بورس در کدام مسیر پیش می رود؟

عصر ایران؛ علیرضا باغانی - بازار سهام پس از طی دوره ای تقریبا یک ماهه که طی آن حرکت رو به بالایی را از خود به نمایش گذاشت،در دو هفته پایانی آبان ماه بازهم وارد فاز محافظه کارانه شده است.

بی تردید وضعیت نوسانی بازار سرمایه ایران نمایانگر رکود رخوت انگیزی است که کشور حدود 4 سال است گرفتار آن شده و دولت کنونی توانسته تنها تورم را از قطار این رکود پیاده کند.به این ترتیب بازار سرمایه که سهام نمایندگان حدود 40 صنعت فعال در کشور در آن معامله می شود تنها در دوره های مختلف و به بهانه های مختلف با رشد مواجه شده و سود بورس فقط نصیب کسانی شده که در روزهای رکودی وارد و پس طی دوره رشد با شناسایی سودی منطقی خارج شده اند.

جدول زیر وضعیت نوسانی بورس در سه ماه گذشته را با در نظر گرفتن متغیر مهم ارزش معاملات به نمایش گذاشته است:

همان طور که در جدول فوق قابل مشاهده است ارزش معاملات خرد بازار سهام که وجود نقدینگی واقعی بازیگران حقیقی و حقوقی را در بازار سرمایه نشان می دهد از 600 میلیارد تومان در اوایل شهریور به حدود 1200 میلیارد تومان در اوایل آبان رسیده و نهایتا در اواخر آبان ماه به زیر 1000 میلیارد تومان تنزل پیدا کرده است.

اما سوال مهم این است...آیا بازار سهام که رکود رخوت انگیز آن تا یک ماه دیگر وارد چهارمین سال خود می شود برای سرمایه گذاری مناسب شده...سرمایه گذاری مردمی که شاید آشنایی زیادی با بورس کشور نداشته باشند؟؟

پاسخ قاطع به این سوال بسیار مشکل است،چرا که وقتی صحبتی از بورس به میان می آید کلمه «ریسک» در آن نمود زیادی دارد،بورس خیلی از مردم را به یاد سرمایه گذاری پربازده در قبال تحمل ریسکی بسیار زیاد می اندازد و به واقع این تصور درباره بورس چندان از واقعیت دور نیست.دست کم کارنامه همین چند سال گذشته نشان می دهد که بورس هر چند در دوره ای کارخانه پول سازی بوده اما در دوره ای دیگر هم به کوره پول سوزی تبدیل شده و سرمایه خیلی ها را ذوب کرده است!

بنابراین پاسخ اول به این سوال کلی که آیا بورس برای سرمایه گذاری آماده شده خیر است.

به اعتقاد نگارنده وقتی می توان مردم و به اصطلاح غیرحرفه ای ها را به سرمایه گذاری در بورس دعوت کرد که ریسک سرمایه گذاری در آن کاهش پیدا کرده باشد و هم اکنون به هزار و یک دلیل نمی توان چنین دعوتی از مردم کرد و توصیه کلی این است که بخشی از سرمایه خود را وارد صندوق های سرمایه گذاری مشترک نمایند،یعنی سرمایه گذاری غیرمستقیم در بورس.

به هر حال سرمایه گذاری مستقیم در بورس هر چند می تواند بازده به مراتب بالاتری نسبت به صنذوق های سرمایه گذاری داشته باشد اما ریسک زیادی هم دارد.برای منتقدین این نظریه یک مثال کاملا واضح می آورم.

سهام کنتورسازی ایران از محدوده قیمتی زیر 1000 تومان به دلیل شایعاتی مبنی برای سپردن پروژه بزرگ تجهیز اصناف به صندوق های فروشگاهی ظرف کمتر از سه ماه به 8 هزار تومان رسید،چرا که قیمت سهم در بورس تابعی از درآمد یا همان سود سهم است.وقتی کنتورسازی ایران از سود 1500 تومانی هر سهم خود خبر داد با P/E تعادلی (نسبت قیمت به درآمد سهم) بازار سهام نرخ حدود 8 هزار تومانی به این سهم داد.اما حالا پس از گذشت حدود یک سال از رشد عجیب و غریب کنتورسازی ایران در بورس تهران سهامداران این نماد متوقف شده در بورس با ریسک از دست دادن بخش عمده ای از سرمایه خود مواجه شده اند،چرا که سپردن پروژه صندوق های فروشگاهی به این شرکت با ابهام جدی مواجه شده است.بنابراین سود رشد کنتورسازی نصیب سرمایه گذاران فوق العاده زرنگ و خوش شانسی شده که قبل از مشخص شدن ابهامات این شرکت ، سهم را پس از رشد 10 برابری فروخته اند و قطعا این سهامداران خوش شانس مردم عادی نبوده اند و الان ریسک زیان و برباد رفتن بخشی از سرمایه نصیب سرمایه گذاران عادی شده که با اطلاعات سطحی خود به خرید این سهم پرداخته اند.

