«میراثی ماندگار برای سینما خواهد بود اگر ...»

سید روح‌الله حسینی در گفت‌وگو با ایسنا به بیان مهمترین دغدغه‌های مدرسه ملی سینمای ایران پرداخت و توضیحاتی درباره شیوه فعالیت این مدرسه ارایه کرد.

او با اشاره به این‌ نکته که مدرسه‌ی ملی سینمای ایران در حقیقت یک پژوهشکده و آموزشکده عالی سینماست و بر هر دو بعد پژوهش و آموزش تاکید دارد، توضیح داد: زمانی که ایده تاسیس این مدرسه مطرح شد‌، صرفا یک مدرسه کارگاهی مدنظر بود که در آن مهارت‌های سینماگران ایرانی را افزایش می‌داد، اما به مرور متوجه شدیم آنچه را مهارت و تکنیک در سینما می‌نامیم، حتما باید مبتنی بر فرهنگ و تکنیک در یک پژوهشگاه باشد یعنی اگر پژوهش درستی صورت نگیرد و اولویت‌ها و مسایل روز سینمای ایران بررسی نشود‌، آموزش‌ها هم کاربردی نخواهد بود.

می‌خواهیم سینمای ملی داشته باشیم

وی ادامه داد: بنابراین در مدرسه ملی سینما بیش از تکنیک و مهارت‌، تاکید بر پژوهش است و این رویکرد با نام مدرسه گره می‌خورد، چرا که نام «مدرسه ملی سینمای ایران» نشان می‌دهد می‌خواهیم سینمای ملی داشته باشیم.

حسینی به تعریف کلیدواژگان مدرسه ملی سینما پرداخت و اضافه کرد: یکی از کلید واژگان مدرسه ملی سینمای ایران‌، همین نگاه ملی است و دیگری کشف و ساختن صدای ایرانی و ارائه آن به خارج مرزهاست. سومی هم انتقال تجربه است؛ تجربه‌ای که قرار است هم از بیرون به ما منتقل شود و هم از داخل کشور به بیرون مرزها به ویژه منطقه خودمان منتقل شود چرا که بسیاری کشورهای منطقه برای سینمای ایران ارزش و اعتبار بالایی قایلند.

اینجا مرکز تجمیع توان سینمای ایران و بعد انتقال آن به دنیاست

رییس شورای علمی مدرسه ملی سینما در عین حال یادآور شد: البته کلاس‌هایی به شکل پراکنده در مکان‌های مختلف در حال برگزاری است، اما هرگز با نگاه و راهبرد کلان و به شکل مستمر پیگیری نمی‌شود به همین دلیل مدرسه ملی سینما مرکز تجمیع توان سینمای ایران و بعد انتقال آن به دنیاست. همین تعریف‌، تعریف برای ما بزرگ و قابل احترام است که اگر اجرا شود‌، دستاوردهای بسیاری خواهد داشت.

حسینی در پاسخ به این پرسش که آیا نمی‌ترسید این تعریف فقط در حد کلام باقی بماند چرا که در بسیاری از مواقع تعاریف کلی و کلان هرگز به اجرا نمی‌رسند و فقط روی کاغذ می‌مانند،توضیح داد: قبول دارم اگر راهبردهای کلان، تقطیع و ریز نشود و برایش برنامه‌ای نوشته نشود،‌ قطعا به نتیجه نمی‌رسد، اما مدرسه ملی موظف است این سیاستگذاری‌های کلان را آرام آرام اجرایی کند. این کارها در حال انجام است، در مدرسه‌ی ملی سینما یک شورای علمی تشکیل شده که در کنار آن شوراها و کمیته‌های تخصصی دیگری درباره موضوعات اساسی سینمای ایران برنامه‌ها را تهیه و تدوین می‌کنند.

