عصر ایران - مازیار آقازاده ؛ نتیجه همه پرسی جدایی بریتانیا از اتحادیه اروپا به کابوسی برای حکمرانان و سیاستمداران در بروکسل و لندن تبدیل شد و اکثریت مردم انگلیس به جدایی " جزیره از اتحادیه " رای مثبت دادند.

این نتیجه در شرایطی به دست آمده است که نه بروکسل و نه لندن برنامه ای برای فردای جدایی بریتانیا از اتحادیه اروپا ندارند و باید در دو سال آینده در مذاکراتی – احتمالا پیچیده – فرمول نحوه همکاری های آینده خود را تعیین کنند.

پیش بینی های بسیاری از هم اکنون مبنی بر این است که انگلیسی ها در ازای صرفه جویی 15 میلیارد پوند درهزینه های سالیانه شان- سهم بریتانیا از بودجه های مصرفی اتحادیه اروپا روزانه 34 میلیون پوند است - آینده جایگاه سیاسی و وضعیت اقتصادی خود را در یک قمار خطرناک به دست قضا و قدر سپرده اند.

از سوی دیگر این بروکسل است که بیشترین صدمه را از منظر "اعتبار" دیده است، رای نه مردم یکی از سه بزرگ اروپایی( آلمان، بریتانیا و فرانسه) به اتحادیه اروپا، دارای پیامدهای جدی برای این اتحادیه خواهد بود که در صدر آنها خدشه دار شدن اعتبار ، حیثیت و جایگاه بین المللی بزرگ ترین اتحادیه سیاسی و اقتصادی جهان است.

اتحادیه بدون جزیره؛ آینده طلاق لندن از بروکسل

هر چند به گمان بسیاری از ناظران این " رای نه " لازم بود، چون می بایست یک بار برای همیشه تکلیف "اصلاحات اساسی" اتحادیه را مشخص کند؛ اتحادیه ای که در چند سال اخیر به واسطه بحران اقتصادی حوزه یورو و دیگر مشکلات و اختلافات داخلی اعتبار آن زیر سوال رفته بود.

همه پرسی انگلیس و موفقیت مخالفان اتحادیه اروپا در آن (با کسب پیروزی 52 بر 48 درصد مخالفان عضویت )؛ بدون تردید وضعیت و موقعیت راست های مخالف بروکسل را در دیگر کشورهای اروپایی از جمله هلند و فرانسه (دو کشور مهم بنلوکس که از پایه های تشکیل اتحادیه اروپا هستند) تقویت خواهد کرد و ممکن است نوای واگرایی در قاره سبز از این پس بیش از پیش طنین انداز شود.

درباره این که کدام یک از دو طرف – لندن یا بروکسل- زیان بیشتری خواهد دید ؟ نظرهای مختلفی وجود دارد.

برخی معتقدند زیان انگلیس در آینده میان مدت و بلند مدت بیش از اتحادییه اروپا خواهد بود. این ناظران با اشاره به پیامدهای احتمالی اقتصادی خروج انگلیس از اتحادیه و نیز احتمال انزوای این کشور در صحنه بین المللی معتقدند لندن بیش از بروکسل از این طلاق و جدایی زیان خواهد دید.

سخنان ماه گذشته اوباما درباره آینده رابطه واشنگتن و لندن در صورت خروج انگلیس از اتحادیه اروپا از نظر این ناظران روشن ترین گواه بر این مدعاست که انگلیس خارج از اتحادیه حتی برای نزدیک ترین متحدش یعنی واشنگتن نیز چندان مطلوب نخواهد بود چون اوباما در ترغیب رای دهندگان بریتانیایی به رای منفی به گزینه خروج ( نقل به مضمون) گفته بود: "اگر از اروپا خارج شوید باید برای تعامل جداگانه با آمریکا ته صف بایستید."

اما عده دیگری با انگشت گذاشتن روی مساله " خدشه دار شدن اعتبار بروکسل " معتقدند خروج وزنه سنگین انگلیس از اتحادیه اروپا توازن موجود در اتحادیه را به هم خواهد ریخت. این عده معتقدند انگلیس وزنه کوچکی نیست که برداشته شدن آن از کفه معادلات اروپایی تاثیر چندانی در آینده این اتحادیه نداشته باشد.

