با وجود اعطای مجوزهای لازم به دولت برای تسویه بدهی دولت و تصویب هیات وزیران برای تسویه مطالبات صندوق تامین اجتماعی، بدهی دولت به صندوق مزبور به مبلغ 354هزارو60میلیاردریال تسویه نشده است.

شرق - تیر و ترکش ‏های سوءمدیریت محمود احمدی نژاد به مثنوی هفتاد دفتر می‏ ماند. هرروز، دفتری تازه رو می شود و آنقدر صفر در پس اعداد ردیف شده که دیگر حساسیت مردم نسبت به ارقام حیرت انگیز فسادهای مالی میلیاردی کمرنگ شده است.

ماجرا از فاش شدن اختلاس سه هزار میلیارد تومانی رسانه ای شد و در داستان «بابک زنجانی» به اوج خودش رسید.

شاید به همین خاطر حالا فاش شدن تخلف هشت هزارو 435 میلیاردریالی «بانک کشاورزی» خیلی عدد بزرگی به نظر نمی رسد.

«دیوان محاسبات» گزارشی از تفریغ بودجه سال 90 منتشر کرده که بند بند آن، آه از نهاد آدمی بلند می کند. گزارش تفریغ بودجه 90 نشان از آن دارد که بانک مرکزی در نوسان بازار ارز تاثیرگذار بوده و رقم دلالی بانک مرکزی در بازار ارز و تخلف آن حدود 18هزارمیلیاردریال برآورد شده. این گزارش همچنین تخلفات بودجه در اختصاص بیش از هفت هزارمیلیارد از منابع بودجه به افراد خاص و رشد 200 درصدی کمک به برخی نهاد های خاص را برملا ساخته؛ از جمله نهادهایی که مورد توجه ویژه کابینه احمدی نژاد قرار گرفته بودند، می توان به سازمان نظام مهندسی کشاورزی، موسسه بصیرت و موسسه ترجمان وحی اشاره کرد.

البته این همه ماجرا نیست. تخلفات دولت در درآمد ها و هزینه های اجرای قانون هدفمندی یارانه ها و حساب ذخیره ارزی از دیگر ناگفته های این گزارش است. بر اساس قانون بودجه تمامی اعتبارات باید در قالب برنامه خاص هزینه شوند اما جالب است بدانید که بر اساس گزارش ارایه شده از سوی دیوان محاسبات، برخی اعتبارات قابل توجه، تحت عناوین کمک به اشخاص حقیقی و حقوقی در اختیار مقامات خاص قرار گرفته؛ همچنین حساب ذخیره ارزی در سال های 87، 88، 89 و 90 تعهدات خود را پرداخت نکرده و تنها کسری بودجه دولت را پوشش داده است.

پرتخلف ترین بخش های بودجه 90؛ پژوهش، ورزش، تربیت بدنی و...

بر اساس قانون بودجه سال 1390، بانک مرکزی موظف بوده از مبالغ ارزی حاصل از صادرات نفت خام و میعانات گازی 20درصد سهم صندوق توسعه ملی را کسر و به حساب این صندوق واریز کند. اما در سال 1390 بانک مرکزی 20درصد رقم مورد نظر را به صندوق ذخیره ارزی وارد کرده است. یعنی از 94میلیارد دلار وصول شده از صادرات نفت خام و میعانات گازی تنها 20درصد آن به مبلغ 18میلیارددلار به حساب صندوق واریز شده است. این گزارش همچنین درباره احکام پرتخلف قوانین بودجه سنوات اخیر به احکامی اشاره کرده که به موجب آن، درصدی از اعتبارات برای انجام اموری از قبیل پژوهش، ورزش و تربیت بدنی، بسیج و غیره اختصاص یافته است. بودجه 90 همچنین در پرداخت منابع مالی بخش دفاعی کشور هم تخلف داشته، به شکلی که از سه میلیارددلار برای تقویت بنیه دفاعی، هزارو500میلیاردریال کمتر از میزان تعیین شده پرداخت کرده است.

