دلواپسان عربی "برجام"

عصر ایران - در سال های تحریم، روز به روز از فروش نفت ایران کاسته می شد. این برای کشوری که بخش عمده درآمدش وابسته به نفت است، فاجعه بود.
 
در سال 1384، تولید نفت ایران 4.2 میلیون بشکه در روز بود. از این میزان، 2.5 میلیون بشکه صادر می شد و پولش به کشور بر می گشت.

این رقم اما با روی کار آمدن دولت احمدی نژاد، روند نزولی به خود گرفت. در حالی که رقبای ایران مدام بر میزان تولید و سهم شان در بازار می افزودند و ثروت ملی شان را زیاد می کردند، تولید نفت ایران در پایان این دولت، به رقم 2.5 میلیون بشکه کاهش یافت و صادرات نیز به رقم نازل 800 هزار بشکه رسید!
این روند، به سمت صفر شدن صادرات می رفت که با روی کار آمدن دولت روحانی و سپس شکل گیری برجام، روند رو به عادی شدن گذاشت و ایران به مدار تولید و صادرات بازگشت به طوری که هم اکنون تولید و صادرات نفت ایران به دوران قبل از تحریم نزدیک شده است و همچنان افزایشی است.

غرض، البته مقایسه عملکرد دولت ها در این خصوص نیست که "آنچه عیان است، چه حاجت به بیان است؟" آنچه کمتر بدان پرداخته می شود این است که جای ایران در بازار نفت ایران را چه کشورهایی گرفته بودند و از تحریم های کشورمان لذت میلیارد دلاری می بردند؟

جهان در هر بازه زمانی، میزان مشخصی نیاز نفتی دارد و اگر هر تولید کننده نفت به هر دلیلی کنار برود، جایش را بقیه رقبا پر خواهند کرد.

در دوران تحریم، عربستان با خوشحالی از حال و روزی که ایران بدان گرفتار شده بود، با مشتریان نفت ایران مذاکره می کرد و آنها را به سمت خود می کشاند. عربستان با در آن مقطع توانست حدود یک میلیون بشکه از سهم ایران در بازار را بگیرد. بر آورد می شود سالانه بیش از 25 میلیارد دلار از این محل، نصیب سعودی ها می شده است.

 سر عراق نیز از تحریم ایران بی کلاه نماند. تحریم های ایران، همزمان با نوسازی صنایع نفت عراق بود و این، فرصتی تاریخی برای عراق بود تا بتواند با خروج ایران از بازار، رونقی به درآمدهای نفتی اش بدهد. علاوه بر عراق، سه کشور کویت، امارات متحده عربی و لیبی نیز هر کدام توانستند سهمی از بازار نفت ایران را -که تبدیل به گوشت قربانی شده بود- برگیرند و از این که ایران تحت تحریم بود، خوشحال باشند.
آنها البته امیدوار بودند تحریم ها و روند کاهش صادرات نفت ایران همچنان ادامه یابد تا بتوانند 800 هزار بشکه باقی مانده را نیز تصاحب کنند.

اگر تحریم ها ادامه می یافت، کل بازار 2.5 میلیون بشکه ای ایران بین این چند کشور تقسیم می شد و به پول امروز - که قیمت نفت پایین است - سالانه 45 میلیارد به این چند کشور عربی می رسید.
اما برجام ورق را برگرداند و این مبلغ نه تنها سهم کشورهای عربی نشد بلکه به بودجه ایران برگشت.

این راز اقتصادی عصبانیت کشورهای عربی و مشخصاً عربستان از برجام است و به همین دلیل، تلاش های آنان همسو با دلواپسان داخلی برای شکست برجام، همچنان ادامه دارد.
برجام به رؤیاهای آنان آتش زده است.