از «بهمن فرزانه» چه می‌گویند؟

مترجمان ایران با یادآوری ارزش کار «بهمن فرزانه»، مترجم «صد سال تنهایی» مارکز، از اهمیت ترجمه‌های او گفتند.

خبرنگار ایسنا، در پی درگذشت بهمن فرزانه - مترجم و نویسنده پیشکسوت - در گفت‌وگو‌هایی با عبدالله کوثری، کاوه میرعباسی، عباس مخبر و غلامحسین سالمی به ارزیابی کار او پرداخت.

رئالیسم جادویی و مارکز را با فرزانه شناختیم

عبدالله کوثری با اظهار تأسف از درگذشت بهمن فرزانه، با بیان این‌که او از مترجم‌های پیشگام در کار خودش بود، گفت: ما رئالیسم جادویی و مارکز را با ترجمه بهمن فرزانه از «صد سال تنهایی» شناختیم.

این مترجم پیشکسوت در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا اظهار کرد: من امروز با احمدرضا احمدی درباره بهمن فرزانه حرف می‌زدیم و او می‌گفت که حال بهمن فرزانه خوب نیست و پایش را هم قطع کرده‌اند. اما درباره آثارش چیزی که باید بگویم، این است که ترجمه خیلی خوب او از «صد سال تنهایی» گابریل گارسیا مارکز شاخه بسیار مهمی از ادبیات آمریکای لاتین را به ما معرفی کرد. البته او در کنار این ترجمه آثار بسیار خوب دیگری را هم ترجمه کرد که بخشی از این آثار از سوی نشر آگاه چاپ شد.

کوثری در ادامه گفت: بعدها کارهای دیگری از مارکز و همچنین «صد سال تنهایی» از سوی مترجمان دیگری ترجمه شد، اما هیچ‌کدام به پای ترجمه بهمن فرزانه از «صد سال تنهایی» نرسیدند و ترجمه او در جای خودش همواره باقی است. این ترجمه از ترجمه‌های موفق در ادبیات ما بود. من از درگذشت او بسیار متأسف‌ام.

جای بهمن فرزانه خالی می‌ماند

همچنین کاوه میرعباسی در پی درگذشت بهمن فرزانه گفت: نام بهمن فرزانه «صد سال تنهایی» مارکز را به یاد می‌آورد و جای او خالی خواهد ماند.

این مترجم اظهار کرد: وقتی آدم اسم بهمن فرزانه را می‌شنود، بی‌اختیار یاد «صد سال تنهایی» می‌افتد. بهمن فرزانه حدود 40 سال پیش با ترجمه این اثر شناخته شد. او در معرفی نویسندگان ایتالیایی هم نقش بسزایی داشت؛ از آلبا دسس پدس گرفته تا بسیاری دیگر از نویسندگان ایتالیایی.

او در ادامه افزود: فرزانه از مترجمان پیشکسوت‌، موفق و پرکاری بود که آثاری بسیار پرمخاطب ترجمه کرد و جای خالی او باقی خواهد ماند.

میرعباسی درباره آشنایی خود با این مترجم فقید گفت: من تنها یک بار بهمن فرزانه را دیدم که این دیدار در کتاب‌فروشی پنجره اتفاق افتاد و آشنایی چندانی با او نداشتم، اما آثارش را می‌خواندم و از درگذشت او بسیار متأسفم.

مرگ غریبانه بهمن فرزانه

عباس مخبر نیز با بیان این‌که بهمن فرزانه مترجم درجه یکی بود، گفت: نوع مرگ غریبانه او باعث می‌شود که به آدم بَربخورد.

این مترجم با ابراز تاسف از درگذشت بهمن فرزانه، درباره‌ مشخصه کار ترجمه‌ او بخصوص «صد سال تنهایی» گفت: بعضی مترجمان نثر درستی دارند و برای ترجمه آثار جمله‌های اضافی به کار نمی‌برند. در ترجمه این افراد نسبت گزاره‌ها و نهادها با هم فاصله ندارد و نقطه‌گذاری‌ها درست است و پس از یک بار خواندن مجبور نیستی که دوباره برگردی و متن را بخوانی. به طور کلی کلیت متن از زبان آدمیزادی برخوردار است.