ﺗﻔﺮﯾﻎ ﺑﻮدﺟﻪ در اﺻﻄﻼح ﻣﺎﻟﯽ ﻓﺮاﻏﺖ از ﺑﻮدﺟﻪ و ﯾﺎ ﻧﺘﯿﺠﻪ اﺟﺮای ﺑﻮدﺟﻪ اﺳﺖ. دیوان محاسبات کشور سالانه با بررسی حساب ها و اسناد مربوط به دستگاه های دولتی گزارش تفریغ بودجه را تهیه می کند که در آن نحوه و میزان هزینه سازمان ها، پروژه ها و پیشرفت آنها بر اساس لایحه بودجه مشخص است.

تخلف 5/1میلیارددلاری شرکت ملی نفت

گزارش تفریغ بودجه سال های 90 و 91 و بررسی مقایسه ای این دو بودجه از تخلف حدود 5/1میلیارددلاری یکی از زیرمجموعه های شرکت ملی نفت ایران در عدم واریز پول فروش نفت ایران صحه گذاشته است. شرکت ملی نفت ایران از طریق یکی از شرکت های زیرمجموعه این شرکت طی سال 1391 اقدام به فروش چند محموله نفت خام و میعانات گازی به ارزش یک میلیارددلار کرده، اما این شرکت در تاریخ سررسید، بهای نفت خام و میعانات گازی مذکور را وصول نمی کند. در ادامه شرکت ISO در دی ماه 90 از جانب اتحادیه اروپا تحریم شده و بهای نفت خام و میعانات گازی مذکور وصول نشده است.

نپرداختن بودجه «مترو» توسط بانک مرکزی

بانک مرکزی در کنار تخلف‏های گزارش شده همچنین از پرداخت بودجه مترو و اعتبارات حمل ونقل ریلی سر باز زده. به این ترتیب این بانک هشت میلیاردو362میلیون و948هزاردلار از تعهدات قطعی قوانین بودجه سال های 87 و 88 و همچنین دومیلیارددلار تعهدات شبکه مترو را از تعهدات این حساب حذف کرده که این اقدام مغایر حکم قانون بودجه برنامه پنجم توسعه است. در بخش دیگری از گزارش به این نکته اشاره شده که «درخواست 15میلیارددلاری دستگاه های اجرایی برای استفاده از فاینانس یک سال معطل ابلاغ مصوبات شورای اقتصاد مانده بود.»

نکته دیگر اینکه 83 درصد واگذاری ها در سال 90 بابت رد دیون دولت بوده است. به این ترتیب سازمان خصوصی سازی تا پایان اسفند 1390 قسمتی یا تمام سهام تعداد 168 شرکت را جهت رد دیون تخصیص و واگذار کرده است. تخلف گزارش شده دیگر اینکه دولت 15درصد بیشتر از مصوبه مجلس یارانه نقدی پرداخت کرده است.

دلالی «بانک مرکزی» در بازار ارز و تخلف 18هزارمیلیاردی

تخلف ها به همین جا ختم نمی شود. شاهکار بانک مرکزی در دلالی این بانک در ماجرای ارز قابل مشاهده است. بانک مرکزی در سال 1390 ارزهای خریداری شده را با نرخ مرجع فروش (نرخ بین بانکی)، نرخ بازار فرعی، نرخ مداخله ای و نرخ فروش در حساب مشتریان به فروش رسانده است. عملکرد بانک مرکزی در فروش ارزهای خریداری شده با نرخ های گوناگون تایید می کند که این بانک، نرخ مرجع تعیین شده خود را به عنوان نرخ روز ارز تایید نکرده.

به همین خاطر واریز مابه‏التفاوت ریالی حاصل از فروش ارز به حساب خزانه به نرخ خرید ارز مرجع (جایگزین نرخ فروش روز ارز) بوده و منجر به عدم واریز مبلغ 18هزارو353میلیاردو338میلیون ریال شده است. به این ترتیب بانک مرکزی صادرات نفت خام و میعانات گازی سهم دولت به مبلغ 57میلیارددلار را با نرخ خرید ارز مرجع خریداری کرده و آن را ملاک واریز مابه التفاوت قرار داده نه کل ارز فروخته شده. به این ترتیب مبلغ 77میلیارددلار شامل حال عدم رعایت مفاد حکم این بند می شود.

