مدیرکل توسعه پایدار و اقتصاد محیط زیست سازمان حفاظت محیط زیست گفت: براساس رتبه بندی کشورها به لحاظ پرداختن به مسائل محیط زیستی، ایران از نظر مدیریت منابع آب از 100 نمره 2.77 گرفت.

به گزارش ایرنا زهرا جواهریان روز شنبه در نخستین کارگاه ملی توسعه پایدار و اقتصاد سبز در مشهد افزود: هر زمان حقآبه دریاچه ای داده نشود یا از تالابها بیش از اندازه برداشت گردد، گرد و غبار ناشی از زمین خشک این دریاچه یا تالاب باعث نابودی زمینهای کشاورزی و ایجاد پدیده گرد و غبار در کشور می شود.

وی بیان کرد: خشکیدن دریاچه ارومیه باعث بوجود آمدن کشتزارهای نمک و تبدیل آن به گرد و غبار نمک می شود که محصولات کشاورزی را نابود می کند.

مدیرکل توسعه پایدار و اقتصاد محیط زیست سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به آسیبهای وارده به محیط زیست گفت: 23 استان ایران با پدیده گرد و غبار مواجه است که 70 درصد آن منشا خارجی دارد و 30 درصد باقیمانده ناشی از خشکیدن تالابهای داخل کشور است.

وی بیان کرد: خسارت اقتصادی آلودگی هوا در کشور سالانه حدود هشت میلیارد دلار است، از سوی دیگر شش درصد گونه های جانوری به دلیل شکار غیرمجاز در معرض انقراض قرار دارند و خسارتهای وارده به تالابها نزدیک به 40 تا 100 درصد است.

جواهریان گفت: توسعه پایدار به معنای توجه به سه رکن اصلی رشد اقتصادی، عدالت اجتماعی، حفظ محیط زیست و بستر توسعه فرهنگی آن است که باید با تغییر الگوی کشت، الگوی مصرف و برداشت از منابع خدادادی تحقق یابد.

وی افزود: ایران از جمله کشورهایی است که برخلاف صنعتی بودن خود جزو 10 کشور نخست جهان در مصرف انرژی است این در حالی است که برداشت ما باید از منابع طبیعت 40 درصد باشد و 60 درصد باقیمانده آن برای طبیعت باقی بماند.

او ادامه داد: ایران به اندازه 25 میلیون نفر منابع وارد کشور می کند و به اندازه 25 میلیون نفر دیگر برداشت زیادی از منابع دارد.

مدیرکل توسعه پایدار و اقتصاد محیط زیست سازمان حفاظت محیط زیست گفت: سرانه انتشار گاز دی اکسید کربن در جهان حدود 4.9 تن در سال و میزان آن در ایران 7.7 تن است و این رقم برای کشوری که میزان تولید ناخالص داخلی پایینی دارد بسیار بالا است .

وی افزود: مصرف انرژی در ایران بسیار بالا است زیرا آن را ارزان بدست آورده و قدر آن را نمی دانیم؛ این موضوع در زمستان و تابستان ملموس است و انرژی بسیاری هدر می رود.

جواهریان با بیان اینکه ایران کشوری با مصرف بسیار بالای آب می باشد گفت: از نظر میزان بارندگی 14 سال است که در خشکسالی بسر می بریم و هر سال میزان بارندگی افت محسوسی دارد.

وی افزود: اگر میانگین بارندگی در کشور 241 میلیمتر در سال باشد این میزان در جهان 855 میلیمتر است یعنی کمتر از یک سوم میزان بارندگی جهانی نزولات جوی در ایران داریم اما سرانه مصرف آب در دنیا 130 لیتر در روز و در ایران 220 لیتر در روز است.

او ادامه داد: کمتر از یک سوم میانگین بارندگی در جهان بارش سالانه در ایران وجود دارد اما نزدیک به دو برابر میانگین جهانی آب در این کشور مصرف می شود، ایران در سرانه مصرف آب در بین کشورهایی که بیش از پنج میلیون نفر جمعیت دارند رتبه نخست را دارد.

مدیرکل توسعه پایدار و اقتصاد محیط زیست سازمان حفاظت محیط زیست گفت: نزدیک به 90 درصد آب تجدیدپذیر در ایران صرف کشاورزی می شود.

