رییس کمیته تولید کنندگان باند و گاز جراحی انجمن تجهیزات پزشکی با هشدار نسبت به تبعات فاجعه بار بی‌توجهی به استانداردهای ضروری این قبیل وسایل که می‌توانند باعث انتقال عفونت‌های مرگبار شوند، گفت: کل هزینه خرید باکیفیت‌ترین گازهای جراحی مورد استفاده در هر جراحی حداکثر سه هزار تومان است که در مقابل هزینه‌های چند میلیونی دریافتی برای اعمال جراحی فوق‌العاده ناچیز است البته بی دقتی کادر درمان و مسوولان خرید بیمارستان‌ها به این مساله می‌تواند بیماران را با عفونت‌های مرگبار مواجه کند.

مهندس اصغر توفیقی که در حاشیه سومین کنگره تخصصی استانداردهای تجهیزات پزشکی و مواد حوزه کنترل عفونت و استریلیزاسیون با خبرنگار ایسنا سخن می‌گفت، خاطرنشان کرد: گازهای جراحی بی کیفیت به دلیل تماس مستقیم با محل جراحت و خون از مهمترین عوامل بروز عفونت‌های بیمارستانی هستند که طبق برآوردهای سالانه، درصد بالایی از بیماران بستری در بیمارستان‌های کشور به آن گرفتار می‌شوند.

وی تصریح کرد: در تولید گازهای جراحی در مرحله رنگ‌بری معمولا از سه نوع مواد سفید‌ کننده‌ استفاده می‌شود که تنها ماده مناسب، آب اکسیژنه است که در کنار سفید‌ کنندگی بسیار خوب باعث از بین رفتن میکروارگانیسم‌ها و جلوگیری از عفونت‌های پس از عمل و یا زخم بیمار نیز می‌شود. با این حال به دلیل گرانی نسبی، تولید‌کنندگان گازهای جراحی بی کیفیت برای کسب اندکی سود بیشتر به جای این ماده مناسب از آب ژاول یا سفید کننده نوری استفاده می‌کنند.

توفیقی خاطرنشان کرد: آب‌ ژاول (هیپوکلرید سدیم) ماده نسبتا ارزانی است که با وجود خاصیت سفید‌کنندگی، باعث کاهش مقاومت الیاف پنبه و ایجاد پرز می‌شود که می‌تواند پس از مصرف گاز وارد خون بیمار شده و زمینه ساز بروز عفونت شود. سفید‌کننده نوری هم ماده پودری شکلی است که به دلیل حلقه بنزنی که در فرمول آن به کار رفته، سرطان‌زا بوده و کاربرد آن در کالاهایی که به صورت مستقیم روی زخم و یا در مجاورت خون قرار می‌گیرند، مجاز نیست.

رییس کمیته تولید کنندگان پنبه هیدروفیل انجمن صنایع نساجی تصریح کرد: در مرحله‌ اول تولید گازهای جراحی هم که چربی‌زدایی یا همان هیدروفیل کردن پارچه تنظیف است، برخی تولیدکننده‌ها به جای استفاده از ترکیب مواد شوینده با کیفیت و پاک‌کننده‌ها به همراه آب نرم با COD نزدیک به صفر و درجه حرارت حدود 135 درجه سانتی گراد که عملکرد مناسب‌تر مواد شوینده شیمیایی را باعث می‌شود از سیستم‌های حوضچه ای مخصوص صنایع نساجی که دمای آنها از 100 درجه سانتی گراد بالاتر نمی رود استفاده می‌کنند که ضمن باقی گذاردن مقادیر قابل توجهی از میکروارگانیسم‌های عفونت زا در سطح پارچه، تولید‌کننده را به استفاده بیشتر از مواد شیمیایی سوق می‌دهد که نتیجه آن هم کاهش مقاومت الیاف و پرزدار شدن آن‌ها و در نهایت افزایش احتمال چسبندگی و عفونت بعد از عمل است.

این کارشناس تولید گاز و باند جراحی تصریح کرد: مشکل دیگری که در گازهای جراحی غیراستاندارد و بی کیفیت وجود دارد به مرحله شست‌وشو و خنثی‌سازی محیط پارچه برمی‌گردد. در صورتی که گاز جراحی pH قلیایی داشته باشد علاوه بر زخم یا التهابی که در سطح پوست ایجاد می‌کند، باعث دیرجوش خوردن زخم شده و احتمال ایجاد عفونت را در محیط بیمارستانی بسیار بالا می‌برد.

توفیقی تصریح کرد: متاسفانه بعضی از تولید‌کنندگان در فرآیند تولید جهت ناکارآمد کردن تست سطح فعال که برای تشخیص حضور صابون انجام می‌شود، از ماده‌ای به نام «ضد کف» استفاده می‌کند که در نهایت می‌تواند پس از استفاده در اعمال جراحی، باعث ایجاد عفونت شدید بیمار شود.

