تیروئید را جدی بگیرید تا گرفتار عمل جراحی نشوید / نشانه های بیماری و روش های درمان

 نارسایی های مرتبط با غده تیروئید امروزه افراد زیادی را در جامعه  تحت تاثیر خود قرار داده است  این بیماری در صورتیکه به درستی تشخیص داده نشده و روند درمانی آن طی نشود فرد بیمار را دچار عوارض های متععد می کند که گاهی این عوارض ها در روند زندگی فر اختلال جدی ایجاد می کند . در برخی از موارد درمان تیروئید نیاز به جراحی دارد و گاهی نیز با دارو و روش های دیگر پزشکی می توان آن را درمان کرد . در این مطلب بیماری تیروئید و راه های درمان و روش های جراحی آن  مورد بررسی قرار گرفته شده است.

 دکتر جواد غروبی متخصص جراحی عمومی و استاد یار دانشگاه شهید بهشتی در گفت و گو با عصر ایران در تعریف غده تیروئید گفت: غده ی تیروئید یکی از غدد اندوکرین یا درون ریز انسان است که هورمون های مترشحه ی آن، عملکرد فیزیولوژیک بدن مانند ضربان قلب، تعریق و مصرف انرژی را تنظیم می کند.
وی ادامه داد: این غده در قسمت وسط و پایین گردن واقع شده است. پایین حنجره قرار داشته و نیمه ی قدامی نای را به شکل نیم دایره در برگرفته است. شکل غده ی تیروئید مانند حرف انگلیسی H است که قسمت وسط آن روی نای بوده و دو طرف آن که ضخیم تر است در دو سمت نای واقع شده اند. در وضعیت طبیعی، غده ی تیروئید عموما با لمس کردن حس نمی شود.

بیماری های تیروئید کدامند؟
این متخصص جراحی عمومی شایع ترین بیماری های تیروئید را پرکاری و کم کاری و بزرگی غده  تیروئید ذکر کرد و ادامه داد: پرکار شدن غده ی تیروئید را هیپرتیرویدیسم  می نامند و به طور مثال بیماری گریوز، آدنوم سمی و گواتر ندولر سمی جزو این دسته طبقه بندی می شود.

دکتر غروبی ادامه داد: کم کار شدن غده ی تیروئید اصطلاحا هیپوتیرویدیسم نامیده می شود  و از جمله بیماری های آن می توان به التهاب تیروئیدی هاشیماتو اشاره کرد.

این استاد دانشگاه  در مورد بیماری بزرگی تیروئید نیز گفت: بزرگی تیروئید به علت فعالیت بیش از حد آن در بیماری گریوز و یا کم کاری تیروئید ایجاد می شود به عبارت دیگر هر دوی این بیماری ها می توانند موجب بزرگ شدن فیزیکی غده تیروئید شوند.

وی ادامه داد: علاوه بر بیماری های فوق که منجر به بزرگی تیروئید می شود غده ی تیروئیدی که میزان فعالیت طبیعی داشته باشد هم ممکن است بزرگ شود که این بزرگی تیروئید را گواتر می نامند. و لذا صرف داشتن گواتر نمی تواند بر پرکاری یا کم کاری این غده دلالت داشته باشد.

این متخصص جراحی عمومی ادامه داد:کسانی که سابقه ی فامیلی مثبت سرطان تیروئید داشته و یا سابقه ی پرتو درمانی سر و گردن در کودکی به دلایل مختلف از قبیل آکنه، آدنوئید و ... داشته باشند، استعداد ابتلا به سرطان تیروئید در آنها بیشتر است. همچنین افرادی که علائم تورم گردن، اختلال و سختی بلع و مشکل تنفسی داشته باشند، بایستی به پزشک متخصص مراجعه نمایند.

بیماری های تیروئید چگونه تشخیص داده می شوند؟
دکتر غروبی در مورد چگونگی تشخیص  بیماری های تیروئید گفت: تشخیص اختلال عملکرد و یا وجود توده ی تیروئید به وسیله ی اخذ تاریخچه ی بیماری و معاینه ی فیزیکی شروع می شود.
علاوه بر آن آزمایش خون، مطالعات تصویر برداری و انجام FNA ، ممکن است لازم گردد.

وی ادامه داد: برای تشخیص بیماری های تیروئید به طور کلی اقدامات زیر به کار گرفته می شود:
1- ارزیابی حنجره و طناب های صوتی با استفاده از تلسکوپ فیبروپتیک یا معاینه با آینه ی ویژه
2- سونوگرافی گردن و تیروئید
3- انجام آزمایشات خون مربوط به عملکرد تیروئید
4- اسکن رادیواکتیو تیروئید
5- بیوپسی به وسیله ی FNA
6- عکس ساده ی قفسه ی سینه
7- انجام سی تی اسکن یا ام آر آی

چه درمانی برای بیماری های تیروئید توصیه می شود؟
این استاد دانشگاه در مورد روند درمانی بیماری های تیروئید گفت: بسته به ماهیت یا ذات بیماری تیروئید، درمان آن شامل موارد ذیل است:
1-  درمان کم کاری تیروئید، تجویز قرص های هورمونی تیروئید به منظور جبران کمبود آن می باشد.

