4 خطر احتمالی اقتصادی ایران در پی افزایش تنش با عربستان

وب سایت " cnnmoney" با ارایه تحلیلی، تاثیرات افزایش تنش عربستان و ایران در آستانه اجرایی شدن برجام و لغو تحریم های ایران را مورد بررسی قرار داده و احتمالاتی را مطرح کرده که هر چند قابل نقد است اما برای آگاهی از سناریوهای احتمالی نقل می شود و نشان می دهد یکی از اهداف عربستان از تنش با ایران می تواند تهدید یا تحدید برجام باشد.

به گزارش عصر ایران در این گزارش تحلیلی 4 خطر اقتصادی عمده ایران از افزایش تنش احتمالی با عربستان مورد بررسی قرار گرفته است:

1- احتمال تاخیر در لغو تحریم ها

کلید رنسانس اقتصادی در ایران لغو تحریم های غربی است. از ابتدای انقلاب اسلامی ایران در سال 1979 (1357) ایران با تحریم های آمریکا در تبادلات بین المللی – اقتصادی خود با مشکلاتی مواجه بوده است. با این تحریم ها امکان فروش نفت و دیگر کالاهای ایرانی در بازارهای جهانی به راحتی میسر نبوده است.

"مجید رفیع زاده تحلیلگر مسایل خاورمیانه در دانشگاه هاروارد معتقد است:" تهران برای رسیدن به پتانسیل کامل اقتصادی خود به واشنگتن نیاز دارد و ایالات متحده آمریکا نیز برای حل و فصل مسایل و بحران های منطقه ای به ایران نیاز دارد."

توافق هسته ای (برجام) نقطه عطفی در این زمینه بود و با یک تعهد به ظاهر ساده محقق شد: ایران شفافیت بیشتر و محدود سازی فعالیت های هسته ای خود و نیز اجازه بازرسی های بیشتر از تاسیسات هسته ای خود را تعهد داده است و در مقابل طرف های گروه 1+5 (آمریکا، بریتانیا، فرانسه، آلمان، روسیه و چین) تعهد داده اند تحریم های اعمال شده علیه ایران در موضوع هسته ای را بردارند.  

در این بین فقط یک مشکل برای ایران وجود دارد: تاریخ دقیق اجرای این معامله هنوز فرانرسیده است. این تاریخ در واقع همان روز برداشته شدن تحریم هاست.

بر اساس برجام این تاریخ پس از تایید آژانس بین المللی انرژی هسته ای از پذیرش بازرسی های این آژانس از سوی ایران تعیین می شود. حدس و گمان زده می شد این تاریخ از اوایل ژانویه باشد بود،اما با تنش های جدید بین عربستان و ایران آژانس ممکن است این تاریخ را کمی به عقب اندازد.

2- کاهش بیشتر قیمت نفت

ایران به شدت نوسانات قیمت نفت را از نزدیک رصد می کند. این مساله پوشیده ای نیست که ایران هرچه سریع تر تمایل دارد که با برداشته شدن تحریم ها عرضه نفت خود به بازار جهانی را از سر بگیرد.  اما با قیمت کنونی نفت که پایین ترین قیمت در 7 سال گذشته است، بهای نفت برای اقتصاد ایران آن گاو شیردهی که رهبران این کشور انتظار دارند ، نیست.

ایران و عربستان سعودی یک چهارم از ذخایر کشف شده نفت جهان را در اختیار دارند. این دو کشور دو بازیگر اصلی سازمان اوپک هستند.  اگر تهران و ریاض بتوانند با هم همکاری کرده و عرضه نفت را کاهش دهند به احتمال زیاد قیمت آن افزایش می یابد، اما در حال حاضر، دو کشور تبدیل به دشمنانی شده اند که حاضرند هر کاری کنند تا به یکدیگر ضربه بزنند.

