اول مهر متفاوت برای دانش آموزانی که زبان مادری‌شان فارسی نیست

عصرایران؛ رضا غبیشاوی - آغاز سال تحصیلی برای دانش آموزان دوزبانه به ویژه در نخستین سال تحصیلی، فضایی متفاوت با دانش آموزان تک زبانه در ایران رقم می زند.

منظور از مناطق دو زبانه، مناطقی است که زبان اصلی آنها غیرفارسی است. مثل مناطقی که مردم آنها به زبان کردی، ترکی، لری، عربی، بلوچی و ... صحبت می کنند. در ایران بر اساس آمارهای شبه رسمی و غیررسمی موجود، زبان مادری  قریب به نیمی از مردم ایران غیر از فارسی است.

در روز اول مهر و آغاز سال تحصیلی در کلاس اول ابتدایی، سایر دانش آموزان نوشتن فارسی را می آموزند اما در مناطق دوزبانه و غیرفارسی زبان، دانش آموزان هم باید یک زبان جدید (زبان فارسی) را بیاموزند و هم نوشتن آن را یاد بگیرند و قطعا این روند بسیار سخت و دشوار است.

شاید به همین دلیل باشد که آمار افت یا ترک تحصیل در مناطق غیرفارسی زبان بیشتر از مناطق فارسی زبان است زیرا دانش آموزان در آن مناطق باید یک زبان جدید و نوشتن و خواندن آن را یاد بگیرند اما در دیگر مناطق دانش آموزان زبانی را که بلد هستند و معنی کلمات آن را می دانند، نوشتن اش را هم یاد می گیرند.

علاوه بر این، در مناطق دوزبانه، زبان اصلی دانش آموزان غیرفارسی است. او با زبان دیگری صحبت می کند، محبت می کند، ارتباط برقرار می کند و احساس می ورزد. این دانش آموز نمی تواند در بدو امر، به زبانی غیر از زبان اصلی خود، خلاقیت های فکری، ادبی و زبانی داشته باشد.

این موضوع در سایر ارتباطات معلم که به زبان فارسی سخن می گوید و دانش آموزانی که زبان فارسی نمی دانند هم مشکلات بسیاری را در آموزش سایر درس ها ایجاد می کند.

متاسفانه بسیاری از مردم عادی و حتی مقامات و نخبگان از این موضوع بسیار مهم آگاه نیستند به همین دلیل برای حل این مشکل بزرگ، راه حلی دیده نمی شود.

به یاد داشته باشیم ایران میان کشورهای خارومیانه، شمال آفریقا، اروپا و آسیای میانه دارای بیشترین تعداد زبان در محدوده مرزهای یک کشور است و هیچ کشوری را در این مناطق نمی توان یافت که این تعداد زبان داشته باشد.

در کشورهای دیگر که دارای تنوع زبانی هستند ( از جمله هند، سوئیس، عراق، افغانستان، اتریش و بلژیک) دولت آموزش به زبان مادری را در مدارس را تسهیل می کند.

از دولت در ایران انتظار می رود با بررسی های تخصصی و اجرای برنامه هایی، شیوه آموزش در مناطق دو زبانه را تغییر دهد و راه حلی برای این مشکل بیابد تا هم زبان فارسی به عنوان زبان رسمی آموزش داده شود و هم دوگانگی زبانی برای دانش آموزان ابتدایی مشکل ساز نشود.

شاید یکی از راه حل ها، استفاده از الگوی مورد استفاده در مدارس تطبیقی تهران باشد.
در این مدارس دانش آموزانی که به دلیل زندگی و تحصیل در خارج از کشور، به زبان فارسی مسلط نیستند و زبان فارسی بلد نیستند به شیوه متفاوتی از سایر دانش آموزان، آموزش می یابند.

درخواست نگارنده نه حذف زبان فارسی در مدارس دو زبانه، بلکه تغییر شیوه آموزش زبان فارسی در کنار آموزش زبان مادری است.

زبان فارسی تنها یک یا چند ساعت درسی در برنامه هفتگی یک مدرسه نیست. زبان، وسیله ارتباطی است که در نبود آن آموزش دیگر درس ها مانند علوم، ریاضی و اجتماعی نیز ناممکن خواهد شد.