2- درمان پرکاری تیروئید با تجویز دارو هایی است که تاثیر افزایش تولید هورمون تیروئید را مسدود می کنند. یا اینکه از ید رادیواکتیو با هدف انهدام بافت تیروئید استفاده می شود.
3- سومین درمان پیشنهادی، برداشتن تیروئید با جراحی است.

اگر کسی گواتر داشته باشد، درمان آن بر اساس اخذ شرح حال، معاینه ی فیزیکی، انجام آزمایشات و پیشنهادات زیر برنامه ریزی می شود:

- مطالعه ی تصویر برداری اندازه، موقعیت و خصوصیت هر ندول را در غده ی تیروئید مشخص می کند.  این مطالعات تصویر نگاری شامل سی تی اسکن، سونوگرافی و یا ام آر آی است.

- آسپیراسیون با سوزن (FNA) روشی ایمن و بدون درد است. در این روش سوزن به محل توده ی گردنی واقع در تیروئید وارد شده و نمونه های بافتی و مایع از آنجا برداشته می شود. گاهی این اقدام همراه با سونوگرافی جهت راهنمایی سوزن به داخل ندولی که سبب گواتر شده است، انجام می شود. انجام FNA درد و عوارض کمتری داشته و اطلاعات نسبتا خوب و دقیقی از ماهیت خوش خیم و یا بدخیم ندول مذکور می دهد.

جراحی تیروئید
 دکتر غروبی در مورد انجام جراحی در درمان تیروئید گفت:جراحی تیروئید در برخی موارد لازم است. اگر گزارش FNA تعیین کننده نبوده، یا مشکوک به سرطان اعلام شده و یا سرطان گزارش شود ، در هر سه مورد دخالت جراحی ضروری است. همچنین در مواردی که تصویر نگاری مشخصات ندول را نگران کننده گزارش کرده و یا اینکه دلالت بر بزرگتر شدن آن نماید، جراحی توصیه می شود.
زمانی که نای و مری تحت فشار قرار گرفته و سبب اختلال در بلع و یا تنفس بیمار شود نیز انجام عمل جراحی توصیه می گردد.

تیروئید چگونه جراحی می شود؟
 این متخصص جراحی عمومی در مورد چگونگی جراحی در بیماری های تیروئید گفت:در جراحی تیروئید، همه ی غده و یا بخشی از آن برداشته شده و  جراحی  نیز باید حتما در بیمارستان و تحت بیهوشی عمومی انجام شود.

وی ادامه داد: در این جراحی  معمولا لوب گرفتار همراه با توده یا ضایعه ی داخل آن برداشته می شود. در مواردی به منظور تعیین بدخیمی احتمالی، نمونه ی برداشته شده بلافاصله به آزمایشگاه فرستاده شده که توسط مطالعه ی سریع میکروسکوپی ماهیت بافتی آن مشخص می شود.

این متخصص جراحی عمومی ادامه داد:  گاهی بر اساس نتیجه ی فروزن سکشن، نسبت به برداشتن کل غده ی تیروئید و حتی بافت های گردنی اطراف غده ی تیروئید اقدام می شود.

تصمیم برای برداشتن بافت کامل تیروئید در اتاق عمل توسط جراح بر اساس فروزن سکشن گرفته می شود و احتمال عمل جراحی وسیع تر تومور، قبل از جراحی به خانواده و خود بیمار اعلام می گردد.
 یک روش دیگر جراحی، برداشتن لوب گرفتار و اتمام جراحی می باشد و بعد از دریافت جواب پاتولوژی قطعی، جراح تصمیم به عمل مجدد می گیرد.

توصیه های پس از جراحی
دکتر غروبی در مورد مراقبت های پس از جراحی  گفت:به دنبال جراحی اگر نیاز به دریافت دارو وجود داشته باشد، قبل از ترخیص از بیمارستان باید توضیح کافی به بیمار داده شود. دارو درمانی شامل تجویز هورمون تیروئید، کلسیم و ویتامین دی است.

وی ادامه داد: بعضی از علائم ممکن است طی دو تا سه روز بعد از عمل مشخص نشوند. ولی در صورتیکه با علائم زیر مواجه شدید حتما با پزشک مشورت شود:
گزگز و مور مور شدن اطراف لب ها و دست ها، درد فزاینده ی زخم، تب، تورم، خروج ترشح از زخم و اختلال تنفسی.

اگر عمل جراحی برای سرطان تیروئید انجام شده باشد، درمان هورمونی جایگزین برای چند هفته به تعویق انداخته می شود. این اقدام سبب می شود که اسکن با ید رادیواکتیو، باقیمانده ی بافت تیروئید و وسعت انتشار سلول های بدخیم به غدد لنفاوی یا مناطق دیگر بدن را بهتر و دقیق تر مشخص نماید.