مدیر مدرسه ملی سینما‌ی ایران درباره ترکیب اعضای شوراهای تخصصی گفت: شورای علمی یک هسته است و متناسب با نوع و محتوای جلسات، مشاورانی به آن اضافه می‌شوند. اساسا یکی از کلید واژگان مدرسه ملی بازنگری است؛ یعنی نه تنها سینما را بازنگری و پایش می‌کند که در مورد خودش هم چنین می‌کند به همین دلیل ممکن است افراد تغییر کنند اما سیاستگذاری‌ها کماکان ثابت است.

حسینی درباره تعامل این مدرسه با هنرمندان و تهیه و تدوین برنامه‌ها با مشورت آنان توضیح داد: اساسا تعریف مدرسه این است که بدون مشورت و رایزنی با عوامل اصلی سینما راهکار ندهد. بنابراین برای مدرسه‌ی ملی سینما مسیر حرکت‌، بینش و... مهم است و بدون مشارکت هنرمندان برنامه‌ای طراحی نمی‌شود.

سینمای ایران محلی برای گفت‌وگو ندارد

او با اشاره به همفکری با روسای و اعضای صنوف سینمایی و هنری افزود: از آغاز امسال تاکنون همواره از آنها راهکار خواسته‌ایم. اوایل مرداد هم سه نشست تخصصی برگزار کردیم که در آن‌ها از اصناف فرهنگی دعوت شد تا دیدگاه‌هایشان را درباره اولویت‌ها، اهداف و ماموریت‌های یک مدرسه ملی سینما ارایه کنند؛ بنابراین کارشناسان مختلف هنری، فرهنگی، جامعه‌شناسی و ... و مدیران فرهنگی نیز نظراتشان را مطرح کردند. نکته‌ی قابل توجهی که از ماحصل این نشست‌ها به‌دست آمد این بود که سینمای ایران محلی برای گفت‌وگو ندارد؛ یعنی جایی که بتوان درباره مسایل جدی و علمی سینما و نه صرفا مسایل صنفی بحث کرد.

این مدرس دانشگاه با اشاره به برخی از مباحث کلان سینما ادامه داد: خوب است در این جلسات به این موارد پرداخته شود که سینمای ایران کجا می‌رود، باید برای آن چه کرد‌، منتها به شکل مباحث بین رشته‌ای با حوزه‌های مختلف. به همین دلیل مشورت‌ها را می‌گیریم و کار را شروع کرده‌ایم. از نظر ما شروع کار فقط به معنای برگزاری کارگاه نیست چون اساسا در حوزه دانش و مهارت کار کردن خیلی دشوار نیست و می‌توان کارگاه‌های کوتاه مدت برگزار کرد، اما حوزه فعالیت ما بینش است یعنی تعاریف کلی ما از سینما چیست؛ بنابراین ما نخواستیم که از انتها شروع کنیم، بلکه خواستیم از آغاز شروع کنیم.

حسینی اضافه کرد: با این حال بحث آموزش‌ها که قرار است از دل پژوهش‌ها بیرون بیاید‌، به‌زودی شروع می‌شود، منتها با توجه به اولویت‌ها و ضرورت‌ها و به شکل پایش شده.

مسلما مدرسه ملی مثل نظام دانشگاهی ترمی و واحدی نیست

مدیر مدرسه ملی سینمای ایران در پاسخ به این پرسش که مباحث بینشی را چگونه به مصادیق عینی تبدیل می‌کنید، خاطر نشان کرد: آموزش در تمام دنیا شکل استانداردی دارد یا در قالب کارگاه دوره‌های کوتاه مدت یا بلندمدت است. مسلما مدرسه ملی مثل نظام دانشگاهی ترمی و واحدی نیست و این برای ما یک تمایز جدی است؛ زیرا هدف‌ها و ماموریت‌های مدرسه کلان و مهم است.

