شرق/ اعظم نوری _ معاون وزیر فرهنگ و ارشاد دولت اصلاحات

خبر انتصاب اولین سفیر زن در جمهوری اسلامی، در مطبوعات و سایت‌ها، حاکی از به‌نتیجه‌رسیدن تلاش‌ها برای راهیابی زنان به عرصه مدیریت دیپلماسی کشور است.

این خبر نگارنده را به یاد خاطره‌ای از اوایل انقلاب و دولت موقت انداخت. در دوره کوتاهی که قطب‌زاده، سرپرستی وزارت امور خارجه را برعهده داشت (آبان ١٣٥٨ تا مرداد ١٣٥٩) آگهی استخدام در وزارت امور خارجه در روزنامه‌های عصر چاپ شده بود و من هم که تازه از دانشکده حقوق و علوم سیاسی فارغ‌التحصیل شده بودم با دیدن این آگهی که اتفاقا یکی از نیازهای کارشناسی آن، رشته تحصیلی من بود به سرعت فرم مربوطه را تکمیل و ارسال کردم و منتظر ماندم.

چندی بعد نامه‌ای از وزارت امورخارجه دریافت کردم که حاوی دو سطر با این مضمون بود: «در پاسخ تقاضای استخدام شما اعلام می‌گردد که از استخدام بانوان در وزارت امور خارجه معذوریم».

امروز برای جامعه زنان ما جای بسی خشنودی است که معذوریت ٣٦ سال پیش وزارت امور خارجه برای استخدام بانوان و محدودیت به‌کارگیری زنان در بسیاری عرصه‌های دیگر، برطرف شده و در برهه‌ای از زمان قرار گرفته‌ایم که در عرصه دیپلماسی، آمادگی اعزام سفیر زن را پیدا کرده‌ایم. این اتفاق ناشی از راهی بس پرفرازونشیب است که زنان جامعه ما در این سال‌ها پیموده‌اند و قطعا ٣٦ سال دیگر زنان ما در جایگاه‌هایی از تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی در کشور قرار خواهند گرفت که امروز شاید تصورش قدری دور از ذهن و باورنکردنی باشد.

محدودیت‌ها و محرومیت‌های رواشده در حق زنان – به‌عنوان نیمی از آحاد جامعه - که در گذر زمان از آن کاسته‌ شده یا از بین رفته، دلیل اثبات آن است که آن محدودیت‌ها هیچ پشتوانه شرعی و قانونی نداشته که اگر چنین بود آنچه تاکنون بدان دست یافته‌ایم، غیرممکن می‌شد.

امروز در مقابل رشد قابل توجه جامعه زنان در عرصه‌های علمی و تخصصی و پیمودن مدارج عالیه و پیشی و فزونی‌گرفتن خیل عظیم زنان تحصیل‌کرده و فرهیخته کشور در برخی عرصه‌ها، چاره‌ای جز عقب‌نشینی از این نظرات نادرست باقی نمی‌گذارد. موضوع مشارکت سیاسی زنان، ارتباط عمیقی با رشد و ارتقای جایگاه و منزلت زنان و مردان در توسعه فرهنگی و اجتماعی دارد.

تردیدی نیست که اگر بخواهیم جامعه‌ای متوازن بسازیم، باید نقش سیاسی و اجتماعی زنان را در کنار مردان ببینیم و بپذیریم و راه را برای مشارکت آنان را در همه عرصه‌ها هموار کنیم. همان‌طورکه امام خمینی(ره) درباره جایگاه زنان بیان می‌کنند: «اسلام زن را مانند مرد در همه شئون دخالت می‌دهد و زن باید در مقدرات اساسی مملکت دخالت کند». حاصل آن نگرش امام به نقش زنان در پیروزی انقلاب، اعزام اولین زن پیام‌رسان و سفیر از سوی ایشان به شوروی سابق بود.

علت غائی اعزام یک زن در این گروه، نگرش امام به جایگاه زنان و شکستن تابویی بود که در آن ایام در افکار بسیاری از مردان عرصه سیاست خودنمایی می‌کرد. امروز بسیاری از کشورهای عربی منطقه مانند کویت، بحرین و قطر از این نظر از ما پیشی گرفته و از حدود ٢٠ سال پیش زنانی را به‌عنوان سفیر به کشور‌های اروپایی، آمریکایی، آفریقایی و آسیایی اعزام کرده‌اند.

بااین‌حال تردیدی نیست که انتصاب اولین سفیر زن بعد از ٣٦ سال، حرکت میمون و مبارکی است که همان‌گونه که انتظار می‌رفت به دست وزیر موفق امور خارجه انجام شد.