بر اساس نخستین بند توافق جلوگیری از نابودی چشمه بل به هر شکل ممکن ، به هر نحو ممکن و در هر شرایطی است به این معنی که قطع به یقین آب گیری سد بعد از حفاظت کامل از چشمه بل است.

عصر ایران ؛ سیما پروانه گهر - "حفظ چشمه بل اولویت اوراماناتی ها است" . این جمله شاکله اصلی نظرات مجمع نمایندگان استان کرمانشاه است. "چشمه بل" معروف به "چشمه خدایان" یا‌‌ همان «کانی بل» از دل رشته کوههای زاگرس و درحاشیه رودخانه سیروان می خروشد. این رودخانه از نظر آبدهی دارای دبی حدود ۳۰۰۰ لیتر در ثانیه است و نمونه‌ای نادر در غرب کشور محسوب می‌شود. البته این میزان آب در فصول کم آب، کمتر می شود.

اما آنچه این روزها این چشمه را در صدر اخبار رسانه ای قرار داده نه جایگاه ویژه زیست محیطی آن بلکه تاثیری است که آب گیری سد داریان بر این چشمه می تواند داشته باشد. جدال سد داریان با چشمه خدایان: باید، نباید، شاید!

ساخت سد داریان از سال ۸۸ بر روی رودخانه سیروان که تاج آن در استان کرمانشاه و ستون و پیکره‌اش دراستان کردستان واقع شده، از‌‌ همان ابتدا سبب بروز نگرانی‌هایی از سوی برخی کار‌شناسان در مورد مدفون شدن این چشمه در زیر دریاچهٔ ایجاد شده در پشت سد شد. فعالان زیست محیطی و بعضا برخی چهره های قبیله ای به دلیل اهمیت زیست محیطی و آیینی این چشمه خواستار توقف کار سد شدند.

نیازی به نگران کردن اذهان عمومی نیست

تمامی این اظهارات در حالی مطرح می شود که شرکت آب نیرو در شهریور ماه سال جاری تاکید کرد که کار بررسی حفظ و صیانت از چشمه بل از سال 1386 آغاز و در نهایت پس از بررسی های بسیار در بهمن 1392 طرحي ارائه شد که مورد تصويب شوراي فني قرار گرفت.

حفظ چشمه بل جزو برنامه شرکت آب و نيرو قبل از اجراي سد داريان بوده و در حال حاضر هم اين کار در حال انجام است.

به گفته کارشناسان چون ورودي اين آب از ترازهاي چند هزار متر وارد چشمه مي‌شود بنابراين تراز مثبت آن خيلي بيشتر از تراز آب رودخانه بوده و در صورت پلاگ دهانه چشمه و انتقال آن به ارتفاعات بالاتر در نهايت اين آب چشمه است که به سمت درياچه مخزن سد روان مي‌شود و نه برعکس. مهندسان و کارشناسان شرکت آب و نیروی کشور همچنین اعلام کرده اند که آمادگي دارند تا در صورت نياز به متخصصيني که در اين زمينه ابهامي دارند توضيحات کافي ارائه نمایند.

در همان زمان محمود مشیری ، مجري طرح سد و نيروگاه داريان تصریح کرد: وقتي مي‌خواهيم مظهر چشمه را پلاگ کنيم تا آب را به تونل وارد و به سمت بالا هدايت کنيم نبايد پلاگ بتني را بر روي سنگ‌هاي واريزه‌اي و ماسه‌هاي لوز قرار مي‌داديم بنابراين به برداشت اين سنگ‌ها و پاکسازي مظهر چشمه اقدام کرديم تا به يک سنگ بستر مناسب برسيم و بتن‌ريزي کنيم.

مشيري با بيان اينکه عمليات بتن ريزي بر روي مظهر چشمه طبق نقشه مشاور طرح انجام شده، اظهار کرد: اگر اين کار را انجام ندهيم پلاگ نمودن مظهر چشمه امکان پذير نبوده و در نهايت آب چشمه به مخزن سد وارد مي گرديد.

وي تصريح کرد: براي حفظ چشمه بِل راهي جز پاکسازي مظهر چشمه نداريم که اين مهم را براي مديران کل محيط زيست کردستان و کرمانشاه تشريح نموده ايم.

در کنار تمامی این اظهارات کارشناسی نمایندگان مجلس عضو در مجمع نمایندگان کرمانشاه در گفت و گو با عصر ایران تاکید دارند که آب گیری سد داریان اهمیت بسیار زیادی دارد و این تصور که آب گیری این سد با نابودی چشمه بل مصادف است، تصور باطل و نادرستی است.

