ارایه طرح تشدید تحریم‌ها علیه ایران در صورت به نتیجه نرسیدن مذاکرات تا تیرماه سال آینده در سنای آمریکا، جدی‌ترشدن چالش مذاکره با ایران در داخل ایالات‌متحده میان دو حزب رقیب دموکرات و جمهوریخواه را بیش از پیش نشان می‌دهد. البته جمهوریخواهان در تلاشند دموکرات‌های مستعد تقابل با ایران را نیز جذب کنند و از همین رو، تعدیل در برخی موارد پیشنهادی را دنبال می‌کنند. جدال لفظی اخیر اوباما با جمهوریخواهان کنگره و رییس‌ جمهوریخواه آن نیز چنین فضایی را بهتر تصویر می‌کند.

در گفتارهای گذشته در «شرق» پیش‌بینی شد هرچه زمان به انتخابات ریاست‌جمهوری ٢٠١٦ نزدیک شود، مواضع دولت دموکرات اوباما نیز تند‌تر خواهد شد تا در صحنه داخلی، آخرین سنگر خود یعنی دولت را نیز به رقیب واگذار نکند. دموکرات‌ها نیز ناگزیر خواهند بود خود را مهیای افزایش تحریم‌ها نشان دهند تا این حربه، تنها در اختیار جمهوریخواهان نباشد. در عین حال به دلیل حضور تیم دولت اوباما در فرآیند مذاکرات با ایران، محدودیت‌های آنان نسبت به جمهوریخواهان کنگره و سنا بیشتر است چه اینکه آنان، نگرانی از بابت طرح‌هایی مانند آنچه المانیتور اعلام کرده، ندارند.

تا پیش از ژانویه و تغییر ترکیب کنگره و سنا، دولت آمریکا این فشار را احساس نمی‌کرد اما امروز، این پارامتر نیز به مذاکرات افزوده شده است. در سوی مقابل در ایران، عده‌ای با استناد به همین طرح‌های «اعلامی» در سنا، به نتیجه نرسیدن مذاکرات را دنبال کرده و مسوولیت آن را متوجه خلق و خوی هیات‌حاکمه آمریکا می‌دانند. گروه دیگر اما به تعامل با ایالات‌متحده اندیشیده و معتقدند دولت برای بهبود شرایط اقتصادی و توسعه کشور، نیاز به عبور از تحریم‌ها و به‌نتیجه‌رسیدن مذاکرات دارد. جریان تندرو در ایالات متحده و ایران به دنبال ورود به یک جنگ سرد تازه هستند؛ مثلا در ایالات متحده، رسیدن صادرات نفت ایران به صفر را در دستور کار قرار داده‌اند.

تندروهای ایران با وجود عملکرد سوال‌برانگیز چین و روسیه در ادوار مختلف، نیم‌نگاهی به ارتقای ارتباط با این دو کشور دارند اما فراموش کرده‌اند که امضای آنها پای همه قطعنامه‌های تحریم قرار دارد و بستن «واگن» ایران به «لوکوموتیو» روسیه، حتما تامین‌کننده منافع ملی ما نیست چه اینکه کرملین نیز این روزها، وضعیت مساعدی ندارد. به هر تقدیر، مکتب فکری جمهوریخواهان در مقابل مخالفان، بر پایه تهدید و تحریم بنا شده و برخلاف دموکرات‌ها که مذاکره و تعامل را دنبال می‌کنند، از تقابل ابایی ندارند. نگارنده در ایام مذاکرات «وین ٨» متذکر شد که شرایط پس از آن برای دولت آمریکا، دشوار‌تر خواهد شد و طرفین تلاش کنند تا در همان مقطع، توافق جامع حاصل شود.

هر دو دولت در تلاش برای نزدیک‌شدن مواضع به یکدیگر هستند اما واقعیت‌های صحنه، شرایط دیگری را دیکته می‌کند. به هر حال، هر چه مذاکرات به درازا کشیده شود متغیرهای جدید به صورت روزانه و هفتگی، خود را نشان خواهند داد. به نظر می‌رسد تیم‌های مذاکره‌کننده که مسیر دشواری را پشت‌سر گذاشته‌اند نباید اجازه دهند تا سرنوشت مذاکرات به دست بدخواهان ایران رقم زده شود. در ایالات متحده علاوه بر جمهوریخواهان، لابی اسراییل و اعراب هم در حال کار شبانه‌روزی است. اگر تصور شود شرایط پرونده هسته‌ای ایران، «استاتیک» است، اشتباه راهبردی رخ داده است.

اتفاقا وضعیت کاملا «دینامیک» و وابسته به متغیرهای لحظه‌ای است. انعطاف حداکثری برای رسیدن به توافق اولیه در اسفندماه جاری و نگارش متن جامع تا تیرماه، باید مدنظر همه طرفین باشد.