تب مالت؛ بیماری هزار چهره

تب مالت از جمله بیماری های عفونی مسری است که به بیماری هزار چهره معروف است. درمان این بیماری حتی ممکن است تا چند ماه به طول بیانجامد به همین دلیل جزو بیماری های مزمن محسوب می شود اما می توان به راحتی از ابتلا به آن پیشگیری کرد.

این بیماری میکروبی واگیردار مشترک بین انسان و دام است که از گاو، گوسفند و یا بزهای آلوده به انسان انتقال می یابد.

این بیماری به نام «دیوید بروس» پزشک اسکاتلندی کاشف بیماری بروسلوز و به علت مشاهده اولین مورد در جزیره مالت، بیماری تب مالت نامیده گرفته است.

تب مالت از جمله شایع ترین بیماری های واگیردار در کشور ما به شمار می رود به طوری که به گفته دکتر ایرج خسرونیا رییس انجمن متخصصان داخلی تعداد 300 نفر به آن مبتلا هستند.

به رغم شیوع این بیماری در کشور ما، خوشبختانه تعداد کمی به آن مبتلا هستند؛ این بیماری از سالیان قبل به صورت بومی در ایران وجود داشته و اکنون بیشتر در مناطق کردنشین و لرستان شایع است.

تب مالت در صورتی که به موقع تشخیص داده و درمان شود، به سرعت در 10 تا 15 روز درمان می شود و جلوی انتقال آن به افراد دیگر گرفته می شود.

اما اگر تشخیص و درمان آن با تاخیر مواجه شود به گفته خسرونیا درمان آن حتی ممکن است تا حدود سه ماه به طول انجامد.

مهمترین راه ورود میکروب عامل بروز تب مالت به بدن حیوان از طریق دستگاه گوارش است که به وسیله علوفه آلوده و زباله به حیوان سرایت می کند و سبب شیوع بیماری می شود.

همچنین این بیماری از طریق مصرف شیرآلوده به صورت خام و فرآورده های شیری آلوده مانند پنیر تازه، سرشیر، خامه و بستنی به انسان سرایت می کند.

این بیماری در دام ها به صورت سقط جنین و در انسان به صورت تب ظاهر می شود.

علایم تب مالت

مهمترین علامت این بیماری تب بین 38 تا 40 درجه است که با احساس سرما یا لرز همراه باشد. دردهای عضلانی و استخوانی، سر درد، تعریق شدید به ویژه در هنگام شب، ضعف و خستگی، بی اشتهایی، لاغری و افسردگی، بزرگ شدن کبد و طحال نیز ازجمله علایم تب مالت به شمار می رود.

درصورتی که این بیماری مزمن شود، حالاتی مانند خستگی های دایمی، دردهای عضلانی، کمردرد، یبوست، کاهش وزن، افسردگی و ناتوانی جنسی نیز به تدریج ظاهر و مزمن می شود.

تب مالت به لحاظ ویژگی های عامل مولد آن که نوعی میکروب است، به بیماری هزار چهره معروف است بنابراین شناخت، مبارزه و ریشه کنی آن با دشواری های خاصی همراه است.

یکی از دلایل شیوع این بیماری در کشورما عدم رعایت اصول بهداشتی در بین برخی روستائیان و دامداران است؛ کشاوری و دامپروری با زندگی روستایی و عشایری مردم ما بسیار آمیخته است. هنوز آغل و چادر دام ها در کنار اتاق و چادر صاحبان آنها دایر می شود و به محض تولد دامی جدید، کودکان خردسال آنها را در آغوش می گیرند و نوازش می کنند.

هنوز لبنیات محلی غیرپاستوریزه در روستاها و حتی شهرها خریدار فراوان دارد و همین امر به عنوان عامل دیگری در انتشار این بیماری همچنان حتی در بین افراد تحصیلکرده جامعه خودنمایی می کند.

عوارض تب مالت

بیماری تب مالت عوارض متعددی دارد که ازجمله آن می توان التهاب مفاصل را به عنوان شایع ترین عارضه این بیماری برشمرد.

کبد و کیسه صفرا نیز در اثر این بیماری متاثر می شوند؛ کبد همیشه در بیماری تب مالت درگیر می شود و معمولا بزرگ می شود.

التهاب کیسه صفرا ناشی از بروسلوز نیز یکی دیگر از عوارض نادر این بیماری است.

حالاتی مانند تهوع، استفراغ، کاهش وزن، یبوست، اسهال و درد شکم نیز ازجمله عوارضی است که دستگاه گوارش را درگیر می کند.

علایم بروسلوز شامل کم خونی، کاهش پلاکت ها، کاهش سلول های سفید خون و اختلالات انعقادی نیز از عوارض این بیماری به شمار می رود.

التهاب پوشش داخلی قلب (اندوکاردیت) در کمتر از دو درصد بیماران بروسلوزی اتفاق می افتد و شایع ترین عارضه ای است که سبب مرگ این بیماران می شود.

تب مالت همچنین سبب بروز سردرد و افسردگی در بیشتر بیماران می شود؛ سندرم های عصبی شامل التهاب پرده های مغزی و اختلالات اعصاب محیطی نیز در بروسلوز دیده شده است.

بروز مشکلات پوستی مانند راش های سرخکی شکل یا کهیری شکل و خارش دار، بروز اختلالات کلیوی، عوارض چشمی مانند التهاب صلبیه، شبکیه و اعصاب بینایی از دیگر عوارض این بیماری به شمار می رود.

راه های پیشگیری

مصرف شیر و لبنیات پاستوریزه و عدم تماس با حیوانات آلوده به تب مالت از عمده ترین راه های پیشگیری از ابتلا به این بیماری به شمار می رود.

عدم مصرف شیر دامی که تازه سقط جنین کرده و به ابتلا به این بیماری مشکوک است، شستن ظروف مخصوص دوشیدن شیر، ضدعفونی کردن اصطبل های آلوده، واکسیناسیون دام ها علیه این بیماری، مصرف گوشت حیوانات مبتلا به این بیماری به صورت کاملا پخته شده و رعایت کامل اصول بهداشتی در دامداری ها از دیگر راه های پیشگیری از این بیماری است.

سازمان بهداشت جهانی، هفتم آوریل را به عنوان «روز جهانی بهداشت» تعیین کرده است.

این سازمان امسال روز جهانی بهداشت را با عنوان «بیماری منتقله از طریق ناقلین» برای اقدامات پیشگیرانه و مقابله گسترده دولت ها و کشورها با این گونه عوامل تهدید کننده سلامت انسان درسراسر جهان نام گذاری کرده است.

شایعترین بیماری مسری در کشور ما تب مالت و سل است که به ترتیب 300 نفر و شش هزار نفر به آن مبتلا هستند.