.png "عصر ایران")
۳۰ آبان ۱۴۰۳
به روز شده در: ۳۰ آبان ۱۴۰۳ - ۰۹:۳۸
حمله پهپادی وسیع اوکراین به خاک روسیه (فیلم) اعمال سلیقه و آشفتگی زبان فارسی
عباسعلی وفایی می‌گوید: در کشور ما در خصوص درست‌نویسی آشفتگی خاصی وجود دارد و به‌کارگیری سلیقه بیش از هر زبان دیگری است.
این استاد زبان و ادبیات فارسی در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: در مطبوعات، نشریات، کتاب و شبکه‌های مجازی درست‌نویسی رعایت نمی‌شود. مخصوصا در شبکه‌های مجازی این مسئله نمود بیشتری دارد و دلیل این امر نبود متولی درست‌نویسی است، یعنی هیچ ارگانی نسبت به این موضوع و تشتت در نوشتن پاسخ‌گو نیست، این‌که چه کسی از زبان صیانت می‌کند و چه کسی نسبت به آثاری که پر از غلط‌های فاحش و به کارگیری سلیقه‌های نادرست غیرعلمی است مسئول و پاسخ‌گوست مشخص نیست.
او با اشاره به پیشنهاد خود به علی جنتی - وزیر پیشین فرهنگ و ارشاد اسلامی - گفت: پیشنهاد مشخص من این بود که با توجه به خیل فارغ‌التحصیلان رشته زبان و ادبیات فارسی، مرکزی را همانند کانون وکلا داشته باشیم به نام کانون ویراستاران، و فارغ‌التحصیلان بعد از آزمونی وارد این مرکز شوند و مهارت آن‌ها سنجیده شود، گواهی دریافت کنند. جراید و انتشاراتی‌ها ملزم به به‌کارگیری ویراستار شناسنامه‌دار باشند و چنان‌چه مشکلی در درست‌نویسی و مسائل مربوط به صیانت از زبان فارسی و عدول از هنجارهای معمول وجود داشت، ویراستار نسبت به آن پاسخ‌گو باشد. متأسفانه علی‌رغم علاقه‌مندی وزیر سابق نسبت به این موضوع نتیجه‌ای دربر نداشت. در واقع مسائل مربوط به بوروکراسی‌های اداری به ما این اجازه را نداد.
وفایی با اشاره به غلط‌های فراوان در تجدید چاپ برخی کتاب‌ها گفت: بخشی از کتاب‌ها که در دوره‌های گذشته تصحیح و درست چاپ شده بود در تجدید چاپ غلط‌های فراوانی دارد؛ گاهی از این جهت است که یک روش مطلق غلط به کار گرفته می‌شود و گاهی به دلیل تشتت در نوشتن است.
این پژوهشگر زبان فارسی با بیان این‌که اهتمامی در امر درست‌نویسی وجود ندارد تأکید کرد: تا زمانی که وزارتخانه و ارگانی در این این زمینه پاسخ‌گو نباشند و از ناشرانی که به وفور وجود دارند در این زمینه بازخواست نشود وضعیت به همین شکل باقی می‌ماند.
او افزود: ما در زمینه‌های مختلف اخلاقی، سیاسی و مسائل اعتقادی از ناشران تعهد می‌گیریم اما در مورد مسائل شکلی زبان فارسی تعهدی ندارند زیرا در این زمینه بازخواست نمی‌شوند.
وفایی با اشاره به دخالت‌هایی که در زبان و ساخت نوشتاری آن می‌شود گفت: دخالت اندیشه‌های نادرست در حوزه واژگان دخیل عربی در زبان فارسی باعث شده تا شکل نوشتاری این واژه‌ها تغییر یابد. برخی از آثار چاپ‌شده «حتماً» را با نون و به شکل «حتمن» می‌نویسند یا مصطفی، موسی و... را با الف. این‌ها نمونه‌هایی از این مسئله است. البته از این دست دخالت‌ها کم نیست، مخصوصا در روزگار ما که به صورت نامرئی و ناشناس بسیاری از واژگان انگلیسی، از سوی مترجمان به زبان فارسی تزریق می‌شود، واژه‌هایی که بعضا ساخت و پیکره درستی ندارند.