اختصاص 7 هزارمیلیارد از اموال بیت المال به افراد خاص

تمامی اعتبارات مندرج در بودجه باید در قالب برنامه خاص هزینه شوند اما برخی اعتبارات که میزان آن نیز قابل توجه بوده، تحت عناوین کمک به اشخاص حقیقی و حقوقی در اختیار مقام های خاص قرار دارد، به عنوان نمونه در بودجه سال 1390 کل کشور توزیع مازاد درآمدهای استانی موضوع بند (س) ماده 224 برنامه پنجم و اعتبارات جدول شماره 16 به مبلغ چهارهزارو697میلیاردریال و جدول شماره 17 به میزان یک هزارو 891 میلیاردریال توسط مقامات و مراجع خاص توزیع شده است.

افزایش 200درصدی کمک به نهاد های خاص از دیگر مشکلات پیش روی است. بر اساس یافته های دیوان محاسبات اعتبار توزیع شده و اختصاص یافته به برخی موسسات، نظیر سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی، موسسه بصیرت و موسسه ترجمان وحی در سال 1390 نسبت به سال 1389 به ترتیب (170درصد)، (283درصد) و (185درصد) رشد نشان می دهد در حالی که ماهیت نهادها و دلایل کمک موصوف مبهم بوده و شفاف نیست.

بانک مرکزی در سال 90 تسهیلات 40هزارمیلیاردی خرید تضمینی گندم را پرداخت نکرد

متاسفانه یکی از نقاط تاریک این گزارش اجحافی است که به کشاورزان شده، چنانچه بانک مرکزی در سال 90 تسهیلات 40هزارمیلیاردی خرید تضمینی گندم را پرداخت نکرده است. از سوی دیگر تخلف هشت هزارمیلیاردی بانک کشاورزی از سوی دیوان محاسبات مطرح شده است. تخلف 114هزارمیلیاردی دولت در هزینه منابع مازاد نفتی نیز از دیگر محورهای گزارش دیوان به شمار می آید. در بندهای دیگر این گزارش نیز تاکید شده که: «بودجه سلامت صرفا به اجرای پروژه های مهر ماندگار اختصاص یافته است.»

افزایش 16درصدی معوقات بانک ها

افزایش 16درصدی معوقات بانک ها در بودجه 90 از محورهای گزارش است. همچنین با وجود در اولویت بودن پرداخت کامل سه میلیارددلار تقویت بنیه دفاعی، هزارو500میلیاردریال کمتر از میزان تعیین شده در قانون برنامه تقویت بنیه دفاعی پرداخت شده است. همچنین مبلغ هشت هزارمیلیاردریال از سهم بخش سلامت، برخلاف حکم قانونی برای اجرای طرح های مهر ماندگار به وزارت راه وشهرسازی اختصاص یافته که این اختصاص برخلاف حکم قانون بودجه به مصرف رسیده است. همچنین مبلغ 150میلیاردریال از سهم احداث و بازسازی عتبات عالیات بر خلاف قانون بودجه به بنیاد فقه و معارف اهل بیت(ع) اختصاص داده شده است.

85 هزارمیلیارد مالیات معوق

گمرک از کالاهای وارداتی مالیات نگرفتند. مرور پاراگراف‏های دیگر گزارش تفریغ بودجه سال 1390 کل کشور نشان از آن دارد که 89درصد از درآمدهای مالیاتی پیش بینی شده به مبلغ چهارصدمیلیاردریال، وصول شده. همچنین مقایسه حقوق ورودی اخذشده در سنوات 1389 و 1390 نشان دهنده ثبات نرخ تعرفه موثر در سطح 7/11درصد است و به منظور حمایت از تولید داخلی، در سطح کلان تغییری در موانع تعرفه ای واردات کالاهای خارجی مشاهده نمی شود. از طرف دیگر فرار مالیاتی به طور گسترده وجود دارد.