او در ادامه اظهار کرد: بعضی از مترجمان به خاطر این‌که واژه‌های نو زیادی در متن اصلی وجود دارد، برای رساندن مفهوم آن‌ها از جملات زیادی استفاده می‌کنند و چیزی را که می‌توان در یک جمله ترجمه کرد، در چند جمله توضیح می‌دهند. اما ترجمه فرزانه از «صد سال تنهایی» مارکز این‌چنین نبود و این ترجمه مثل دیگر ترجمه‌های او کتاب بسیار راحت‌خوان و دقیقی بود.

مخبر همچنین با اشاره به نوع زندگی و مرگ بهمن فرزانه گفت: من تنها عکس‌هایش را دیده‌ام و کتاب‌هایش را خوانده‌ام، اما به نظر می‌آید آدم مظلومی بود و یک نوع مرگ غریبانه داشت. فکر می‌کنم این نوع انزوا و مرگ شایسته و سزاوار او نبود و شاید باید کمی راحت‌تر و در میان دوستداران خود پایان عمرش را می‌گذارند.

او در ادامه افزود: به نظر من فرزانه مترجم درجه یکی بود که علاوه بر ترجمه «صد سال تنهایی» کارهای دیگرش نیز خوب بود، اما وقتی مرگش این‌طور غریبانه‌ رقم می‌خورد، کمی به آدم بَرمی‌خورد. البته شاید این موضوع به خاطر این بود که او در ایران زندگی نمی‌کرد و به طور کلی از محافل ادبی ایران دور بود و ارتباط نزدیکی با این محافل نداشت.

افرادی مثل بهمن فرزانه خیلی کم هستند

همچنین غلامحسین سالمی با بیان این‌که افرادی مثل بهمن فرزانه در ایران خیلی کم هستند، گفت: بهمن فرزانه مارکز را در ایران معرفی کرد.

این مترجم در پی درگذشت بهمن فرزانه به ایسنا گفت: آخرین‌بار بهمن فرزانه را در نمایشگاه کتاب امسال دیدم. در همان زمان خیلی به بچه‌ها سفارش می‌کردم که بروند با او صحبت کنند و بابت ترجمه کتاب «صد سال تنهایی» مارکز و معرفی این نویسنده در ایران از بهمن فرزانه تشکر کنند، چون فرزانه اولین کسی بود که در ایران «صد سال تنهایی» را به فارسی برگرداند و در واقع او بود که مارکز را معرفی کرد.

او در ادامه با اظهار تأسف از درگذشت بهمن فرزانه عنوان کرد: با دریغ و تأسف باید گفت کسانی مثل فرزانه در ایران خیلی کم هستند و مسأله این است که وقتی از دنیا می‌روند، کس دیگری جای آن‌ها را نمی‌گیرد. برای مثال وقتی پرویز یاحقی و همایون خرم از دنیا رفتند، می‌دانیم که دیگر کسی جایگزین آن‌ها نمی‌شود و از این بابت واقعا متأسف هستم.

سالمی همچنین گفت: فرزانه اولین کسی بود که برای اولین‌بار مارکز را در ایران معرفی کرد و به همین خاطر در ذهن‌ها ماندگار است.

به گزارش ایسنا، بهمن فرزانه، مترجم و نویسنده پیشکسوت، بعد از گذراندن یک دوره‌ بیماری ظهر پنج‌شنبه، 17 بهمن‌ماه، در سن 75 سالگی درگذشت.

بهمن فرزانه متولد سال 1317 در تهران بود. این مترجم در کنار نگارش آثاری داستانی همچون «چرکنویس» که اخیرا چاپ چهارم آن منتشر شد، کتاب‌هایی را از گابریل گارسیا مارکز، آلبا دسس پدس، گراتزیا کوزیما دلدا، لوئیچی پیراندلو، آنا کریستی، اینیاتسیو سیلونه، رولد دال، گابریل دانونزیو و واسکو پراتولینی به فارسی برگردانده ‌است.

تماشاخانه

هیجان و جنون یکی از پرفرازونشیب‌ترین روزهای خرید / بلک فرایدی یا جمعه سیاه چطور به وجود آمد؟ (فیلم)

شکوه فرش ایرانی دوره صفوی را در اروپا ببینید (فیلم)

فیلم های دیگر