جزييات جديد از پرونده پزشكي عباس كيارستمي

 روزنامه «شروع » نوشت:

اين روزها و پس از درگذشت كارگردان بنام ايراني، مردم خواهان پيگيري پرونـــده پزشــکي عباس کيارستمي هستند.

موضوعي كه بازتاب‌هاي فراواني در رسانه‌هاي داخلي و خارجي داشته و واكنش هاي مختلفي را در ميان مردم و هنرمندان و پزشكان برانگيخته است. از اين منظر و براي بررسي دقيق‌تر اين موضوع با دكتر ايرج خسرونيا، رييس هيات بدوي نظام پزشکي و معاون نظارت سازمان نظام پزشکي تهران به گفت وگو نشستيم.

وي كه رييس جامعه متخصصان بيماري هاي داخلي ايران هم هست با بيان اينكه تاكنون دو جلسه پيرامون اين موضوع در روزهاي چهارشنبه و شنبه برگزار شده مي گويد : «در پرونده‌هاي مرتبط با قصور پزشکي، قطعا پزشکان خطاکار توسط دادگاه معمولي و يا دادگاه نظام پزشکي مجازات شده و تحت پيگرد قانوني قرار مي‌گيرند.»
 
این گفت و گو را نیما نوربخش و مهناز خداپرست انجام داده اند و عصر ایران با اطلاع آنان منتشر می‌کند:

*در مورد زنده ياد کيارستمي‌ و اتفاقي که براي ايشان افتاد، پزشکان مي‌گفتند جراحي اولي که روي ايشان انجام شد عمل پوليپ روده بود.   آيا اين جراحي جزو عمل‌هاي سخت و حساس به شمار مي‌رود؟
 
اجازه بدهيد قبل از اينکه در اين باره نظرم را بگويم، عنوان كنم   آقاي کيارستمي‌ محبوبيت زيادي در بين جامعه پزشکان داشتند و من به عنوان يك پزشک و به عنوان نماينده پزشکان بسیار متاسف هستم که چنين هنرمندي را از دست داديم. 

اين روزها جامعه پيرامون موضوع فوت ايشان حساس است و ما نيز همراه با خود جامعه ناراحت هستيم که چرا بايد يک چنين هنرمند بزرگي را از دست بدهيم.

در رابطه با پرسش شما بايد بگويم هر کاري که درعرصه پزشکي انجام مي‌شود عوارض شناخته شده‌اي را به دنبال دارد. يعني هر جراحي که انجام مي‌دهيم يک عارضه شناخته شده اي در کتب مرجع پزشكي برايش وجود دارد.

اگر فرد در مورد پوليپ به پزشک متخصص  و فوق تخصص گوارش و يا متخصص داخلي مراجعه کند به وسيله اندوسکوپي مي‌توان نمونه را ارزيابي کرد و بعد از نمونه برداري اگر کانسر (سرطان) تشخيص داده شد به متخصص جراح و اگر که کانسر نبود و يک پوليپ ساده بود با همان دستگاه اندوسکوپ مي‌توان آن را برداشت.

پوليپ هم که توسط دستگاه اندوسکوپ برداشته مي‌شود در دو تا سه درصد موارد مي‌تواند باعث پارگي روده شود.

منتهي بلافاصله مريض علائمش را نشان مي‌دهد و هم پزشک متوجه موضوع خواهد شد و هم بيمار بايد تحت نظر پزشک باشد تا سريعا کارهاي اوليه روي فرد انجام شود ولي مرگ و مير آنچناني براي بيماران به دنبال ندارد .

*دقيقا در مورد شخص عباس كيارستمي چه اتفاقي در مراحل درمان شان رخ داد؟

در مورد آقاي كيارستمي بايد بگويم كه روي بيمار کولونوسکوپي انجام گرفت و تشخيص دادند كه بايد تحت عمل قرار بگيرد كه اين عمل نيز انجام شد. به اضافه اينکه فقط به وسيله لاپاراسکوپ تحت عمل جراحي قرارگرفته و لاپاراسکوپ عوارض مخصوص به خود را دارد.

 فضا کوچک است و دستگاه‌ها جديد است و افرادممکن است که مشکلاتي داشته باشند. در اين عارضه هنوز کارشناسي كامل و جامع صورت نگرفته که بدانيم علت عارضه اوليه در عمل اول چگونه بوده است و پيشرفت اين عارضه چه بوده و چگونه به آن رسيدگي شده است .

رسيدگي به اين پرونده بايداز طريق گروه‌هاي کارشناسي انجام شود.