"جورجیو کافیئرو" مدیر یک شرکت تجزیه و تحلیل بازار نفت در کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس (در امارات) در این باره معتقد است:"   احتمال همکاری ایران و عربستان برای افزایش بهای نفت در شرایط کنونی بسیار پایین است از این رو احتمال کاهش بهای نفت در آینده بیشتر است. "

این خبر خوبی برای رانندگان خودرو است اما خبر بدی برای بودجه های دولتی ایران و عربستان است. عربستان سعودی با توجه به کسری بودجه خود در حال کاهش یارانه های دولتی و افزایش بهای بنزین است و ایران هم با توجه به تخمین صندوق بین المللی پول  برای تعادل در بودجه سالانه خود نیاز به بهای نفت 70 دلاری دارد.

3- ناراحتی شرکای تجاری ایران

عربستان سعودی تنها کشوری نبود که پس از حمله به اماکن دیپلماتیک خود در ایران با ایران قطع رابطه کرد برخی دولت های عربی از جمله بحرین و سودان هم روابط سیاسی خود با ایران را قطع کردند.

امارات متحده عربی نیز که یکی از بزرگترین شرکای تجاری ایران است، سطح روابط دیپلماتیک خود با ایران را پس از تنش های اخیر به کاردار تنزل داد. همچنین دولت کویت نیز سفیر خود از ایران را فراخواند. 

در بیانیه ای که دولت امارات متحده عربی پس از کاهش سطح روابط دیپلماتیک با ایران صادر کرده است، این ادعا مطرح شده که دولت ابوظبی به دلیل دخالت های مداوم ایران در امور داخلی کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس که به گفته آنها به سطح بی سابقه ای رسیده است، این اقدام را صورت داده است. 

ایران در حالی که در طلیعه  سال 2016 با لغو تحریم ها  امیدوار به باز کردن درهای خود به روی جهان است ، به همکاری اقتصادی با شرکای منطقه ای خود (از جمله امارات ) نیاز دارد؛ بسیاری از کشورها و شرکت های خارجی برای آمدن به بازار ایران و سرمایه گذاری در این کشور به احتمال زیاد از کشور امارات و شهر دوبی به عنوان مرکزی برای گسترش تجارت با ایران بهره خواهند برد و تیرگی روابط دو کشور از این بابت اوضاع را پیچیده تر خواهد کرد.

4- آمریکا همه تحریم ها را بر نمی دارد

در نهایت در خطرات اقتصادی متوجه ایران، عامل ایالات متحده آمریکا و تحریم های این کشور قرار دارد. بسیاری از تحریم های آمریکا علیه ایران حتی پس از اجرایی شدن برجام پابرجا خواهند ماند و بعید است دولت واشنگتن تحریم های غیر هسته ای ایران را بردارد.

با وجود این تحریم ها ، ایران همچنان در تجارت با آمریکا با موانع جدی روبرو خواهد بود. بسیاری از شرکت های آمریکایی با این تحریم ها از تجارت با ایران و باز کردن دفاتر و شعبات خود در ایران محروم اند.

در بسیاری از موارد حتی پس از اجرایی شدن برجام، با وجود تحریم ها در دیگر حوزه ها بسیاری از شرکت های آمریکایی برای ارسال و ارایه کالا به بازار ایران نیازمند صدور مجوزهای خاص از وزارت خزانه داری این کشور خواهند بود. 

دولت اوباما بعید است مادام که دولت ایران روابط متشنجی با دولت سعودی به عنوان یکی از متحدان اصلی آمریکا در منطقه دارد، اقدام به توسعه و گشایش تجارت با ایران کند.

از سوی دیگر ایران همچنان یکی از کانون ها و موضوعات اصلی بحث های انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در سال 2016 باقی خواهد ماند و بسیاری از نامزدهای جمهوریخواه و دموکرات بر این باورند که موضعی سخت در قبال این کشور نیاز است. 

فرهاد علوی وکیل گروه حقوقی "اکریویس" که به شرکت های آمریکایی درباره تجارت با ایران مشاوره حقوقی می دهد در این باره معتقد است:" بزرگ ترین آزمون برجام این نیست که چه زمانی لغو خواهد شد، بلکه این است که موضع رییس جمهوری آینده آمریکا در زمینه توافق هسته ای با ایران چیست؛ چون این مساله می تواند تغییرات زیادی در آینده اجرایی شدن برجام داشته باشد.