وی افزود: براساس برآوردهای انجام شده تا سال 2039 میلادی ایران به سمت کشوری با کاهش بارش به ویژه در مناطقی که اکنون دارای بارش سالانه مناسبی است و همچنین به سمت افزایش دمای هوا پیش می رود.

او ادامه داد: در 20 سال اخیر دمای هوا در ایران 1.5 درجه سانتیگراد افزایش یافته و پیش بینی می شود که تا 10 سال آینده به میزان 1.5 تا دو درجه دمای هوا بیشتر شود.

وی گفت: وسعت ایران 165 میلیون هکتار است که از این میزان هشت میلیون هکتار زمین آبی است، همچنین از مجموع زمینهای آبی کشور 1.2 میلیون هکتار زمین بدون محدودیت کشاورزی و باقی آنها با محدودیتهایی از جمله شوری و سنگ ریزه برای کشاورزی همراه است.

مدیرکل توسعه پایدار و اقتصاد محیط زیست سازمان حفاظت محیط زیست افزود: ایران جزو کشورهایی است که فرسایش خاک بسیار بالایی دارد بطوری که این میزان پنج تا شش برابر میانگین فرسایش خاکی در جهان است و این فرسایش کاهش پوشش گیاهی و جنگلی را در پی دارد.

وی گفت: 98 درصد تولید محصولات کشاورزی در ایران به کود و سموم شیمیایی متکی است و این هم جزو معضلات کشور به شمار می رود.

جواهریان درباره افزایش برداشت آب از سفره های زیرزمینی هم اظهارداشت: اگر در سال 1358 حدود 70 میلیون مترمکعب از آبهای زیرزمینی برداشت می شد امروز این میزان به 11 میلیارد مترمکعب رسیده است.

وی افزود: برداشت از آبهای زیرزمینی در 34 سال اخیر در کشور 170 میلیارد مترمکعب معادل 85 درصد از منابع آبی در سال بوده این در حالی است که می گویند اگر کشوری فقط 20 درصد از منابع آبی خود را استفاده کند در وضعیت ایمن و اگر 40 درصد از این منابع استفاده کند در معرض خطر قرار می گیرد.

او ادامه داد: اکنون کشورهای خاورمیانه با معضل کم آبی مواجه هستند و در مقایسه با سال 1960 بیش از یک سوم از ذخایر آب شیرین این منطقه کاهش یافته بطوری که مجموع ذخایر آب شیرین در این منطقه که 14 درصد سهم خشکیهای جهان را به خود اختصاص داده فقط دو درصد از کل ذخایر آب شیرین دنیا است.

وی شمار چاههای غیرمجاز در ایران را بسیار ذکر کرد و گفت : اکنون نزدیک به 650 هزار حلقه چاه در کشور وجود دارد که از این تعداد بیش از 200 هزار چاه غیرمجاز است.

او گفت: شمار چاههای حفر شده در کشور طی 17 سال گذشته 93 درصد افزایش داشته که منجر به خشکیدن جنگلها، کشتزارها و نشست زمین شده است.

این مسوول در سازمان حفاظت محیط زیست افزود: میانگین فرونشست زمین در کشور نزدیک به 30 سانتیمتر است که در برخی مناطق شدید و برخی دیگر کمتر است، متاسفانه چون راههای نفوذ و مجراهای آبهای زیرزمینی بعد از فرونشست زمین بسته می شود برگشت آب به زیرزمین را مشکل می کند.

جواهریان افزود: اگر همین امروز تصمیم بگیریم که از آبهای زیرزمینی برداشت نکنیم 50 سال طول می کشد که وضعیت منابع آب زیرزمین به حد تعادل برسد.

وی یکی از معضلات مدیریت منابع آب در کشور را بحث نحوه استفاده از آب تصفیه عنوان و بیان کرد: میزان برداشت آب در ایران بسیار بالا اما بازچرخانی آب در کشور بسیار پایین است این در حالی است که در برخی کشورها آب مصرفی تا هفت بار بازچرخانی می شود.