همين چهارشنبه گذشته و روز شنبه در سازمان نظام پزشکي جلساتي بود كه طي آن کارشناسي اول انجام شد و کارشناسي ‌هاي بعدي هم انجام خواهد گرفت و بعد پرونده به دادگاه يا هيئت بدوي ارجاع مي‌شود و در آنجا بازبيني وگزارش اوليه داده خواهد شد.

منتها اگر متوجه باشيد مي‌بينيد که اين بيمار در روزهاي آخر حال عمومي‌ خوبي داشتند و در خانه بوده و به استراحت مي‌پرداخته. ولي با يک هواپيما به خارج از كشور سفر کردند که در طول پرواز چون چند ساعت در ارتفاع بودند ممکن است دچار آمبولي شده باشند و آمبولي عارضه شناخته شده‌اي در مسافرت‌هاي هوايي است.

البته هنوز هم گزارش رسمي‌از نظام پزشکي فرانسه به دست مان نرسيده و نمي‌دانيم که ايشان توسط چه شخصي و در چه بيمارستاني تحت درمان بودند و آيا خود آن بيمارستان و كادر پزشكي اش براي ما قابل قبول است يا نه.

البته ناگفته نماند كه علم پزشکي ايران در بعضي از رشته‌ها در دنيا حرف اول را مي‌زند .بايد منتظر باشيم که جواب سوال‌ها و آزمايشاتي که در فرانسه انجام شده به دست مان برسد. نبايد در اين زمينه پيش داوري کرد. نبايد گفت مقصرکيست. تا وقتي کارشناسان کار خود را انجام دهند كه اين به عهده سازمان نظام پزشكي است و سازمان و يک تيم پزشکي آماده هستند تا اين موضوع دقيقا کارشناسي شود.

*در ويدئويي كه در برخي شبكه هاي فارسي زبان خارج از كشور منتشر شده از زبان دکتر بریس گایه سرپرست تیم پزشکی کیارستمی در بیمارستان فرانسه از سه عارضه نام برده مي شود که همگي در مورد آقاي کيارستمي‌روي داده است :آسيب حالب ،عارضه پريتونيت در اثر جراحي کولون و خونريزي . او همچنين معتقد است که براي درمان اين عوارض به نحو احسن عمل نشده است . نظر شما در اين خصوص چيست ؟
 
بايد منتظر نظر رسمي نظام پزشكي فرانسه باشيم.اينكه به طور دقيق ايشان در کدام بيمارستان مورد عمل قرار گرفته  طي چه فرايندي و تحت نظر چه پزشكاني تحت درمان قرار گرفته.فارغ از اين موضوع ،تعجب مي‌کنم که شخصي که حالش خوب بهتر شده چرا تصميم گرفت مجددا براي درمان در خارج از كشور اقدام کند .

 به نظر بنده نقصي که در اين پرونده وجود داشته اينست که چرا يک مدير از ابتدا براي آقاي کيارستمي‌وجود نداشته. اگر از همان اول يک متخصص داخلي پرونده را به دست مي‌گرفت و آن را مديريت مي‌کرد به نظر مي‌رسيدکه اين عارضه‌ها کمتر مي‌شد . باتوجه به اينكه مشاوره هاي زياد و داروهاي زيادي توسط افراد مختلف نوشته مي شد بهتر بود يك متخصص داخلي پرونده درمان را مديريت مي كرد.

*تفاوت ميان عارضه پزشکي و خطاي پزشکي در كجاست ؟ چون اين روزها سوال بسياري از براي مردم است.

ببينيد عارضه‌ها شناخته شده هستند. وقتي فردي به بيمارستاني مراجعه مي‌کند به عنوان مثال فرض کنيد عمل روده انجام مي‌شود ممكن است كه يک عارضه ايجاد مي‌شود.

اگر کتب مرجع پزشكي  را باز کنيم مي توانيم اين عوارض را بشناسيم و حتي ببينيم در دنيا چند درصد کساني که اين کار را انجام مي‌دهند دچار عارضه مي‌شوند. مهم اين است که وقتي عارضه ايجاد شد بلافاصله به بيمار هم برسيم .

حتي اگر سهوا يا به علت نادانسته کاري، خطايي روي داد بلافاصله  مراقب بيمار باشيم تا  جان او را  نجات دهيم. در واقع خطاي پزشكي، نوعي خطاي انساني است كه توسط تيم پزشكي و پرستاري صورت مي گيرد و با عارضه پزشكي متفاوت است.

بدين ترتيب مشکلاتي که در امور پزشکي رخ مي‌دهد يا از خطاي سهوي پزشک بوده يا جزو عوارض ناشي از عمل است. به هر حال چه پاي عارضه پزشكي در ميان باشد و چه خطاي پزشكي رخ داده باشد بايد به بيمار رسيدگي شود وگرنه پزشک خطاکار مورد بازخواست قرار مي گيرد. اين را هم يادآوري مي كنم كه خوشبختانه آمار خطاهاي پزشکي در ايران نسبت به کشورهاي ديگر مثل اروپا و آمريکا بالا نيست.

