دو سوء تفاهم و راز مظلومیت روز قلم

  عصر ایران؛ مهرداد خدیر- امروز 14 تیر در تقویم رسمی به عنوان «روز قلم» نام گذاری شده است. با این حال از مناسبت های مهجور است و کمتر در رسانه های رسمی از آن یاد می شود و تنها در سال‌هایی که به این بهانه جشنواره های شعر و پژوهش و داستان برگزار شده مطرح بوده است.

  هم پاره‌ای از نویسندگان مستقل و اصطلاحا روشنفکر نسبت به این روز موضع دارند و از این رو به تبلیغ و معرفی آن نمی‌پردازند و هم شماری از نویسندگان متمایل به قرائت رسمی و اصطلاحا متعهد و هر دو گروه به جای این که دست‌کم در این مورد خاص و به مناسبت روز قلم به اتحاد و اشتراک رسیده باشند در کم توجهی به آن متفق شده‌اند!

  راز یا ریشه بی علاقگی یا کم علاقگی نویسندگان شاخص و مستقل در این است که پیشنهاد نام گذاری روزی به عنوان روز قلم در تقویم رسمی کشور به «انجمن قلم ایران» منتسب است و این گروه را تشکیلاتی ساخته‌ و‌ پرداخته قرائت رسمی برای مقابله با «کانون نویسندگان ایران» می دانند و اساسا خود این انجمن را قبول ندارند چه رسد به روز پیشنهادی آن را و جالب این که خود انجمن قلم هم از انتخاب 14 تیر چندان راضی نیست.
 
  این دومی اما به این خاطر که خود مدعی‌اند آنان در سال 1380 در نامه ای از رییس جمهوری وقت خواسته بودند با استفاده از فرصت ریاست سازمان کنفرانس اسلامی (بعدتر سازمان همکاری های اسلامی) روز نزول سوره قلم (سوره شصت و هشتم قرآن با 52 آیه) را به عنوان روز قلم تعیین کنند و به تصویب سازمان کنفرانس اسلامی برسانند.

  رییس جمهوری وقت، موضوع را به وزارت ارشاد ارجاع می دهد و وزیر وقت ارشاد هم به شورای فرهنگ عمومی و در آنجا به این نتیجه می رسند که با توجه به این که تاریخ رسمی بسیاری از کشورهای اسلامی میلادی است تعیین روزی در تاریخ هجری قمری وافی به مقصود نیست و این منظور را تامین نمی کند و احتمال اختلاف بر سر آن هم بوده است.

  در اینجا پیشنهادی مطرح  و همان هم تصویب می شود. این که 14 تیر ماه در سال خورشیدی به عنوان روز قلم تعیین شود زیرا ایرانیان باستان و نیاکان ما از 13 تیر 10 روز را به عنوان جشن تیرگان گرامی می داشتند و 14 تیر به نام سیاره عطارد نام گذاری شده بود. عطارد را نیز به عنوان کاتب و نویسنده ستارگان می شناختند. پس این مناسبت را برگزیدند و از سال 1381 روز قلم، وارد تقویم رسمی شد.

  با این حال چنان که گفته شد روز قلم آن گونه که شایسته آن است گرامی داشته نمی شود چون نویسندگان مستقل و منتقد رابطه ای با انجمن قلم ندارند و بعضا آن را به رسمیت نمی شناسند و خود انجمن قلمی ها هم 14 تیر را تحقق پیشنهاد خود نمی دانند.
 
  با این حال دولت قبل با این روز مانند دیگر مناسبت های اضافه شده در دولت اصلاحات برخورد نکرد و همچون روز ملی گفت و گوی تمدن ها و روز ملی گل و گیاه کمر به حذف آن نبستند.

  هر چند مناسبت امسال هم عملا سپری شده اما اتفاقا می توان بر سر 14 تیر به توافق رسید و منتقدان دولت کنونی هم نمی توانند با آن مخالفت کنند چون خودشان در دولت قبل به این مناسبت جشنواره برگزار می کردند. 

  شاید اگر دلیل نام گذاری 14 تیر توضیح داده شود و این که در «آثار الباقیه» ابوریحان بیرونی که دانشمندی ایرانی – اسلامی بوده به «روز کتابت» اشاره شده و روز نزول سوره قلم چه بسا قابل تبدیل به تقویم های میلادی نبوده است و 14 تیرهم رابطه ارگانیکی با تشکیلات موازی کانون نویسندگان ایران ندارد از نگاه های منفی فرو کاسته و روز قلم چنان که باید پاس داشته شود ( ولو در این روزگار به جای قلم کی بورد به کار رود و پاره ای نوشتارها از جمله همین متن با کی بورد نوشته شده باشد نه با قلم!)

  از زیباترین تعبیرها درباره قلم همان است که در نوروز‌نامه حکیم خیام نیشابوری آمده است و نویسنده چیره دست – محمود دولت آبادی- در کتاب تازه خود که برگزیده نثرهای درخشان تاریخ زبان پارسی است (تا سرِ زلف عروسان سخن) این مقدمه در توصیف قلم را پشت جلد هم آورده تا از هر توضیحی درباره قلم و نوشتن گویاتر باشد:

  «قلم را دانايان، مشاطه ملک خوانده اند و سفير دل، و سخن تابي قلم بود چون جان بي کالبد بود، و چون به قلم باز بسته شود با کالبد گردد و هميشه بماند  و چون آتشي است که از سنگ و پولاد جهد و تا سوخته نيابد نگيرد و چراغ نشود که ازو روشنايي يابند ...

   و نخست کسي که دبيري بنهاد طهمورث بود، و مردم اگر چند با شرف گفتارست چون به شرف نوشتن دست ندارد ناقص بود چون يک نيمه از مردم، زيرا که فضيلت نوشتن فضيلتي است سخت بزرگ که هيچ فضيلتي بدان نرسد...»