رهبر انقلاب و اعلام سیاست رسمی نظام در قبال آمریکا: رابطه تهران - واشنگتن از سر گرفته می شود؟

عصر ایران ؛ جعفر محمدی - مقام معظم رهبری در سخنان اخیر خود که از راهبردی ترین سخنان ایشان به شمار می رود، نکاتی را درباره مذاکرات هسته ای ایران و 1+5 مطرح کردند و از جمله درباره ادامه مذاکرات با آمریکا، نکته مهمی را بیان داشتند که در واقع، اعلام سیاست رسمی نظام در قبال آمریکاست؛ بخوانید:

« مذاکرات درخصوص موضوع هسته ای یک تجربه است. اگر طرف مقابل از کج تابی های خود دست بردارد، این تجربه را می توان در مسائل دیگر ادامه داد اما اگر طرف مقابل به کج تابی های خود ادامه دهد، تجربه قبلی ما در بی اعتمادی به امریکا تقویت خواهد شد. »

این جمله یادآور سخنی است که ایشان پیش از این در 13 دی 86 بیان داشته بودند: « آن روزى كه رابطه با آمريكا مفيد باشد، اول كسى كه بگويد رابطه را ايجاد بكنند، خود بنده هستم. »

از کنار هم قرار دادن این دو سخن می توان گفت که اینک توپ در زمین آمریکاست که باید حسن نیت نشان دهد تا جمهوری اسلامی ایران به این نتیجه برسد که رابطه با آمریکا مفید است.
البته در این که هر رابطه سیاسی، ذاتاً مفید است، تردیدی نیست ولی وقتی حدیث قریب به 4 دهه جدایی در میان باشد و پرونده ای حجیم از بی اعتمادی ها، اثبات حسن نیت، امری اجتناب ناپذیر است.

رهبر معظم انقلاب، پیش از این تصریح داشته اند و اکنون نیز بر همان موضع هستند که مذاکرات جاری بین ایران و آمریکا، صرفاً ناظر بر پرونده هسته ای است و دیپلمات های ایرانی، مأذون به ورود در حوزه های دیگر نیستند. با این حال، این برای اولین بار در مذاکرات است که ایشان، صحبت از "مسائل دیگر" می کنند و با اشاره به تجربه مذاکرات اخیر، شرط قابل اندازه گیری و بسیار واضحی را مطرح می کنند: "دست برداشتن از کج تابی".

البته دست برداشتن از کج تابی، یک عنوان کلی و طبیعتاً غیرقابل اندازه گیری است اما با توجه به مذاکرات اخیر هسته ای، می توان رفتار آمریکا در طول مذاکرات و پایبندی آنها به توافق احتمالی را به طور کاملاً دقیقی سنجید و بر اساس آن ، تصمیم گیری کرد. لذا آمریکایی ها این فرصت را در اختیار دارند که عملکردی قابل قبول از خود در این پرونده به نمایش بگذارند تا مذاکرات ایران و آمریکا بتواند از پرونده هسته ای فراتر رفته ، به روابط دو جانبه تسری یابد.

آمریکایی ها، در مذاکرات هسته ای اخیر، دو نوع رفتار متفاوت از خود بروز داده اند: از یک سو، اراده سیاسی قابل تحسینی برای توافق هسته ای با ایران، از خود نشان داده اند و از دیگر سو، رفتارهای ناامید کننده ای را بروز می دهند مانند انتشار فکت شیت نادرست در خصوص بیانیه سوئیس که حاوی زیاده خواهی های عدیده بود.
برخی اظهار نظرهای مقامات آمریکایی در خصوص زمانبر بون لغو تحریم ها، حتی بعد از توافق جامع هسته ای نیز، دورنمای مناسبی از مناسبات طرفین، ترسیم نمی کند.
همچنین تلاش آمریکایی ها برای سوء استفاده از مذاکرات هسته ای با هدف کشاندن دامنه بازرسی ها به اماکن نظامی ایران، چیزی نیست که نشان دهنده حسن نیت واشنگتن باشد.

البته هنوز زمان باقی است، مذاکرات هسته ای در جریان است و ایران نیز زیاه طلبی نمی کند و تنها خواستار حقوق هسته ای بر مبنای مقررات بین المللی و نیز لغو یک جای تحریم هاست؛ حتی حاضر شده است پروتکل الحاقی را قبل از تصویب مجلس به صورت داوطلبانه اجرا کند.
بنابراین، مذاکرات هسته ای، فرصت مناسبی برای آمریکاست که تصویری معقول و غیر زورگو از خود به نمایش بگذارد.
ایرانی ها به دقت این مذاکرات را زیر نظر دارند و از جمله، کارشکنی های فرانسه در این مذاکرات و حتی غیبت وزرای خارجه چین و روسیه در پایان مذاکرات لوزان را به خاطر می سپارند و بر مبنای آن، قضاوت و رفتار می کنند.

آمریکا می تواند با عدول از کج تابی و رفتارهای دوگانه در مذاکرات، نشان دهد که واقعاً آماده است به 36 سال قطع رابطه با ایران پایان دهد. البته تلاش های دولت اوباما در خصوص از سرگیری رابطه با کوبا، آن هم بعد از 57 سال، نشان می دهد که دمکرات های حاکم بر آمریکا، می خواهند به پرونده های مهم سیاست خارجی شان سروسامان بدهند. این پیش زمینه، می تواند با رفتار مناسب آمریکایی ها در عدم زیاده خواهی در مذاکرات هسته ای و لغو واقعی تحریم ها، تقویت شود و نهایتاً به بهبود روابط به تهران بینجامد.

مقامات آمریکایی قطعاً متوجه این موضوع هستند که اگر با منطق "زور و فشار" در مذاکرات هسته ای حاضر شوند، نه تنها به احتمال فراوان این گفت و گوها را به شکست خواهند کشاند، بلکه فرصت تاریخی حاضر که بعد از 36 سال ایجاد شده را نیز خواهند سوزاند، فرصتی که معلوم نیست بار دیگر در چه زمانی پیش خواهد آمد؟!

به علاوه، مردم ایران نیز بدبینی مضاعفی به آمریکا پیدا خواهند کرد زیرا می بینند که هم دولت ایران با تمام حسن نیت پای در مسیر گفت و گو و تعامل برداشته و هم رهبری نظام، شرایط مناسب آن را فراهم کرده است؛ پس مشکلی در این سو نیست و همه چیز به آمریکا بر می گردد که چگونه از شرایط بی نظیر اخیر برای بهبود روابط دو طرفه که هم به نفع ایران است و هم به سود آمریکا، استفاده کند.