او با بیان این‌که واژه‌هایی از زبان‌های دیگر به نادرستی وارد زبان فارسی می‌شود اظهار کرد: این واژه‌ها در گذر زمان و با توجه به انبوه آثار ترجمه‌ای که امروزه در حوزه ادبیات داستانی وجود دارد، آفت جبران‌ناپذیری را برای زبان ما به وجود می‌آورد.
او درباره آسیب‌های درست ننوشتن نیز گفت: این آسیب‌ها در حوزه نگارشی، ساخت واژگان، هنجار زبانی، آیین نگارش و... است. وقتی کتابی ترجمه می‌شود ممکن است شخص خود ناشر باشد و یا با هزینه شخصی آن را چاپ کند، که کتاب داوری نمی‌شود و ویراستار هم ندارد. ناشران کمتر شناخته‌شده این دست آثار را چاپ می‌کنند.
وفایی همچنین درباره عملکرد فرهنگستان زبان و ادب فارسی اظهار کرد: فرهنگستان یکی از متولیان زبان فارسی و مسائل مربوط به آن است که در طی سال‌ها برای زبان زحمت کشیده و در سال‌های گذشته کتابی را با عنوان «آیین نگارش و درست‌نویسی» چاپ کرده است. این کتاب در سایت فرهنگستان و در همه کتابخانه‌ها وجود دارد. تا جایی‌که من اطلاع دارم فرهنگستان نسبت به مسائل زبان فارسی اهتمام بیشتری دارد و جلسات متعددی در این زمینه برگزار می‌کند و استادان فن در آن‌جا حضور دارند.
این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: بهترین راهکار این است که همه به کتاب فرهنگستان که در زمینه آیین نگارش است مراجعه کنند و آن را در امر نگارش الگو قرار دهند. نمی‌شود همه سلیقه خود را به کار گیرند زیرا مرکزی علمی به نام فرهنگستان متولی امر شده است. ممکن است در برخی از موارد، قواعد فرهنگستان با قواعد اندیشگانی برخی سازگار نباشد اما این دلیل نمی‌شود که به این مسئله اهمیتی ندهند. اگر اندیشه‌ای در این موضوع دارند به فرهنگستان ابراز کنند تا فرهنگستان آن را بررسی کند.
او در ادامه تأکید کرد: اگر در محور فرهنگستان گرد بیاییم و همه ناشران توصیه‌های فرهنگستان را به کار گیرند، قطعا بخش اعظمی از آشفته‌بازار زبانی بویژه سلایق و ناهنجاری‌هایی که وجود دارد از بین می‌رود. با توجه به کثرت آثار در شهرستان‌ها و تهران، امکان بررسی همه آن‌ها توسط فرهنگستان وجود ندارد اما جاهایی که مجوز انتشار کتاب را می‌دهند مانند وزارت ارشاد همان‌طور که مضامین فکری کتاب را می‌بینند بهتر است بندی را به بررسی کتاب به لحاظ نگارشی اختصاص دهند تا اگر درست‌نویسی را رعایت نکرده باشد به آن مجوز انتشار ندهند.
این استاد زبان فارسی با بیان این که به نوعی پاسدار زبان فارسی است گفت: رشته من زبان فارسی است و عمرم را بر روی این زبان و تحقیق درباره آن گذاشته‌ام و توجه بیشتری به زبان فارسی دارم. دانشجویانم از من می‌خواهند نگرانی آن‌ها را نسبت به زبان به دستگاه‌های ذی‌ربط منتقل کنم. بچه‌ها از این مسئله دلگیر و از تشتتی که وجود دارد ناراضی هستند. این تشتت‌ها آفت‌های فراوانی را به دنبال دارد. در پاره‌ای موارد زبان فارسی را با زبان‌های دیگر مقایسه می‌کنند که این مسئله برای هویت ملی و تاریخی ما با این همه میراث ماندگار صورت خوبی ندارد و باور ما را نسبت به زبان تضعیف می‌کند.
او در خصوص تأثیر نویسندگان در ترویج درست‌نویسی گفت: نویسندگان بخصوص داستان‌نویسان خیلی تأثیر دارند. اگر درست‌نویسی را در کتاب‌های کودکان و نوجوانان رعایت نکنیم، در ذهن کودکان ما این اشتباه‌ها رسوخ می‌کند و این‌طور تلقی می‌شود که در زبان فارسی چگونه نوشتن اهمیتی ندارد.