تنها 29درصد بودجه های فرهنگی در سال 90 محقق شد

با وجود اعطای مجوزهای لازم به دولت برای تسویه بدهی دولت و تصویب هیات وزیران برای تسویه مطالبات صندوق تامین اجتماعی، بدهی دولت به صندوق مزبور به مبلغ 354هزارو60میلیاردریال تسویه نشده است. همچنین اعتبار بخش فرهنگ در بودجه 90 رقمی حدود 13هزارو848میلیون ریال بوده که تنها 29 درصد آن تخصیص و پرداخت شده است. طرفه آنکه حتی منابع تامین یارانه داروی بیماری های صعب العلاج نیز در بودجه 90 تامین نشده است.

بودجه های موکول شده میلیاردی به سال بعد

انحراف شدید منابع صندوق نوآوری و شکوفایی و فناوری های نوین هم از دیگر فرازهای این گزارش است. چنانچه آمار نشان از آن دارد که وجه پرداختی به وزارت کشور جهت تامین واگن های قطار شهری اختصاص یافته که مبین پرداخت مغایر با حکم این جزء از قانون بودجه سال 90 است. از 800میلیاردریال اختصاص یافته به وزارت فرهنگ، مبلغ 254میلیاردریال آن بابت صورت وضعیت ها و تعدیلات پیمانکاران پرداخت شده و مبلغ 546میلیاردریال آن به سال بعد انتقال یافته که این موضوع مبین عدم رعایت مفاد حکم این جزء از قانون بودجه است. از مبلغ شش هزارمیلیاردریال اختصاص یافته به نهاد ریاست جمهوری، مبلغ 677/1میلیاردریال آن بین 18 دستگاه اجرایی توزیع و مابقی آن به مبلغ چهارهزارمیلیاردریال به سال بعد انتقال یافته است.

آنچه مشخص است این اعتبار باید در اختیار صندوق نوآوری و شکوفایی و فناوری های نوین قرار می گرفت که متاسفانه به سایر دستگاه ها اختصاص و تمام در غیرمحل خود هزینه یا به سال بعد انتقال یافته است. در این رابطه رییس مجلس با نگارش دو نامه به شخص رییس جمهوری این موضوع را متذکر شد. یکی دیگر از مسایل مورد تاکید قرارگرفته در این گزارش این است که «125 دستگاه اجرایی صورت حساب دریافت و پرداخت سال 90 را به دیوان محاسبات ارایه ندادند.» و همچنین «تنها 904 دستگاه اجرایی از 2723 دستگاه اجرایی بودجه قانونی را به پژوهش اختصاص داده اند.»

اظهارنظر دیوان محاسبات کشور درخصوص بودجه کل کشور

بودجه 90 که یکی از شاهکارهای «دولت مهرورز» محمود احمدی نژاد بوده، از سوی «دیوان محاسبات»، بودجه ای غیرجامع نام گرفته و نقطه ضعف های مختلف آن باعث شده تا بخش های مختلف از قلمرو بودجه کل کشور خارج شود. بسیاری از دستگاه های فعال نظیر مناطق آزاد تجاری، صنعتی، بنیادها و برخی نهادها که درآمدهای هنگفتی نیز به دست می آورند، از این قبیل نهادها به شمار می روند.

دیوان محاسبات همچنین تاکید دارد «لایحه بودجه بر مبنای اهداف سالانه تنظیم نشده و بسیاری از احکام آن مستلزم تکرار همان حکم در قوانین بودجه سنوات بعد است که همین امر، قانون بودجه را متاثر و منفعل کرده و در صورت عدم تکرار، مشکلات عدیده ای برای مجریان و ناظران بودجه پدید می آورد.» به عبارت دیگر وجود بندهای متعدد موجب ابهام در اجرای قانون بودجه شده است. از احکام پرتخلف قوانین بودجه سنوات اخیر می توان به احکامی اشاره کرد که به موجب آن، درصدی از اعتبارات مصوب جهت انجام اموری از قبیل پژوهش، ورزش و تربیت بدنی، بسیج و غیره اختصاص یافته که از احکام پرتخلف به شمار می آید.

تماشاخانه