آگاه باشيد كه هر وسيله گرمازاي سوختني كه به نحوي با سوخت هاي فسيلي (نفت، گاز، ذغال سنگ) كار كند به صورت بالقوه مي تواند سبب توليد گاز منوكسيد كربن شود.

در هشت ماهه سال جاری 247 نفر بر اثر مسمومیت با گاز منوکسیدکربن در کشور جان خود را از دست دادند، این آمار در مقایسه با مدت مشابه سال قبل که آمار تلفات گازگرفتگی 287 نفر بود 13.9 درصد کاهش یافته است.

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی سازمان پزشكي قانوني كشور، در هشت ماهه امسال از كل تلفات مسموميت با گاز 185 نفر مرد و 62 نفر زن بودند اين در حالي است كه در مدت مشابه سال قبل 192 مرد و 95 زن بر اثر مسموميت با گاز منوكسيدكربن در كشور جان خود را از دست داده‌بودند.

بر اساس اين گزارش در اين مدت استان‌هاي تهران با 54،‌ البرز با 22 و اصفهان با 18 فوتي به ترتيب بيشترين آمار مرگ ناشي از مسموميت با گاز را داشته‌اند؛ آمار تلفات گازگرفتگي در اين استان‌ها در مقايسه با مدت مشابه سال قبل به ترتيب 5.3 كاهش(تهران)، 4.8 افزايش (البرز) و 12.5 درصد افزايش(اصفهان) داشته است.

همچنين در مهر و آبان امسال نيز آمار تلفات مسموميت با گاز منوكسيدكربن روند كاهشي داشته‌است. به نحوي كه اين آمار در مهر ماه با كاهش 10 درصدي و در آبان با كاهش 16.2 درصدي در مقايسه با مدت مشابه سال قبل مواجه بود.

فصل زمستان اوج آمار مسموميت با گاز منوكسيدكربن

بر اساس آمارهاي موجود ميزان تلفات مسموميت با گاز منوكسيدكربن عمدتاً در فصل زمستان افزايش مي بايد، بر اين اساس در سال گذشته حدود نيمي از تلفات گازگرفتگي تنها مربوط به فصل زمستان بوده به نحوي كه از 828 فوتي مسموميت با گاز منوكسيدكربن در سال گذشته 418 نفر تنها در فصل زمستان جان باخته‌اند؛ بيشترين تلفات در سال گذشته به ترتيب با 154 و 153 فوتي در ماه هاي دي و بهمن گزارش شده است.

يادآور مي شود در ده سال گذشته (1383-1392) هشت هزار و 447 نفر از هموطنان به علت مرگ هاي ناشي از مسموميت با گاز منوكسيدكربن جان خود را از دست داده اند. در همين بازه زماني (10 سال گذشته) سال 1386 با يكهزار و 24 نفر، بيشترين تعداد وقوع مرگ هاي ناشي از گازگرفتگي را داشته است.

سازمان پزشکي قانوني با تأکيد بر رعايت اصول ايمني در نصب وسايل گازسوز به هم ميهنان توصيه مي كند: در فصل پاييز و زمستان با سرد شدن هوا، شهروندان اقدام به نصب وسايل گرم کننده مي کنند که بيشتر مصرف آنها گاز شهري است. عدم رعايت اصول ايمني باعث مسموميت با گاز منوکسيدکربن مي شود، لذا هم ميهنان در استفاده از اين وسايل نهايت دقت را داشته باشند. به هم‌ميهنان توصيه مي شود ضمن استفاده بهينه از وسايل گرمازا،‌ به توصيه هاي ايمني در خصوص سالم بودن و استفاده صحيح از وسايل گرمايشي و مسير خروجي گاز منوكسيد كربن از دودکش اين وسايل توجه كنند.

چند توصيه پيشگيرانه:

لازم به ذكر است گاز منوكسيد كربن گازي بدون رنگ و بو است. عمده ترين منبع توليد اين گاز سوختن ناقص نفت و گاز است ولي اصولاً در اثر احتراق هر نوع ماده سوختني خصوصاً در محيط هاي در بسته و فاقد اكسيژن ممكن است توليد شود. استفاده از آبگرمكن يا بخاري هاي مستعمل يا داراي نقص فني و فاقد دودكش يا داراي دودكش بدون عملكرد مناسب در منزل بيشترين موارد ابتلا به مسموميت را تشكيل مي دهند. از آن جا كه تمايل اين گاز براي تركيب با هموگلوبين خون ما 250 برابر بيش از اكسيژن مي باشد لذا با بالا رفتن درصد آن در هواي اتاق، به سرعت باعث ايجاد مسموميت خواهد شد و اكسيژن رساني به بافت هاي مختلف بدن از جمله مغز و قلب را دچار اختلال مي كند كه به علت بي رنگ و بي بو بودن اين گاز، ممكن است وجود آن در محيط تا زمان ايجاد علايم مسموميت شديد مورد توجه واقع نشود.

علايم مسموميت حاد با اين گاز شامل سردرد، سرگيجه، تهوع و استفراغ و احتمالاً درد شكمي و سپس حالت بيهوشي، تشنج و اغما مي باشد. در بيماران مبتلا به ناراحتي هاي قلبي ممكن است تشديد بيماري يك علامت هشدار دهنده باشد.