*گفته مي شود پس از تماس وزير ارشاد به وزير بهداشت و ملاقات ايشان از مرحوم کيارستمي‌تيمي‌از متخصصان براي درمان شکل مي‌گيرد و گويي روند درمان جدي تر تلقي مي‌شود .به نظر شما وجود چنين ساز و کاري در روند درمان و بهداشت کشور صحيح است؟آن هم با توجه به اينکه اين پيگيري ها و حضور شخص وزير بر بالين بيمار  براي همه بيماران صورت نخواهد گرفت ؟

هر پزشکي وظيفه دارد که به بيماران رسيدگي کند. حالا اين بيمار ممکن است يک فرد عادي ،يک پزشک همکار يا ديگر افراد جامعه باشد.

بنابراين از لحاظ اخلاق پزشکي مهم نيست شخصي که قرار است تحت عمل جراحي يا داخلي و ... قرار بگيرد پزشک ،هنرمند ،وکيل دادگستري ،نماينده مجلس و يا هر فرد ديگري باشد.

 پزشک بايد به وظيفه انساني و حرفه اي خود عمل کند . به نظر بنده ممکن است سفارش آقاي وزير کارساز باشد ولي آنقدر موثر در سير درمان بيمار نبوده است. به نظر مي‌رسد که بايد همه کارها انجام شود و بايد بررسي و کارشناسي کرد که قصور انجام شده است يا نه؟ولي هنوز در اين مرحله از تحقيقات كارشناسي هنوز پرونده به دستم نرسيده تا مسئول بررسي آن شوم و از اين رو چيزي دقيقا مشخص نشده است .

*آيا اين صحت داردکه آقاي دکتر مير (پدر)،مسن هستند و سالهاست عمل جراحي انجام نمي‌دهند؟

ايشان استاد بنده در50 سال قبل بودند و در حال حاضر زمين گير هستند و قادر نيستند که کاري انجام دهند .

بنابراين الان بيماري نمي‌تواند به او مراجعه کند .ولي عمل جراحي آقاي كيارستمي توسط پسر ايشان صورت گرفته است .که حالا اگر قصوري انجام گرفته کارشناس‌هاي مربوطه بايد جواب بدهند.اما معتقدم  پيش داوري‌هاي عمومي باعث مي‌شود که مردم و اطرافيان ايشان نگران شوند .بدون شك اگر کسي در اين موضوع مقصر است بايد بازجويي شود و جواب دهد.

*چرا نظام پزشکي پيگير اين پرونده شد؟

خب سازمان نظام پزشکي مسئول اين کار است و تمام شکايت ها بايد از طريق نظام پزشکي بررسي شود. دادگاه‌هاي مختلف و دادسرا‌هاي مختلف داريم تا هيات بدوي و تجديد نظر.

از دو نظر پرونده بررسي مي‌شود. اگر طرف بخواهد که ديه و خسارت بگيرد از طريق دادگستري و اگر بخواهد اخلاق پزشکي و کارهاي انتظامي‌را پيگيري کند بايد از طريق سازمان نظام پزشكي باشد. 

*آنچه در مورد آقاي کيارستمي‌رخ داد به دليل شهرت ايشان در سطح جامعه مطرح شد و مورد بررسي قرار گرفت.و اين مسئله در مورد شهروندان عادي رخ نخواهد داد .حال يک شهروند عادي اگر در چنين شرايط مشابهي قرار بگيرد بايد چه کند ؟آيا شکايت ها نتيجه‌اي در بر خواهد داشت؟
 
به عنوان رييس هيئت بدوي، هفته‌اي 10تا 15 پرونده را در اين حوزه رسيدگي مي‌کنيم و کسي هم براي مان فرقي نمي‌کند . حالا وکيل باشد يا وزير و ... کاري به اسم و شهرت افراد نداريم.

 ما اميدوار هستيم طوري با اين پرونده رفتار کنيم که جامعه‌اي که اين فرد را دوست داشتند راضي باشند و اگر خطايي هم انجام شده پزشک بايد جوابگو باشد.

منتها اينكه فكر كنيم در بين هزاران عمل جراحي اي که در جهان صورت مي گيرد، همه بيماران سالم از بيمارستان بيرون مي‌آيند، اشتباه است، چون تعدادي از آنها دچار عارضه مي‌شوند. منتها در مورد سهل انگاري‌ها بايد اذعان داشت كه ممكن است يعني يک نفر در اتاق عمل اشتباهي بكند و همه را تحت تاثير اين سهل انگاري قرار دهد.