غرض از بیان مختصری از ماجرای کنتورسازی ایران به تصویر کشیدن ریسک برای سرمایه گذاران غیر حرفه ای است وگرنه در خصوص این شرکت خاص مطالب زیادی می توان گفت که در این نوشتار نمی گنجد.

لذا پاسخ دقیق تر به این سوال که آیا زمان سرمایه گذاری در بورس است را می توان این گونه پاسخ داد که بله اما نه به صورت مستقیم.توصیه همیشگی ما انتخاب صندوق هایی است که به صورت کاملا قانونی،تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار و توسط حرفه ای های بازار سهام اداره می شوند.

در جدول زیر 6 صندوق پربازده یک سال اخیر معرفی شده اند.برای اطلاع از نحوه سرمایه گذاری در این صندوق ها به مطالب قبلی مراجعه کنید:

نگاه بورس به دلار

یکی از متغیرهای مهمی که شانس رشد بازار سهام در هفته ها و ماه های پیش رو را تقویت کرده است،رشد قیمت دلار است.برای پاساژ افشار و البته صرافی های چهارراه استانبول تهران انتخاب دونالد ترامپ جمهوری خواه به عنوان رئیس جمهور جدید ایالات متحده آمریکا بهانه ای شد برای استارت زدن دور جدید رشد قیمت دلار.قبل از اربعین حسینی تقریبا دلار خود را در مرز 3700 تومانی تثبیت کرد و به احتمال بسیار زیاد دیگر امیدی به دیدن دلار 3500 و یا 3600 تومانی نیست.ضمن این که نرخ دلار در بودجه 96 هم احتمالا 3300 تومان اعلام می شود و با این وصف دلار 4000 تومانی در دسترس است.

رشد دلار هر چند تا 4000 تومان که معادل بیش از 10 درصد رشد است روی حاشیه سود شرکت های صادر کننده اثرگذار خواهد بود،اما دلار بالای 4000 تومان ضمن اثرگذاری قابل اعتنا بر بورس پیامدهای تورمی هم به دنبال خواهد داشت.

دولت برای ارز سیاست تک نرخی شدن را دنبال می کند،هر چند به اعتقاد نگارنده هیچ راهی جز راه اندازی بورس ارز برای شفاف شدن بازار مبادلات ارزی وجود ندارد و یکسان سازی فقط می تواند در بورس ارز اتفاق بیفتد.بورس کالای ایران تنها نهادی است که توانسته برای بورس ارز یک ساز و کار روشن و منطقی را طراحی کند.در واقع مدلی که برای مبادلات ارزی در دنیا طراحی شده تمرکز داد و ستد و قیمت گذاری در بورس های کالایی است.

خبر رسیده که شورای بورس در حالی نهایی کردن مقررات راه اندازی بورس ارز در بورس کالای ایران است که در این صورت شاید برای مدت زیادی بتوان به شفاف شدن مبادلات این متغیر مهم اقتصادی امیدوار بود.

نگاهی به عملکرد شاخص بورس و نمایندگان 37 صنعت

با گذشت 8 ماه از سال همچنان بازدهی بازار سهام منفی رقم خورده است. البته از شدت زیان رسانی بورس کاسته شده و دماسنج بازار سهام در این مدت فقط یک درصد منفی است.

در 8 ماهه سپری شده از سال صنعت ذغال سنگ با بازدهی 94 درصدی بیشترین بازدهی مثبت را در بورس تهران به همراه داشته است.صنعت انتشار و چاپ با تک سهم افست نیز همچنان رتبه دوم پربازده ترین صنعت را با 82 درصد سود به ثبت رسانده است.

اما در نهایت گروه محصولات کاغذی نیز رتبه سوم بیشترین بازدهی مثبت را از آن خود کرده است.

لازم به ذکر است، برای چندین ماه متوالی شاهد بیشترین بازدهی منفی در گروه ابزار پزشکی با حضور تک سهمی به نام کنتور سازی ایران هستیم.

*روزنامه نگار و تحلیل گر بورس