وفایی ادامه داد: داستان‌ها محل مراجعه جوانان ماست و جوانان با آن‌ها انس گرفته‌اند. اگر شیوه درست به کار گرفته شود عامل مهمی در درست‌نویسی و صیانت از زبان فارسی است.
این استاد زبان فارسی با بیان این‌که در فیلم‌ها و تلویزیون کمتر برنامه‌ای در مورد زبان فارسی ساخته می‌شود اظهار کرد: نگاه ما به زبان مادری نگاهی کهنه و دیرینه است. الان دنیای زبان‌شناسی است و باید با زبان خودمان در ابعاد مختلف آشنا شویم و از ظرایف، کمیت و کیفیت آن باخبر شویم. حفظ زبان بدون شناخت آن امکان ندارد. متأسفانه این امر در صدا و سیما مغفول مانده است. گاهی که زیرنویس تلویزیون را می‌بینیم این تشتت در نوشتن وجود دارد. سریال‌ها هم می‌توانند هنجارهای زبانی را القا کنند.
او همچنین افزود: کارشناسان بیایند در سیستم رایانه‌ای مانند زبان نگلیسی و بسیاری از زبان‌های دیگر نرم‌افرازی تهیه کنند که غلط‌ها را تصحیح کند و بر روی این مسئله سرمایه‌گذاری کنند. با توجه به این‌که عمده کارها در محیط ورد انجام می‌شود، نرم‌افزار به‌روزی تهیه شود که در امر صیانت زبان فارسی و گسترش هنجار نوشتاری کار کند.
عباسعلی وفایی در پایان یادآور شد: مسائل مربوط به زبان فارسی مغفول افتاده است. حتی در رشته زبان و ادبیات فارسی به مسائل آن پرداخته نمی‌شود. اگر بخواهیم از زبان فارسی صیانت کنیم و آن را گسترش دهیم باید به نیکی این زبان را بشناسیم و با اصول و قاعده درست آن را حفظ کنیم.
او با اشاره به پیشنهاد خود به علی جنتی - وزیر پیشین فرهنگ و ارشاد اسلامی - گفت: پیشنهاد مشخص من این بود که با توجه به خیل فارغ‌التحصیلان رشته زبان و ادبیات فارسی، مرکزی را همانند کانون وکلا داشته باشیم به نام کانون ویراستاران، و فارغ‌التحصیلان بعد از آزمونی وارد این مرکز شوند و مهارت آن‌ها سنجیده شود، گواهی دریافت کنند. جراید و انتشاراتی‌ها ملزم به به‌کارگیری ویراستار شناسنامه‌دار باشند و چنان‌چه مشکلی در درست‌نویسی و مسائل مربوط به صیانت از زبان فارسی و عدول از هنجارهای معمول وجود داشت، ویراستار نسبت به آن پاسخ‌گو باشد. متأسفانه علی‌رغم علاقه‌مندی وزیر سابق نسبت به این موضوع نتیجه‌ای دربر نداشت. در واقع مسائل مربوط به بوروکراسی‌های اداری به ما این اجازه را نداد.
وفایی با اشاره به غلط‌های فراوان در تجدید چاپ برخی کتاب‌ها گفت: بخشی از کتاب‌ها که در دوره‌های گذشته تصحیح و درست چاپ شده بود در تجدید چاپ غلط‌های فراوانی دارد؛ گاهی از این جهت است که یک روش مطلق غلط به کار گرفته می‌شود و گاهی به دلیل تشتت در نوشتن است.
این پژوهشگر زبان فارسی با بیان این‌که اهتمامی در امر درست‌نویسی وجود ندارد تأکید کرد: تا زمانی که وزارتخانه و ارگانی در این این زمینه پاسخ‌گو نباشند و از ناشرانی که به وفور وجود دارند در این زمینه بازخواست نشود وضعیت به همین شکل باقی می‌ماند.
او افزود: ما در زمینه‌های مختلف اخلاقی، سیاسی و مسائل اعتقادی از ناشران تعهد می‌گیریم اما در مورد مسائل شکلی زبان فارسی تعهدی ندارند زیرا در این زمینه بازخواست نمی‌شوند.
