"کنگره بازی" آمریکا ، مقدمه ای بر شکست مذاکرات و زیرزمینی شدن فعالیت هسته ای ایران

عصر ایران - مذاکرات ایران و 1+5 در حالی به مراحل سرنوشت ساز خود رسیده است که آمریکایی ها، تمام تلاش خود معطوف این کرده اند که امتیازات اندکی بدهند و بیشترین امتیاز را بستانند. البته اصل این رویکرد، کاملاً طبیعی است و هر کشوری در هر مذاکره ای چنین هدفی را دنبال می کند. سخن بر سر این است که رویکرد آمریکایی ها بدین سمت و سو رفته که مهم ترین هدف اقتصادی ایران در مذاکرات - که لغو تحریم هاست - را نادیده بگیرند.

تحریم های ایران، به سه گروه عمده تقسیم می شوند^*: تحریم های سازمان ملل ، تحریم های اتحادیه اروپا و تحریم های آمریکا.
تحریم های آمریکا نیز به دو دسته اصلی تقسیم می شوند: تحریم های اجرایی که دولت آمریکا علیه ایران وضع کرده و تحریم های کنگره.

آن گونه که امریکایی ها می گویند، در صورت موفقیت آمیز بودن مذاکرات ایران و 1+5 ، تحریم های سازمان ملل و اتحادیه اروپا و نیز تحریم های دولت آمریکا کنار می روند. تا بدین جای کار مشکلی نیست؛ مشکل اینجاست که دولت آمریکا بحث "تحریم های کنگره" را پیش کشیده و می گوید که لغو تحریم های کنگره، در دست دولت نیست و ممکن است حتی با حصول توافق نیز تحریم های کنگره سر جای خود بماند.

البته بحث های حقوقی متعددی در این خصوص وجود دارد ولی واقعیت این است که این مباحث، آن هم در فضای روابط بین الملل و خاصه در شرایط عدم اعتماد، کارایی لازم را ندارند و بسیاری از اوقات، فقط بر روی کاغذ می مانند. آنچه برای مردم ایران مهم است، لغو کامل تحریم هاست که با رویکردهای اخیر آمریکا، تحقق آن در هاله ای از ابهام قرار می گیرد.

هر چند با لغو تحریم های سازمان ملل، اروپا و "دولت"ِ آمریکا، بخش مهمی از بنای تحریم فرو می ریزد ولی واقعیت این است که تحریم کنگره آمریکا علیه ایران، یکی از مهم ترین ارکان تحریم ایران است که تا فرو نریزد، سایه تحریم از سر مردم ایران دور نخواهد شد. علت اهمیت تحریم کنگره نیز این است که طبق آن، هر شرکتی در دنیا که با ایران وارد معامله اقتصادی شود، از تجارت با آمریکا محروم می شود.

لذا اگر همه تحریم ها لغو شوند ولی همین یک تحریم باقی بماند، عملاً ایران از تعاملات اقتصادی با بسیاری از شرکت های جهان، محروم می شود زیرا اکثر شرکت های جهان طبیعتاً نمی خواهند به خاطر معامله با ایران از تعامل با بزرگ ترین اقتصاد جهان محروم شوند.
فرض کنید که شرکت اروپایی X بعد از لغو تحریم های سازمان ملل و اتحادیه اروپا، می خواهد با ایران قرارداد ببندد. این قرارداد از نظر اتحادیه اروپا و نیز سازمان ملل، اشکالی ندارد. اما مدیران آن شرکت به خاطر تعاملات اقتصادی بزرگ تری که با آمریکا دارند و از ترس تحریم کنگره، از تصمیم خود برای معامله با ایران منصرف می شوند.

البته در آن شرایط ، دور زدن تحریم کنگره، بسیار آسان تر از وضعیت کنونی خواهد بود و تعاملات اقتصادی ایران بسیار روان تر از امروز صورت خواهد گرفت اما ایران در پرونده هسته ای خود ، امتیاز می دهد که لغو کامل تحریم ها را به دست آورد نه این که فقط دور زدن تحریم ها را ساده تر کند.

 فارغ از مباحث سیاسی بین دو کشور، آنچه از نظر عموم مردم ایران حائز اهمیت ویژه است ، لغو کامل تحریم ها و مشخصاً تحریم های کنگره آمریکاست.
اگر ایالات متحده، بخواهد با برگ "کنگره" با ایران بازی کند و بعد از تعهدات ایران مبنی بر کاهش سطح فعالیت های هسته ای و تضمین صلح آمیز بودن آن، همچنان چماق تحریم را بر سر ایران نگه دارد، باید منتظر "عدم توافق" باشد.
البته مردم ایران قطعاً تمایل به توافق دارند ولی آنها توافق را برای لغو تحریم ها می خواهند، نه چیز دیگر. بنابراین، اگر تحریم ها - ولو تنها تحریم کنگره - باقی بمانند، مقصود ملت ایران حاصل نشده است.

در چنان صورتی، مشروعیت مردمی و حکومتیِ "کاهش سطح فعالیت های هسته ای"، از بین می رود و نتیجه این فقدان مشروعیت نیز، چیزی جز تشدید فعالیت های هسته ای ایران نخواهد بود.
بدیهی است از این رویکرد، چیزی عاید مردم ایران نخواهد شد به ویژه آن که شکست مذاکرات، می تواند با تحریم های جدیدتر نیز همراه شود. اما واقعیت این است که چنین وضعی، برای طرف مقابل نیز محصولی نخواهد داد.

قطعاً آمریکایی ها نمی خواهند برنامه هسته ای ایران، به سمت "عدم شفافیت" برود و زیر زمینی شود. این نگرانی برای آمریکایی ها، وقتی جدی تر می شود که بدانند گروه هایی در ایران وجود دارند که در صدد هستند همه نظارت های بین المللی از فعالیت های هسته ای ایران برطرف شود تا بتوانند حتی به سمت توازن قدرت در منطقه نیز پیش بروند.
این گروه ها، در فضای مذاکرات کنونی در موضع ضعف هستند ولی اگر آمریکا بخواهد با "کنکره بازی" همچنان تحریم ها را نگه دارد، آنها صدای بلندتری برای سخن گفتن و دست درازتری برای عمل کردن خواهند داشت و این، نه به سود آمریکا خواهد بود و نه به سود اسرائیل که ایران اتمی کابوس همیشگی اش هست.


_{*تحریم های ایالتی آمریکا و تحریم های مستقل کشورها نیز علیه ایران وجود دارد که "عمده" محسوب نمی شوند.}