وی تصریح کرد: یک بچ تولید گاز جراحی حدود چهار ساعت است که آن را با استفاده از ضد کف می‌توان در یک ساعت و نیم انجام داد که مصرف آب، برق و گاز را بسیار کم خواهد کرد، هزینه های نیروی انسانی و تولیدی بسیار پایین خواهد آمد و قیمت تمام شده تولید را بسیار پایین می‌آورد که این مساله باعث شده تولیدکنندگان سودجو از این شیوه کاملا غیراصولی و غیرانسانی استفاده کنند.

توفیقی ابراز امیدواری کرد که با اطلاع رسانی و کنترل دقیق مراکز نظارتی مثل سازمان استاندارد و اداره کل تجهیزات پزشکی از کاربرد این شیوه غیرمجاز از سوی تولیدکنندگان گاز و باند جراحی جلوگیری شود.

رییس کمیته تولیدکنندگان باند و گاز جراحی انجمن تجهیزات پزشکی در ادامه در پاسخ به این سوال که با توجه به استریل شدن گاز و باند در بیمارستان‌ها آلودگی ایجاد شده در فرایند تولید باند و گاز چگونه به بیماران منتقل می‌شود، گفت: براساس مستندات علمی، برخی از ناخالصی های موجود در گاز جراحی، حتی پس از استریل هم از بین نرفته و اثرات منفی قابل توجهی را بر بیمار برجای می‌گذارند. نکته دیگر بی توجهی به بار آلودگی میکروبی باند و گازهای جراحی است.

وی افزود: در آزمایشگاه میکروبیولوژی مشاهده شده علی رغم تولید گازهای باکیفیت که حداکثرCFU 200 آلودگی دارند گازهای جراحی بی کیفیتی در کشور تولید می‌شوند که میزان آلودگی آنها بسیار زیاد و غیرقابل شمارش است و متاسفانه همه این گازها با روشی یکسان استریل می‌شوند که نتیجه‌ قطعی آن چیزی جز ورود مقدار قابل توجهی لاشه میکروب و احتمالا سموم بدن آنها به خون بیمار و بروز تب و عفونت بیمار، نمی‌تواند باشد؛ از این‌رو توصیه می‌شود که حدی برای آلودگی گاز جراحی، آن هم قبل از استریل تعیین و رعایت شود، آنچنان که سازمان انرژی اتمی در اقلام تحویلی برای استریل این مساله را رعایت می‌کند.

این کارشناس تولید باند و گاز جراحی تصریح کرد: رعایت دقیق استانداردهای ویژه در تولید کالاهای یکبار مصرف پزشکی به ویژه گاز جراحی که مستقیما با خون بیمار در تماس است از اهمیتی فوق العاده برخوردار است با این حال ظاهر نسبتا ساده تر این قبیل ملزومات در مقایسه با تجهیزات پیشرفته پزشکی باعث شده که نسبت به اهمیت این مساله تا حد زیادی کم توجهی شود در حالی که تولید گازهای جراحی مشمول 26 مورد ویژگی‌های استاندارد در داخل کارخانه است که بیش از 60 درصد آن در آزمایشگاه با تجهیزات آزمایشگاهی، مواد آزمایشگاهی و کارشناس دوره دیده قابل تشخیص است. تولید گازهای جراحی فرایندی بسیار تخصصی و پیچیده است، زیرا جنس پارچه گاز باید از نوع نخ پنبه‌ای باشد. الیاف پنبه کشت شده در مناطق مختلف دارای درصد مواد آلی، مواد زائد و معدنی متفاوتی است و برای خارج‌کردن همه آنها نیاز به فرمول ویژه و خاص آن نوع است.

توفیقی با اشاره به این که مصرف کننده اصلی گازهای جراحی نه بیماران و افراد عادی که پزشکان، کادر درمانی و مهمتر از همه مسوولان خرید بیمارستان‌ها هستند بر ضرورت توجه متعهدانه این گروه ها به کاربرد محصولات کاملا استاندارد و با کیفیت تاکید کرد و از آنها خواست به خاطر اندکی تفاوت قیمت که در مجموعه هزینه های درمان حقیقتا ناچیز است جان بیماران را در معرض خطر قرار ندهند.

وی در پایان ابراز امیدواری کرد برگزاری کنگره تخصصی استانداردهای تجهیزات پزشکی و مواد حوزه کنترل عفونت و استریلیزاسیون زمینه ساز آشنایی هر چه بیشتر جامعه خصوصا فعالان حوزه تولید تجهیزات پزشکی و مراکز بیمارستانی و درمانی با اهمیت این مباحث و کاهش لطمات ناشی از بی توجهی به این حوزه های حیاتی باشد.