*پزشکان براي حرفه خود قسم بقراط مي‌خورند،آيا اين قسم مسئوليت پاسخگويي در خصوص وضعيت بيمار و يا در دسترس بودن پزشک در تعطيلات را شامل نمي‌شود؟

ما اعتقاد داريم که بايد کارهايي براي بيمار انجام مي‌شد و اين آنها هستند که بايد بگويند که چرا اين عمل را اين گونه و در زمان تعطيلات انجام دادند.مي‌توانستند بگذارند بعد از تعطيلات عيد آن را انجام دهند. منتهي ما ايراني‌ها تمام کارهاي مان را مي گذاريم در زمان تعطيلات انجام مي‌دهيم و فکر نمي‌کنيم که امکان دارد پزشک هم مثل هر انسان ديگري به سفر برود  و بخواهد استراحت كند. اما در تعطيلات طولاني سال مانند ايام نوروز، ميزان خطاهاي پزشکي بيشتر بوده است.

 يعني جراح بيمار را عمل مي‌کند و ممكن است بعدش به سفر ‌برود. در نتيجه گروه ديگر بيمار را بررسي مي‌کند.اگرچه کادر درماني بيماران را رها نمي‌کنند، اما اين عوارض غير قابل پيش‌بيني است.

*پس چرا در زمان تعطيلات پزشکان حاذق كمتري در بيمارستان ها حضور دارند؟

خب پزشک هم براي خودش در سال بايد به مرخصي برود و همانطور که ممكن است كسي ترجيح بدهد در زمان تعطيلات براي عمل جراحي اقدام کند. پزشک و کادر درمان هم به استراحت نياز دارند.بنده از ساعت 6 صبح تا 10 شب کار مي‌کنم .هم من و هم خانواده من به استراحت نياز داريم.اما آنچه كه مشخص است اين است كه نمي بايست در زمان تعطيلات اين عمل روي آقاي كيارستمي صورت مي‌گرفت.

بعد از تعطيلات زمان مناسبتري بود  كه بايد مديريت مي‌شد.ضمن اينكه پزشک در بيمارستان هست ولي شخصي که عمل را بر روي اين فرد انجام داده مسئول آن بيمار است و بايد شرايط ايشان را مديريت مي كرد.

*فكر مي كنيد اين پرونده چه زماني به نتيجه برسد؟

کارشناسي هاي اوليه صورت گرفته و به جلسات و کارشناسي‌هاي بعدي نيز نياز داريم . اين پرونده يک کيفرخواست نياز دارد و با حضور شاکي و خانواده ايشان پرونده رسيدگي خواهد شد. سعي مي‌کنيم در کوتاه ترين زمان ممكن جواب مردم را بدهيم.منتها صادقانه از مردم شريف مان مي خواهيم متوجه باشند که نظام پزشکي صادقانه مي‌گويد که به اين پرونده رسيدگي مي‌کند و اگر قصوري هم صورت گرفته قطعا جواب خواهد داد.

*اين روزها حتي در شبكه هاي مجازي هشتگ هايي با عنوان قصور پزشكي و عناوين ديگر فعال شده است. اين واكنش هاي مردمي را چگونه ارزيابي مي كنيد.

خواهش بنده اين است که کمپين‌هاوهشتک‌هايي که به وجود آمده و صحبت‌هايي انجام گرفته از سوي شخصيت‌هاي هنري طوري باشد كه احترام همه اقشار جامعه حفظ شود. متاسفانه اين روزها پيش داوري‌ها در فضاي مجازي زياد است كه مشکلاتي را هم به وجود آورده.

ما به تمامي‌ هنرمندان احترام مي‌گذاريم و هر کلامي‌ هم که از سوي يک هنرمند پيش‌کسوت بيان شود مورد احترام جامعه است. بنابراين اگر پيش‌داوري کنيم و يا اينكه بدون داشتن اطلاعات از جزييات اين پرونده در يک جمع قاطعانه صحبت کنيم و کمپيني عليه پزشكان راه اندازي کنيم فقط باعث  تشويش اذهان عمومي‌مي‌گردد و با اين کار جامعه را ملتهب مي‌كنيم.

ما بايد در راه آرامش جامعه قدم برداريم و تمام پرونده‌ها هم بايد به همين طريق رسيدگي شوند. هر نوع پيش داوري در مورد مسائل پزشكي کار اشتباهي است. 

قبل از اعلام نتيجه نهايي نبايد قضاوت کرد، چون هيچ فردي جز دادگاه و سازمان‌هاي مربوطه در جايگاه داوري نيست. به همين خاطر از تمامي بزرگان و هنرمندان درخواست مي‌کنم جهت تلطيف فضاي جامعه قدم بردارند و به ما در روشن شدن قضايا کمک کنند.