از ساير علايم مسموميت مي توان به سفتي عضلات، افزايش تعداد تنفس، كاهش فشار خون و گاه تنگي مردمك ها اشاره كرد. بايد توجه داشت كه اگر فردي در اثر ابتلا به مسموميت با گاز منوكسيد كربن جان خود را از دست ندهد ممكن است دچار نواقص عصبي و رواني پيشرفته نظير فلج عضوي يا اختلال قواي مغز مي‌شود. مسموميت شديد با اين گاز مي تواند كشنده باشد.

چگونه از مسموميت با اين گاز پيشگيري كنيم؟

1- آگاه باشيد كه هر وسيله گرمازاي سوختني كه به نحوي با سوخت هاي فسيلي (نفت، گاز، ذغال سنگ) كار كند به صورت بالقوه مي تواند سبب توليد گاز منوكسيد كربن شود.

2- از بخاري هاي مستعمل و فرسوده بدون دودكش يا داراي دودكش نامناسب و غير استاندارد استفاده نكنيد.

3- توجه داشته باشيد،‌ استفاده از بخاري هاي بدون دودكش به هيچ وجه از توليد گاز منوكسيد كربن جلوگيري نمي كند.

4- هرگز در فضاي بسته و محدود كه تهويه كافي و مناسب ندارد (نظير اتاق، گاراژ و ...) آتش روشن نكنيد.

5- هرگز در فضاي بسته گاراژ موتور اتومبيل را روشن نگذاريد.

6- قبل از راه اندازي وسايل گرمايشي، از سلامت مسير دودكش ساختمان و بدون ترَك و نشتي بودن آن اطمينان حاصل نموده و از اتصال مناسب و صحيح لوله بخاري و آبگرمكن به دودكش ديواري اطمينان حاصل نماييد.

7- تمام دودكش ها بايد وسيله انتهايي ضد باد (كلاهك) مناسب داشته باشد.

8- در محيط هاي شغلي و منازل كه در آنها از كوره و مشعل استفاده مي شود از سلامت دستگاه و سيستم تخليه دود اطمينان حاصل نماييد.

9- هر وسيله گازسوز بايد داراي يک دودکش مستقل و منتهي به فضاي بيرون باشد و لذا به کارگيري آب گرمکن هاي ديواري در فضاهاي بسته يا مکان هاي فاقد جريان هوا مجاز نيست.

10- شيب لوله هاي افقي در داخل واحدها بايد مثبت و روبه بالا و ارتفاع عمودي لوله در بيرون حداقل سه برابر طول افقي آن باشد.

11- توجه به داغ بودن دودکش پس از روشن كردن وسيله گرمايشي به اطمينان شما از تخليه گاز كمك خواهد كرد. اگر لوله دودکش بخاري شما سرد است دليل آن خارج نشدن محصولات احتراق و گازهاي سمي از دودکش است در اين صورت بايد ضمن رفع نقص، به طور موقت با بازکردن قسمتي از در يا پنجره تهويه در محيط ايجاد نماييد.

12- ضمن ايجاد تهويه مناسب جهت آشپزخانه و حمام منزل، از نصب آبگرمکن در حمام و نيز روشن کردن شعله‌هاي اجاق گاز در آشپزخانه جهت گرم نگه داشتن محيط داخل خانه جداً خودداري نماييد.

13- اگر فضاي منزل خود را با شوفاژ و سيستم حرارت مرکزي گرم مي کنيد درز بندي و بستن منافذ درها و پنجره ها به منظور جلوگيري از اتلاف حرارتي بلاملانع است اما درصورتي که از بخاري هاي گازسوز به منظور گرمايش محيط استفاده مي کنيد حتماً مختصري تهويه از طريق در يا پنجره در فضا ايجاد نماييد و از درز بندي و بستن کامل منافذ خودداري کنيد.

14- در صورت احساس علايم سردرد و سرگيجه و تهوع در مكاني كه احتمال وقوع مسموميت وجود دارد فوراً آن مكان را ترك کرده و به فضاي آزاد پناه ببريد و در اسرع وقت به پزشك مراجعه كنيد.

15- در صورت تداوم علايم فوق براي چند روز متوالي احتمال مسموميت خفيف با اين گاز وجود دارد كه بهتر است در اين مورد با پزشك خود مشورت كنيد.

16- رانندگان وسايل نقليه سنگين، از روشن کردن گاز پيک نيک در اتاق وسيله نقليه خود جهت استراحت و خواب جدا خودداري کنند.

در برخورد با موارد مسموميت با گاز منوكسيد كربن چه بايد كرد؟

1- در مواجه با مصدومان در اولين اقدام ضمن ايجاد تهويه مناسب در محيط و مراقبت از سلامتي خود، فرد يا افراد مصدوم را از محيط خارج كنيد.

2- پس از خارج ساختن مصدوم از محيط آلوده فوراً با اورژانس تماس بگيريد.

3- علائم حياتي مصدومان را کنترل کنيد و از باز بودن راه هاي هوايي مصدوم اطمينان حاصل كنيد.