان علی مرادخانی، خواهیم بود یا نه.