نماینده مردم پاوه : چشمه بل قربانی سد داریان نخواهد شد/ مفاد توافق سه بندی برای آب گیری سد داریان و حفظ چشمه بل

نعمت الله منوچهری نماینده مردم پاوه در مجلس شورای اسلامی در گفت و گو با عصر ایران گفت: نمایندگان کرمانشاه از جمله بنده حساسیت جدی روی این مساله دارند و من به دلیل اهمیتی که برای چشمه بل قائل هستم، گزارش های مربوط به این موضوع را روزانه دریافت می کنم.

عضو مجمع نمایندگان استان کرمانشاه در ادامه این مطلب افزود: در حال حاضر هزینه های میلیاردی برای حفظ آب چشمه بل صورت گرفته است و کار کارشناسی دقیقی از سطح بسیار بالاتر چشمه صورت گرفت.

وی ادامه داد: در ابتدا تصور می شد که منشا چشمه از بالادست است و از ارتفاع بسیاری بالا تری این چشمه سرچشمه می گیرد و ابتدا از آن قسمت کانال زدند اما در نهایت منشا آن را از بالادست پیدا نکردند .

منوچهری تصریح کرد: در اقدام مجددی این عملیات و جستجو را از پایین دست انجام دادند و در نهایت منشا این چشمه بل را از پایین دست یافتند و البته حدس می زنند که این منشا را پیدا کرده اند چرا که بستری یافته اند که بر اساس مطالعات کارشناسی چشمه بل از این منشا آب می گیر.

این نماینده مردم در مجلس نهم هم چنین گفت: مقرر شده است که آب چشمه را از بالای کوه بیرون بیاورند و ضرورت این موضوع نیز این است که چشمه را از داخل لوله های ویژه ای هدایت کنند و بعد از بستن لوله ها و بوسیله سیستم تزریق مواد منافذ در روی آب را قطع و نشت را مهار و هدایت به بیرون کنند.

منوچهری با اشاره به برگزاری جلسات متعدد در این خصوص گفت: طی جلساتی که با مهندسین سد داشته ایم، در عین حالی که سد در مرحله اتمام تاج است و آب گیری به بعد از نجات چشمه موکول شده است چرا که برای همه حفظ چشمه اولویت است و بدون اطمینان از امنیت و صحت چشمه بل ، بدون شک آبگیری نخواهد شد و جای این همه نگرانی نیست.

این عضو مجمع نمایندگان استان کرمانشاه در تشریح اهمیت "کانی بل" گفت: خدای آب ها از لحاظ منطقه ای و استانی دارای آب معدنی و بسیار خوبی است و اهمیت این آب از لحاظ اقتصادی نیز چشم گیر است کما این که فروش این آب درآمد بسیار خوبی را برای مردم منطقه به همراه دارد.

منوچهری هم چنین تصریح کرد: در جلساتی که در تهران با مهندسین سد داشته ایم، توافقی سه بندی مقرر شده است. بر اساس نخستین بند توافق جلوگیری از نابودی چشمه بل به هر شکل ممکن ، به هر نحو ممکن و در هر شرایطی است به این معنی که قطع به یقین آب گیری سد بعد از حفاظت کامل از چشمه بل است.

وی در تشریح بند دوم این توافق نامه گفت: مورد دوم این است که اولویت استفاده از آب سد داریان با منطقه اورامانات باشد تامین آب شرب، آب صنعتی و آب کشاورزی در اولویت اول است و بعد از تامین این آب ، انتقال آب در مسیر دیگری مطرح می شود.

منوچهری در این خصوص تصریح کرد: در این رابطه مقرر شده است طرح های عام المنفعه نیز برای دهیاری ها و شهرداری ها اعم از پرورش ماهی، قایقرانی، آبیاری، گردشگری و... نیز در نظر گرفته شود تا منافع آن نیز به عموم جامعه باز گردد.

عضو کمیسیون بهداشت و درمان با اشاره به بند سوم این توافقنامه گفت:توافق سوم این است که از محل اعتباراتی که برای سد در نظر گرفته می شود و با توجه به این که ماشین های مربوط به سد از وسط شهر پاوه رد می شود و زیر ساخت جاده در اثر این تردد در حال از بین رفتن است،کمکی برای درمانگاه ها مراکز بهداشتی و درمانی، مساجد و خود جاده ها و دیگر موارد عام المنفعه در نظر گرفته شود.

نماینده مردم پاوه، جوانرود، ثلاث باباجانی و روانسر با بیان این که می توان حیاط چشمه بل و آبگیری سد داریان را تواما در نظر گرفت و محقق کرد، گفت: در این پرژوه از نظرات کارشناسان خارجی بهره گرفته است و به هیچ وجه جای این نگرانی نیست که پشمه بل در این میان قربانی شود.