از نظر اینها "جزیره انگلیس" که از همان ابتدا نیز در ورود به جامعه اقتصادی اروپا " این دست و آن دست " می کرد دارای گزینه های دیگری است که بتواند در نظام بین الملل کنونی به عنوان یک قدرت مهم عرض اندام کند. انگلیس می تواند پس از خروج از اتحادیه اروپا در کنار مهم ترین متحد خود - آمریکا - باشد و از سویی به تنظیم مجدد رابطه خود با کشورهایی چون روسیه و چین بپردازد. وانگهی بریتانیا می تواند با کشورهای مجموعه اتحادیه اروپا نیز در قالبی که هنوز چارچوب آن مشخص نیست به یک همگرایی مفید برسد، در حالی که همکاری و همگرایی با 60 کشور عضو "مشترک المنافع " را نیز در جیب خود دارد.

از نظر اینان اتحادیه اروپا هم اینک نیز با مسایل و مشکلات جدی دست و پنجه نرم می کند؛ مشکلاتی که سبب بلند تر شدن نغمه های واگرایانه در کشورهای عضو شده است؛ هم اینک از دیدگاه بخش قابل توجهی از شهروندان اروپایی "یورو " عامل بدبختی و سیاست های پولی و مالی دیکته شده از سوی نهادهای اتحادیه به عنوان مزاحم سیاست های اقتصاد ملی رخ می نماید.

بسته های کمکی و حمایتی در ازای لیست درخواست های بلند بالا که شاه بیت بیشتر آنها عمل به "اقتصاد ریاضتی " است صدای بسیاری از شهروندان اروپایی را در آورده است. از نگاه این شهروندان اگر اروپای واحد و سیاست های دیکته شده آن نمی بود دولت های ملی در برخورد با بحران مالی و اقتصادی نسخه هایی را در نظر می گرفتند که دستکم بخشی از مطالبات و انتظارات شهروندان شان در آن لحاظ شده باشد؛ وانگهی از نظر برخی حتی عامل اساسی گسترش بحران اقتصادی به کشورهای حوزه یورو خود اتحادیه اروپا و سیاست های اقتصادی دهه گذشته آن است.

خروج انگلیس از اتحادیه اروپا در چنین وضعیتی برای بروکسل خبر بسیاری بدی خواهد بود و می تواند نغمه های واگرایانه را در دیگر پایتخت های کشورهای عضو بلند کند.

نگاه از بیرون

در نگاه از بیرون به اتحادیه اروپا دو کشور روسیه و آمریکا را می توان مورد توجه قرار داد.

دولت ایالات متحده آمریکا به رهبری اوباما به صراحت مخالفت خود را با خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا اعلام کرده است. به نظر می رسد با وجودی که برخی راست گرایان آمریکایی از نتیجه همه پرسی انگلیس استقبال کنند، اما بیشتر نخبگان و سیاستمداران در واشنگتن از خروج مهم ترین "کشور" متحدشان از مهم ترین "کلوپ " متحدشان خشنود نخواهند شد.

آمریکا در مواجهه با این وضعیت همانند پدر یا بزرگ یک خانواده است که چشم دیدن اختلافات فرزندان خود را ندارد و اختلافات فرزندان را سبب فروپاشی کیان خانواده و تضعیف آن می داند.

در نقطه مقابل به نظر می رسد روسیه از نتیجه همه پرسی خشنود باشد. هر چند مقامات مسکو تا کنون درباره همه پرسی جدایی انگلیس از اتحادیه اروپا اظهار نظر صریحی نکرده اند، اما دیوید کامرون نخست وزیر بریتانیا در جریان تبلیغات کارزار تحت رهبری اش برای باقی ماندن انگلیس در اتحادیه اروپا به صراحت گفته است: ولادیمیر پوتین از خروج انگلیس از اتحادیه اروپا خشنود خواهد شد.

از نظر مسکو جدایی انگلیس از اتحادیه اروپا در حکم " اختلاف در خانه دشمن " است و هر نتیجه ای که منجر به جدایی و افتراق شود از قدرت مجموعه کاسته شده و به سود روسیه خواهد بود.

سکته و پارگی در اتحادیه ای که مسکو را به بهانه بحران اوکراین تحریم کرده و همراه با آمریکا و در قالب ناتو، کشورهای شرق اروپا را پذیرای جنگ افزارها و نیروهای تهدید کننده منافع راهبردی روسیه کرده است، فی نفسه برای مسکو خبر بدی نیست.