حسینی همچنین خاطرنشان کرد: قطعا براساس نیازهای سینمای ایران کارگاه هم می‌گذاریم، اما نه کارگاه‌هایی که در آن هنرمند تربیت شود بلکه کارگاهی که به مسایل و آسیب‌های بخش‌های مختلف سینما از جمله فیلمنامه و... بپردازد و راهکار ارائه دهد. بنابراین هر آنچه در بیرون اتفاق می‌افتد‌، در مدرسه ملی جایی ندارد و اگر هم داشته باشد، به شکل متفاوت و با نگاه تقویت کننده خواهد بود.

به‌گفته‌ی او مدرسه ملی پیشنهاداتی را برای مراکز آموزش بیرون دارد؛ پس اساسا این مدرسه نه رقیب آموزش عالی است و نه آموزشگاه‌های خصوصی بلکه ان شاءلله در جهت تقویت این دو نهاد گام برمی‌دارد.

حسینی در بخش دیگری از گفت‌وگویش با ایسنا درباره حمایت از پژوهشگران گفت: اگر آن نگاه‌ها و دغدغه‌ها با اولویت‌های روز سینمای ایران پیوند بخورند، حتما حمایت خواهند شد. مدرسه ملی حتما از پژوهش‌های کاربردی و بنیادین که سینمای ایران را به پیش ببرد و به استاندارد شدن نزدیک کند‌، حمایت خواهد کرد. ما امیدواریم عمده حمایت‌های‌مان از چنین پژوهش‌هایی باشد.

او در پاسخ به این پرسش که آیا برای این حمایت‌ها ردیف بودجه سالانه و مشخصی دارید؟ یا با دیگر نهادها وارد گفت‌وگو می‌شوید، تاکید کرد: حتما. در حال حاضر این رایزنی‌ها را آغاز کرده‌ایم و امیدواریم بتوانیم بودجه‌ای را از نهادهای مختلف جذب کنیم، ولی امیدوارم سازمان سینمایی هم بتواند به ما کمک کند.

مدیر مدرسه ملی سینمای ایران افزود: آنچه در مرحله اجرایی به آن رسیده‌ایم این بوده که عمدتا وقتی بودجه وجود داشته باشد‌، سیاستگذار ما بیشتر راغب است که با آن مصادیق عینی بینند‌. به همین دلیل معمولا پژوهش فراموش می‌شود. برعکس، به اعتقاد من اگر بودجه‌ای هست‌، باید بیشتر صرف پژوهش شود، بنابراین آموزش‌ها باید از دل پژوهش‌ باشند؛ ما هم در صورت تخصیص بودجه‌، حتما آن را بیشتر صرف پژوهش می‌کنیم تا آموزش.

حسینی در پاسخ به این پرسش که چه ضمانتی برای اجرایی کردن این پژوهش‌ها وجود دارد‌، خاطر نشان کرد: اینجاست که مدرسه ملی معنا پیدا می‌کند. مدرسه می‌خواهد فاصله بین بازار و صنعت و حوزه دانش و نظریه را پر کند. یعنی اگر نظریه‌ای تولید می‌شود ما از آن حمایت می‌کنیم‌؛ مدرسه ملی به اعتبار پیوندی که با سازمان سینمایی -به عنوان متولی سینمای کشور- دارد، باید کمک کند که نتیجه آن نظریه در صنعت و تولیدات سینمایی نمود داشته باشد. این هم یکی از تفاوت‌ها و تمایزات مدرسه ملی سینماست که کمتر به آن توجه می‌شود.

تاریخ تحلیلی سینمای ایران هنوز تدوین نشده است

وی در پاسخ به این پرسش که با توجه به اینکه بحث بینش اولویت شماست آیا این مطلب به معنای دیکته کردن یکسری نظریات به فیلمسازان تلقی نمی‌شود، توضیح داد: یکی از بزرگان همین حوزه روزی گفت سینمای ایران به‌رغم تمام موفقیت‌هایش هنوز پیشنهاد تازه‌ای به سینمای دنیا ارائه نکرده است. منظورم از ارائه بینش و پیشنهاد فقط محدود به سینمای ایران نیست بلکه بیرون از ایران است.