وفایی با اشاره به دخالت‌هایی که در زبان و ساخت نوشتاری آن می‌شود گفت: دخالت اندیشه‌های نادرست در حوزه واژگان دخیل عربی در زبان فارسی باعث شده تا شکل نوشتاری این واژه‌ها تغییر یابد. برخی از آثار چاپ‌شده «حتماً» را با نون و به شکل «حتمن» می‌نویسند یا مصطفی، موسی و... را با الف. این‌ها نمونه‌هایی از این مسئله است. البته از این دست دخالت‌ها کم نیست، مخصوصا در روزگار ما که به صورت نامرئی و ناشناس بسیاری از واژگان انگلیسی، از سوی مترجمان به زبان فارسی تزریق می‌شود، واژه‌هایی که بعضا ساخت و پیکره درستی ندارند.
او با بیان این‌که واژه‌هایی از زبان‌های دیگر به نادرستی وارد زبان فارسی می‌شود اظهار کرد: این واژه‌ها در گذر زمان و با توجه به انبوه آثار ترجمه‌ای که امروزه در حوزه ادبیات داستانی وجود دارد، آفت جبران‌ناپذیری را برای زبان ما به وجود می‌آورد.
او درباره آسیب‌های درست ننوشتن نیز گفت: این آسیب‌ها در حوزه نگارشی، ساخت واژگان، هنجار زبانی، آیین نگارش و... است. وقتی کتابی ترجمه می‌شود ممکن است شخص خود ناشر باشد و یا با هزینه شخصی آن را چاپ کند، که کتاب داوری نمی‌شود و ویراستار هم ندارد. ناشران کمتر شناخته‌شده این دست آثار را چاپ می‌کنند.
وفایی همچنین درباره عملکرد فرهنگستان زبان و ادب فارسی اظهار کرد: فرهنگستان یکی از متولیان زبان فارسی و مسائل مربوط به آن است که در طی سال‌ها برای زبان زحمت کشیده و در سال‌های گذشته کتابی را با عنوان «آیین نگارش و درست‌نویسی» چاپ کرده است. این کتاب در سایت فرهنگستان و در همه کتابخانه‌ها وجود دارد. تا جایی‌که من اطلاع دارم فرهنگستان نسبت به مسائل زبان فارسی اهتمام بیشتری دارد و جلسات متعددی در این زمینه برگزار می‌کند و استادان فن در آن‌جا حضور دارند.
این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: بهترین راهکار این است که همه به کتاب فرهنگستان که در زمینه آیین نگارش است مراجعه کنند و آن را در امر نگارش الگو قرار دهند. نمی‌شود همه سلیقه خود را به کار گیرند زیرا مرکزی علمی به نام فرهنگستان متولی امر شده است. ممکن است در برخی از موارد، قواعد فرهنگستان با قواعد اندیشگانی برخی سازگار نباشد اما این دلیل نمی‌شود که به این مسئله اهمیتی ندهند. اگر اندیشه‌ای در این موضوع دارند به فرهنگستان ابراز کنند تا فرهنگستان آن را بررسی کند.
او در ادامه تأکید کرد: اگر در محور فرهنگستان گرد بیاییم و همه ناشران توصیه‌های فرهنگستان را به کار گیرند، قطعا بخش اعظمی از آشفته‌بازار زبانی بویژه سلایق و ناهنجاری‌هایی که وجود دارد از بین می‌رود. با توجه به کثرت آثار در شهرستان‌ها و تهران، امکان بررسی همه آن‌ها توسط فرهنگستان وجود ندارد اما جاهایی که مجوز انتشار کتاب را می‌دهند مانند وزارت ارشاد همان‌طور که مضامین فکری کتاب را می‌بینند بهتر است بندی را به بررسی کتاب به لحاظ نگارشی اختصاص دهند تا اگر درست‌نویسی را رعایت نکرده باشد به آن مجوز انتشار ندهند.
این استاد زبان فارسی با بیان این که به نوعی پاسدار زبان فارسی است گفت: رشته من زبان فارسی است و عمرم را بر روی این زبان و تحقیق درباره آن گذاشته‌ام و توجه بیشتری به زبان فارسی دارم. دانشجویانم از من می‌خواهند نگرانی آن‌ها را نسبت به زبان به دستگاه‌های ذی‌ربط منتقل کنم. بچه‌ها از این مسئله دلگیر و از تشتتی که وجود دارد ناراضی هستند. این تشتت‌ها آفت‌های فراوانی را به دنبال دارد. در پاره‌ای موارد زبان فارسی را با زبان‌های دیگر مقایسه می‌کنند که این مسئله برای هویت ملی و تاریخی ما با این همه میراث ماندگار صورت خوبی ندارد و باور ما را نسبت به زبان تضعیف می‌کند.