رییس کمیته آب های مرزی کشور: آبگیری داریان با حفاظت کامل از بل صورت می گیرد/ تشریح اهمیت استراتژیک سد داریان

سید سعید حیدری طیب ، نماینده مردم کرمانشاه نیز در این خصوص در گفت و گو با عصر ایران می گوید: حدود دو هفته پیش شخصا از این سد و وضعیت چشمه بل بازدید و در چندین نوبت با دکتر هاشمی، از اساتید عمران در سنندج جلساتی برگزار با حضور فراکسیون کردنشینان برگزار کرده و در این رابطه بحث کردیم.

رییس کمیته آب های مرزی کشور در مجلس شورای اسلامی در ادامه این مطلب افزود: پیش از این نیز وزارت نیرو تعهد کرده بود که در جریان راه اندازی و آب گیری سد از نابودی چشمه جلوگیری کند که در بازدیدی که از سد داشتیم به حق این حفاظت و با تلاش و هزینه زیاد در حال انجام است.

حیدری طیب با بیان این که میلیاردها تومان هزینه برای انتقال سطح چشمه به بالا برای حفاظت از آن در زمان آبگیری هزینه شده است، گفت: به طور یقین ابتدا سطح چشمه را بالا می آورند و به محل دیگری منتقل می کنند و بعد آبگیری سد را انجام می دهند.

وی با بیان این که دوستداران محیط زیست در خصوص چشمه بل نگرانی نداشته باشند، تاکید کرد: هیچ نگرانی در خصوص چشمه بل وجود ندارد و این چشمه برای همه ما حائز اهمیت است.

عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی در تشریح اهمیت آبگیری سد داریان گفت: واقعیت امر این است که در حال حاضر مساله آب بسیار حساس است کما این که ترکیه در کنار ما در حال اجرای پروژه های آبی است و می بینیم که توانسته است تحولات عظیم هم سطح با اروپا در خود ایجاد کند.

عضو مجمع نمایندگان استان کرمانشاه تصریح کرد: در صورت عدم آب گیری سد داریان با مشکلات جدی در زمینه آب کشاورزی و دیگر نیازهای آبی مواجه می شویم و اگر این آب را مهار نکنیم از نظر اقتصادی بسیار متضرر می شویم در حالی که با آب گیری این سد حدود 120 هزار هکتار زمین در منطه کرمانشاه، قصر شیرین و 80 هزار هکتار دیگر نیز در مناطق دیگر مورد آبیاری قرار می گیرد که به خودی خود این مساله اهمیت زیادی در رونق اقتصادی و کشاورزی منطقه دارد.

جدول زیر نظر مجمع نمایندگان استان کرمانشاه به این مقوله را که در گفت و گو با عصر ایران مطرح کرده اند، نشان می دهد:

نام نماینده	حوزه انتخابیه	نظر نماینده در مورد آب گیری سد داریان و حفظ چشمه بل
عبدالرضا مصری	کرمانشاه	آبگیری سد داریان اهمیت بسیار زیادی در رونق استان های هم جوار و خود کرمانشاه دارد
سید سعید حیدری طیب	کرمانشاه	آبگیری سد داریان اهمیت بسیار زیادی برای رونق کشاورزی در کرمانشاه دارد علاوه بر این که چشمه بل در زمان آبگیری در حفاظت کامل حفظ می شود.
محمد رزم	کرمانشاه	چشمه بل اولویت تمامی کرمانشاهی ها است و بدون شک آبگیری داریان در شرایط انجام می شود که حفاظت کامل از بل صورت گیرد.
فتح‌الله حسینی	قصرشیرین، سرپل‌ذهاب و گیلانغرب	سطح چشمه با همت کارشناسان تغییر و با آب گیری سد چشمه بل و آب غنی و ارزشمند آن حفظ می شود
نعمت‌الله منوچهری	پاوه، جوانرود، ثلاث باباجانی و روانسر	هزینه های میلیاردی برای حفاظت از بل صورت گرفته است و جای نگرانی در این خصوص نیست و آبگیری در شرایط انجام می شود که سطح چشمه تغییر کرده و صیانت از بل به صورت کامل صورت گرفته باشد.

بر اساس اظهارات مجریان طرح و مجمع نمایندگان استان کرمانشاه به نظر می رسد تصور این که آب گیری سد داریان مصادف با مرگ بل است، تصوری نادرست و دور از واقعیت است. با توجه به اهمیت آبگیری داریان و نقش به سزای آن در رونق اقتصاد و کشاورزی این منطقه، تردیدی در لزوم این اقدام نیست حال آن که به نظر می رسد تدابیر لازم برای حفظ و صیانت از آب معدنی و غنی بل و ارزش توریستی این چشمه نیز در حال انجام است و بدون شک چشمه خدایان نفرینی برای سد داریان نخواهد داشت!