قدرت شگفت‌انگیز شکلک‌ها

امروزه هزاران نمونه شکلک یا اموتیکان در دسترس کاربران آنلاین وجود دارند که حالات روحی گوناگون را به نمایش می‌گذارند، شکلک‌هایی که گاه بر رفتار کاربران نیز اثرگذارند.

براساس گزارش BBC، ماجرا از يك لحظه‌ عجيب آنلاين در اوايل دهه 1980 آغاز شد، زماني‌كه اسكات فالمن، دانشمند رايانه‌اي دريافت واژه‌ها براي بيان احساساتش ناكارآمد هستند و او نمي‌تواند حين برقراري ارتباط با ديگران در يك انجمن آنلاين، به مخاطبانش بفهماند كه برخي از صحبت‌هايش بار طنز و شوخي دارند.

از اين رو، فالمن روزي يك علامت دو نقطه، يك خط تيره و يك پرانتز را در كنار يك‌ديگر قرار داد تا اين شكلك (-: ، چهره خندان، ايجاد شود تا به اين شكل از بروز سوءتفاهم‌ها در حين مكالمه‌هاي آنلاين جلوگيري شود. از آن زمان به‌بعد، هزاران شكلك مشابه خلق شدند تا حالات روحي و مفاهيم پيچيده و متنوعي را القا كنند.

محققان اكنون دريافته‌اند شكلك‌هاي آنلاين روي انسان‌ها اثر قدرتمندي دارند كه تاكنون كسي متوجه آن نبوده است. اين شكلك‌ها مي‌توانند در زمان برقراري ارتباطات آنلاين تصميم‌گيري‌هاي انسان را به شيوه‌هاي غيرمنتظره تغيير دهند.

براي پي‌بردن به تنوع باورنكردني اموتيكان‌ها يا شكلك‌هاي آنلاين، تنها بايد به وب‌سايتي كه «ولاديمير ختولف» راه‌اندازي کرده است، سري بزنيد. اين وب‌سايت مجموعه شكلك‌هاي ژاپني‌ها كه كامائوجي نيز ناميده مي‌شوند را جمع‌آوري كرده‌است، گونه‌اي از شكلك‌ها كه از تنوع خاصي برخوردارند.

شايد جمع‌آوري اين شكلك‌ها براي يك توسعه‌دهنده نرم‌افزار كه در نيمه‌اي ديگر از جهان و دور از ژاپن و فرهنگ ژاپني زندگي مي‌كند، سرگرمي غيرعادي باشد؛ اما نكته اينجا‌ست كه زبان اين شكلك‌هاي ژاپني احساسات را به شكلي جهاني بازگو مي‌كند.


ختولف معتقد است استفاده از شكلك‌ها در زمان گفت‌وگوي آنلاين اغلب واكنش‌هاي قوي‌تر و متفاوت‌تري را از سوي طرف مكالمه ايجاد مي‌كند.

ختولف تنها كسي نيست كه در زمينه شكلك‌هاي آنلاين فعاليت دارد. انجمني در Reddit وجود دارد كه به شكلك‌ها اختصاص يافته و انواع آن‌ها را معني مي‌كند و نمونه‌هاي جديد‌تر را معرفي مي‌كند. بيان ناکردنی بودن، اما درعين حال قابل درك بودن اين شكلك‌ها سبب شده است عده‌اي كه اين شكلك‌ها و مفاهيم آن‌ها را به خوبي درك مي‌كنند، تعدادي از آن‌ها را براي بيان بهتر احساس دروني به خود اختصاص دهند يا شخصيت خود را در محيط‌هاي ناشناس با كمك آن‌ها معرفي كنند.

مفهوم گم‌شده

از نظر «بن اگر»، استاد جامعه‌شناسي دانشگاه تگزاس در آرلينگتون، رشد شكلك‌ها درباره محدوديت‌هاي انسان در زمان برقراري ارتباطات آنلاين حرف‌هاي بسیاری دارند.

به گفته وي شكلك‌ها تفاوت‌هاي محسوسي در تعاملات رو‌در‌رو و كلامي ايجاد مي‌كنند، تفاوت‌ها و جزئياتي كه در زمان برقراري ارتباط از طريق نمايش‌گر موبايل يا رايانه، كمبود آن‌ها احساس مي‌شود. شكلك‌ها تلاش مي‌كنند اين حس بيگانگي در ارتباطات آنلاين را جبران كنند.

«اگر»( Agger ) ، كتابي با نام «پيامكي به‌سوي اتوپيا» نگاشته‌ است كه در بخشي از آن نوشته: ما در اديبانه‌ترين زمانه زندگي مي‌كنيم، دوراني كه در آن كودكان و جوانان با وجود فشارهاي اجتماعي از قدرت رساي نگارش براي برقراري ارتباط با دوردست‌ترين فاصله‌ها بهره‌برداري مي‌كنند و اموتيكان‌ها به‌طور حتم بنيادي‌ترين عنصر در اين روند به‌شمار مي‌روند.