او در خصوص تأثیر نویسندگان در ترویج درست‌نویسی گفت: نویسندگان بخصوص داستان‌نویسان خیلی تأثیر دارند. اگر درست‌نویسی را در کتاب‌های کودکان و نوجوانان رعایت نکنیم، در ذهن کودکان ما این اشتباه‌ها رسوخ می‌کند و این‌طور تلقی می‌شود که در زبان فارسی چگونه نوشتن اهمیتی ندارد.
وفایی ادامه داد: داستان‌ها محل مراجعه جوانان ماست و جوانان با آن‌ها انس گرفته‌اند. اگر شیوه درست به کار گرفته شود عامل مهمی در درست‌نویسی و صیانت از زبان فارسی است.
این استاد زبان فارسی با بیان این‌که در فیلم‌ها و تلویزیون کمتر برنامه‌ای در مورد زبان فارسی ساخته می‌شود اظهار کرد: نگاه ما به زبان مادری نگاهی کهنه و دیرینه است. الان دنیای زبان‌شناسی است و باید با زبان خودمان در ابعاد مختلف آشنا شویم و از ظرایف، کمیت و کیفیت آن باخبر شویم. حفظ زبان بدون شناخت آن امکان ندارد. متأسفانه این امر در صدا و سیما مغفول مانده است. گاهی که زیرنویس تلویزیون را می‌بینیم این تشتت در نوشتن وجود دارد. سریال‌ها هم می‌توانند هنجارهای زبانی را القا کنند.
او همچنین افزود: کارشناسان بیایند در سیستم رایانه‌ای مانند زبان نگلیسی و بسیاری از زبان‌های دیگر نرم‌افرازی تهیه کنند که غلط‌ها را تصحیح کند و بر روی این مسئله سرمایه‌گذاری کنند. با توجه به این‌که عمده کارها در محیط ورد انجام می‌شود، نرم‌افزار به‌روزی تهیه شود که در امر صیانت زبان فارسی و گسترش هنجار نوشتاری کار کند.
عباسعلی وفایی در پایان یادآور شد: مسائل مربوط به زبان فارسی مغفول افتاده است. حتی در رشته زبان و ادبیات فارسی به مسائل آن پرداخته نمی‌شود. اگر بخواهیم از زبان فارسی صیانت کنیم و آن را گسترش دهیم باید به نیکی این زبان را بشناسیم و با اصول و قاعده درست آن را حفظ کنیم.
نظرات کاربران
لینک کوتاه: کپی لینک
هشدار روند افزایشی آنفلوانزای H1N1 در کشور روستاهایی که تاریخ را زندگی می‌کنند(+عکس) واکنش بازیگر مشهور سینما و تلویزیون به لب دوختن یک فعال سیاسی: مردحسابی! اگر در زندگی ات یکبار باید دهان بازکنی و حرف بزنی، الان است! دلیل آلودگی هوای تهران مازوت نیست روزنامه هم میهن : گران شدن خودرو، با شعارهای پزشکیان مغایر است/ رئیس جمهور راستگویی خود را با سه آزادسازی نشان دهد گورستان دیویس-مونتان؛ پایگاهی با ۴,۰۰۰ هواپیما به ارزش ۳۴ میلیارد دلار(+عکس) خانه ای که برای شرایط سخت ساخته شده است! (+فیلم و عکس) تشخیص سرطان از طریق ادرار ممکن می شود ایرادات قالیباف به متناسب سازی حقوق بازنشستگان / پرداخت مابه التفاوت حداقل مبلغ متناسب سازی، مغایر قانون است مهاجرت به اسپانیا ساده شد / دولت سالانه ۳۰۰ هزار مهاجر قانونی می‌پذیرد یک موزۀ جیبی واقعی! (فیلم) محمد مهاجری : مخالفت با ظریف از سوی طرفداران جلیلی ، عقده گشایی بخاطر حسادت است سلول‌های چربی خاطره‌ی چاقی را به یاد می‌آورند! گزارش میدل ایست آی از آینده دونالد ترامپ و خاورمیانه / صلح یا جنگ تمام عیار؟ محمد فاضلی: شما اجازه فعالیت سیاسی بیرون از توئیتر را ندارید!
اخبار و تحلیل های ترکیه