وی ادامه داد: براساس رتبه بندی کشورها به لحاظ پرداختن به مسائل محیط زیستی، ایران از نظر مدیریت منابع آب از 100 نمره 2.77 و رتبه 117 جهان را بدست آورد.

مدیرکل توسعه پایدار و اقتصاد محیط زیست سازمان حفاظت محیط زیست گفت: پیش از پیروزی انقلاب اسلامی 10 سد بزرگ در کشور وجود داشت که 80 درصد از روان آبها پشت آنها ذخیره می شد و اکنون تعداد سدها و آب بندها در کشور به 550 رسیده اما بسیاری از آنها ارزیابی زیست محیطی نشده و خساراتی را به دنبال داشته اند.

وی افزود: 50 درصد از پشت سدهای جدید در کشور از آب پر شده است ، به عنوان مثال میزان ذخیره سازی آب در پشت سد کرخه 5.5 میلیارد مترمکعب است اما در پنج سال اخیر تنها دو میلیارد مترمکعب از این ظرفیت پر شده است.

او گفت: سد گتوند که اکنون 400 میلیون مترمکعب آب را در پشت خود ذخیره کرده به دلیل جانمایی نامناسب و وجود گسل نمک زیر آن، عامل نابودی هزار و 370 هکتار رویشگاه کنار با 28 هزار اصله درخت شده است.

جواهریان افزود: این سد قابل شکستن نیست، از سوی دیگر تنها راهکاری که برای جلوگیری از خسارات آن مطرح شده ارسال آب از طریق لوله به فاصله 220 کیلومتر به سمت خلیج فارس با هزینه شش هزار و 600 میلیارد ریال است که در صورت اجرای این طرح به دلیل میزان شوری آب آن معضلاتی را برای خلیج فارس به همراه خواهد داشت.

وی در ادامه گفت: الگوی مصرف نیز در ایران بسیار تغییر کرده و در نهایت باعث افزایش تولید زباله شده بطوری که روزانه در مجموع بیش از یک میلیون تن زباله عادی، پزشکی، کشاورزی و صنعتی در کشور تولید می شود.

او افزود: روزانه چهار میلیون کیسه فریزر دور ریخته می شود، پلاستیک که منشا نفتی دارد قابل بازیافت نیست و 300 سال در طبیعت می ماند لذا یک منبع حیاتی به اسم نفت را به پلاستیک تبدیل می کنیم و آن را به طبیعت می فرستیم.

مدیرکل توسعه پایدار و اقتصاد محیط زیست سازمان حفاظت محیط زیست ادامه داد: در مرحله نخست باید کمتر زباله تولید کنیم، اجناس باکیفیت بخریم تا کمتر به زباله تبدیل شوند، در مرحله دوم زباله را تفکیک کنیم و به دیگران یاد بدهیم این کار را از مبدا انجام دهند.

وی در ادامه گفت: هفت درصد از خاک ایران را جنگل تشکیل داده اما از سال 1356 تا 1386 پسروی قابل توجهی در جنگلهای کشور وجود داشته بطوری که از 14 میلیون هکتار به 11 میلیون هکتار رسیده است که قاچاق چوب و قطع بیش از حد درختان برای تولید محصولات و حریق در آنها را می توان از دلایل کاهش این سطح برشمرد.

او افزود: تغییر الگوی مصرف که یکی از اساسی ترین ارکان توسعه پایدار است می تواند به تولید کمتر زباله و مدیریت مصرف انرژی کمک کند.

مدیرکل توسعه پایدار و اقتصاد محیط زیست سازمان حفاظت محیط زیست گفت: برای رسیدن به توسعه پایدار و اقتصاد سبز باید به سمت تجارت آب مجازی پیش رویم یعنی محصولاتی را تولید کنیم که با توجه به شرایط بحرانی آب در کشور آب کمتری مصرف کند.

وی افزود: تغییر الگوی کشت، تولید و مصرف در شرایط بحران آبی در کشور ضروری است و باید به سمت تجارت آب مجازی پیش رویم.

کارگاه یک روزه توسعه پایدار و اقتصاد محیط زیست با حضور 60 نفر از کارشناسان و مدیران شش استان کشور در قالب سخنرانیهای تخصصی در مشهد برگزار شد.

تماشاخانه