این عضو هیات علمی دانشگاه تهران تصریح کرد: تاریخ تحلیلی سینمای ایران هنوز تدوین نشده است. اگر در مدرسه ملی با کمک متخصصان و پژوهشگران این تاریخ را تدوین کنیم، قطعا میراثی ماندگار برای سینما خواهد بود. ضمن اینکه از واژه پیشنهاد استفاده می‌کنم نه «دیکته». ما حتی نمی‌گوییم استاندارد سازی سینمای ایران بلکه می‌گوییم استاندارد یابی. یعنی براساس مطالعات تطبیقی استانداردها را پیدا می‌کنیم و پیشنهاد می‌دهیم، طبیعتا اگر کسی بخواهد به سمت تولید استاندارد برود،‌بهتر است از نتایج اینها استفاده کند.

حسینی در ادامه یکی از مشکلات حوزه فرهنگ را نبود تعاریف روشن دانست و افزود: ما همچنان سینمای فاخر، ملی، دینی و ... را تعریف نکرده‌ایم یا پراکنده تعریف شده‌اند؛ مدرسه ملی می‌کوشد در قامت یک مرجع عمل کند. به عنوان نمونه در مجلس مرکز پژوهش داریم و وقتی این مرکز وارد یک مقوله پژوهشی می‌شود، تقریبا نتایج آن قابل اعتماد و استناد است اما وقتی در سینما به عنوان مثال آمار فروش یا اکران اعلام می‌شود، صرفا در رسانه‌ها می‌چرخد و در نهایت هر کسی آن را غیر قابل اتکا یا دروغ می‌نامد.

این مدرس دانشگاه متذکر شد: اگر مرجعی بود که با استفاده از روش‌های علمی این آمار را تهیه می‌کرد‌، قطعا خیلی به نفع سینما بود. پس مدرسه ملی امیدوار است مرجعی علمی برای حل این معضلات باشد. مثلا آینده سینمای دیجیتال موضوعی است که نه مورد علاقه آموزشگاه‌ها است و نه در دانشگاه‌ها امکان پرداختن به آن وجود دارد؛ اما مدرسه علمی به آن می‌پردازد.

حسینی با اشاره به شیوه پذیرش دانشجوی هنر در ایران یادآورشد: دانشکده‌های ما کنکوری دانشجو می‌پذیرند که خیلی‌ها ممکن است براساس علاقه اصلی‌شان در آن پذیرفته نشوند و این شروع مشکل است و مدرسه ملی می‌تواند برای اصلاح آن با ارایه راهکارهایی کمک‌کننده باشد. بنابراین بینش را به این معنا نگیرید که به معنای دیکته کردن سیاست به فیلمسازان باشد، بلکه به معنای اینست که اشتباه‌های گذشته را تکرار نکنیم.

نمی‌توانیم چهره‌های بی‌بدیل سینما را حذف کنیم

مدیر مدرسه ملی سینمای ایران در پایان در پاسخ به پرسش ایسنا مبنی بر دعوت از چهره‌هایی مانند بهرام بیضایی برای تدریس در مدرسه ملی سینما گفت: قاعدتا وقتی از نگاه ملی به سینما می‌گوییم، نمی‌توانیم چهره‌های بی‌بدیل سینما را حذف کنیم و هنرِ مدرسه ملی باید این باشد که از این چهره‌ها هم دعوت به همکاری کند و از دانش و تجربه آنها بهره بگیرد. البته در کنار این چهره‌ها هنرمندان بسیار دیگری در داخل کشور هستند که هنوز از تجربه‌شان بهره‌ای گرفته نشده، از جمله تجربه آقای مجیدی در فیلم «محمد رسول‌الله» که تاکنون استفاده نشده است.