اكنون كه بشر از اهميت اجتماعي شكلك‌ها آگاه شده‌ است، محققان، تحقيق درباره چگونگي اثرگذاري اين پديده را بر انسان در حين برقراري ارتباط آغاز كرده‌اند. براي مثال در يكي از تحقيقات كه به تازگي انجام شده‌اند، مشخص شده است كه استفاده از شكلك خندان در هنگام ارسال واكنش‌هاي منفي به عملكرد كارمندان، منجر به پذيرش راحت‌تر آن واكنش از سوي كارمند مي‌شود. ديگر پژوهش‌ها نشان مي‌دهند زماني كه در مباحثات آنلاين آكادميك از شكلك‌ها استفاده مي‌شود،‌ دانش‌جويان اشتياق بيش‌تري در حضور و مشاركت در كلاس‌هاي آنلاين از خود نشان مي‌دهند.

شیوه‌ی استفاده از شكلك‌ها مي‌تواند جزئيات فراوانی از شخصيت افراد را آشكار سازد. براي مثال زنان بيش‌تر از مردان از شكلك‌ها استفاده مي‌كنند. تمامي اين يافته‌ها نشان مي‌دهند ارتباط انسان با اين شخصيت‌ها و چهره‌ها ناچيز و كم‌اهميت نيست. دانشمندان حتي دريافته‌اند شكلك‌ها همان بخشي از مغز انسان را تحريك و فعال مي‌كنند كه در زمان نگاه كردن به چهره انساني ديگر فعال مي‌شود.

به بياني ديگر، انسان از نظر فرهنگي شرطي شده‌ است كه به شكلك‌ها واكنش شديد نشان دهد. اين شكلك‌هاي كوچك احساسات پيچيده و پرمحتوايي را به همراه دارند كه واژه‌ها از داشتن آن‌ها محرومند يا شايد تداوم استفاده از واژه‌ها سبب بي‌اثر شدن بار احساسي آن‌ها در برابر شكلك‌هاي آنلاين شده‌ باشد.

ردپا در شبكه اجتماعي

از اين‌رو نبايد از سرمايه‌گذاري فيس‌بوك در توسعه انواع پيچيده و متنوع شكلك‌هاي آنلاين عكس‌مانند تعجب كرد. سال گذشته «دچر كلتنر»، روان‌شناس دانشگاه كاليفرنيا بركلي به استخدام فيس‌بوك درآمد تا نسخه‌اي جديد از اموتيكان‌هاي متحرك را طراحي كند. اين شكلك‌ها كه به شخصيت‌هاي كارتوني يا شكلك‌هاي ژاپني شباهت دارند، طيف وسيعي از احساسات، از اضطراب گرفته تا خشم را انتقال مي‌دهند.

«كلتنر» مي‌گويد فيس‌بوك به دنبال راهي است تا كاربرانش بتوانند از طريق آن به‌شکل غيركلامي با يك‌ديگر ارتباط برقرار كنند. زيرا هرچه كاربران بيش‌تر با يك‌ديگر ارتباط برقرار كنند، تعداد پيام‌هاي رد‌و‌بدل شده نيز افزايش خواهد يافت. كلتنر مي‌گويد آزمايش‌ها نشان مي‌دهند شكلك‌ها به‌تدريج تكامل بيش‌تري يافته و استادانه‌تر طراحي خواهند شد تا بتوانند عصاره تمامي احساساتي را كه بايد انتقال دهند، در يك پيام واحد به‌خوبي منتقل سازند. اگر شكلك‌ها بتوانند به گونه‌اي زبان بدن، ظاهر و صداي افراد را تقليد كنند، شايد بتوان شكلك‌هاي واقعا ويژه‌اي را براي هر فرد طراحي كرد تا از هر يك براي برقراري ارتباط با شخص يا اعضاي خانواده و دوستان استفاده كند.

به گفته «كلتنر»، فيس بوك اکنون تنها بر بهره‌برداري از قدرت اموتيكان‌ها برای كمك به كاربرانش به‌منظور هدايت موقعيت‌هايي كه در آن‌ها تعامل با واژه‌ها عجيب و دشوار هستند، تمركز كرده ‌است. وي مي‌گويد از اين شكلك‌ها براي برقراري ارتباط درباره موضوعات ناراحت‌كننده استفاده مي‌شود، مانند زماني كه تصويري روي شبكه منتشر مي‌شود كه آزار‌دهنده است يا موجب ناراحتي کسی خواهد‌ شد.
اما از ديد «اگر»، همه اين يافته‌ها زمينه‌ساز بازانديشي است درباره آن‌چه از ارتباطات بشر درك مي‌شود.

به گفته وي شايد انسان راحت‌تر بتواند اين شكلك‌ها را به عنوان بخشي از زبان بپذيرد. «اگر» معتقد است اموتيكان‌ها نيز زبان به‌شمار می‌آیند، زيرا آن‌چه مخصوص نوشتن بود و آن‌چه زبان به‌شمار مي‌رفت اكنون تكامل يافته‌تر شده و همگي آن‌ها اكنون به بخشي از نگارش تبديل شده‌اند.

منبع: همشهری آنلاین