آخرین ضربه اوباما به نتانیاهو

عصر ایران - به تصویب رسیدن قطعنامه محکومیت شهرک سازی های غیر قانونی اسراییل در شورای امنیت ملل متحد با چراغ سبز دولت اوباما و رای ممتنع این کشور در جلسه شورای امنیت، اتفاق مهمی در واپسین روزهای حضور باراک اوباما در کاخ سفید روی داد.

رییس جمهور آمریکا که ماه های پایانی حضور خود در کاخ سفید را با لقب  تحقیر کننده " اردک لنگ " به سر می برد ، اما با این اقدام خود نشان داد حتی در واپسین ساعات حضور در کاخ سفید هم می توان قدم هایی برداشت و اقداماتی انجام داد که به عنوان میراث بر جای بماند.

آخرین باری که شورای امنیت ملل متحد با صدور قطعنامه ای (قطعنامه 446) شهرک سازی اسراییل در اراضی اشغالی ( کرانه باختری و قدس شرقی) را "نگران کننده" دانسته بود در 22 مارس 1979 و در سومین سال حضور " جیمی کارتر" رییس جمهوری اسبق آمریکا در کاخ سفید بود.

در آن رای گیری در مارس 1979 که حدود یک ماه پس از پیروزی انقلاب اسلای در ایران بود؛ 12 کشور عضو شورای امنیت به قطعنامه رای مثبت دادند و 3 کشور نروژ، بریتانیا و ایالات متحده آمریکا به آن رای ممتنع دادند و قطعنامه با رای ممتنع ایالات متحده آمریکا به تصویب رسید.

اما قطعنامه جدید شورای امنیت که شهرک سازی ها را خلاف حقوق بین الملل دانسته و آن را مغایر با تلاش ها برای تشکیل دو دولت اسراییل و فلسطین توصیف کرده است؛ 38 سال پس از آن قطعنامه و در حالی که اسراییل بدون عملی کردن درخواست های قطعنامه پیشین بیش از 700 هزار نفر را در بخش های قدس شرقی و کرانه باختری به صورت غیر قانونی اسکان داده است، در واپسین روزهای حضور باراک اوباما در کاخ سفید به تصویب رسید.

"سامانتا پاور" نماینده دایم ایالات متحده آمریکا در سازمان ملل پس از رای گیری و تصویب قطعنامه در توجیه رای ممتنع کشورش به این قطعنامه گفت که از زمان رونالد ریگان تمام روسای جمهوری آمریکا از دو حزب جمهوریخواه و دموکرات با شهرک سازی های اسراییل در اراضی اشغالی مخالف بودند و رای ممتنع آمریکا نه اقدامی تازه و جدید بلکه تاکید بر موضع اصولی کشورش در این باره بوده است.

اما چه کسی است که نداند عدم استفاده از حق وتو برای جلوگیری از تصویب یک قطعنامه ضد اسراییلی با وجود تلاش ها و اصرار های دولت راستگری اسراییل و تاکیدات "دونالد ترامپ" رییس جمهور منتخب آمریکا در این باره و رایزنی های او با رییس جمهور مصر برای پس گرفتن قطعنامه ، معانی زیادی دارد؛ به ویژه آنکه دولت اوباما یک بار در 18 فوریه 2011 با اعلام اینکه قطعنامه محکومیت شهرک سازی اسراییل در اراضی فلسطینی را وتو خواهد کرد، پیش نویس این قطعنامه مطرح در شورای امنیت را در نطفه خفه کرده بود.

در آن زمان "سوزان رایس" نماینده وقت آمریکا در سازمان ملل در توجیه تهدید به وتوی پیش نویس قطعنامه مطرح شده گفته بود: این قطعنامه در صورت تصویب امیدها به احیای روند مذاکرات صلح بین اسراییل و فلسطین را از بین خواهد برد.

اما در جلسه جمعه شب (23 دسامبر 2016) شورای امنیت و با گذشت 5 سال از مطرح شدن پیش نویس قطعنامه محکومیت در سال 2011، "سامانتا پاور" نماینده دایم آمریکا در سازمان ملل تنها عضو از 15 عضو شورای امنیت بود که به عنوان رای ممتنع دست خود را بلند کرد و اجازه داد این قطعنامه تصویب شود.

ترامپ پس از صدور این قطعنامه در توییتی با ابراز ناراحتی از تصویب آن در شورای امنیت گفته است پس از 20 ژانویه و از زمانی که به عنوان رییس جمهور ایالات متحده پا به درون کاخ سفید گذارد، اوضاع در سازمان ملل تغییر کرده و ورق به نفع آمریکا و اسراییل برخواهد گشت.

دفتر نخست وزیری اسراییل نیز پس از صدور قطعنامه محکومیت شهرک سازی در شورای امنیت با صدور یک بیانیه تند با "شرم آور" دانستن قطعنامه تصویب شده و با متهم کردن دولت اوباما به " تبانی" با دیگر اعضای شورای امنیت برای تصویب این قطعنامه اعلام کرده است این قطعنامه نیز همچون قطعنامه های پیشین این شورا از سوی اسراییل اجرا نخوهد شد.


تسویه حساب اوباما با نتانیاهو : از نظر دولت راستگرای اسراییل ، این اقدام دولت اوباما در واپسین روزهای حضورش در کاخ سفید، تلافی همه دست اندازی ها و اقدامات "ایذایی" نتانیاهو علیه اوباما در طی 4 سال دوره دوم ریاست جمهوری اوباماست.

مواضع نتانیاهو و اوباما که به عنوان رهبرانی در دو سوی طیف راستگرایی و چپگرایی در تاریخ دولت هایشان مطرح هستند ؛ در طی سال های اخیر آن قد از هم فاصله داشته که نتانیاهو را مجبور کرده برای پیشبرد برنامه ها و سیاست های رژیم اسراییل دست به اقدامات خلاف عرف و عادت دیپلماتیک بزند.

او در انتخابات ریاست جمهوری نوامبر 2012 در اقدامی کم سابقه  و یا حتی بی سابقه از "میت رامنی" رقیب جمهوریخواه اوباما حمایت کرد و پس از آن در ماجرای مذاکرات هسته ای ایران و گروه 1+5 به نحو آشکاری اخلال ایجاد کرد . او از معدود رهبرانی بود که برای اخلال در روند مذاکرات هسته ای حاضر شد به دعوت اپوزیسیون دولت اوباما راهی واشنگتن شود و بدون دیدار و مذاکره با اوباما نطق مفصلی در کنگره آمریکا ارایه کند.

در تمام این سال ها به ویژه در 4 ساله دوم دولت اوباما ، روابط شخصی او با بنیامین نتانیاهو بسیار سرد و پرتنش بوده است و حتی اراده ای برای تغییر فضای روابط از سوی دو رهبر نیز دیده نشد و این دو ترجیح دادند تا روزهای پایانی استقرار دولت هایشان یکدیگر را تحمل کنند.

از نظر بسیاری از ناظران، اقدام دولت آمریکا در دادن رای ممتنع به قطعنامه اخیر شورای امنیت آخرین تیر خلاص دولت اوباما به دولت راستگری بنیامین نتانیاهو و تسویه حساب او با نخست وزیر زیاده خواه و طلبکار اسراییل است که در طول همه این سال ها ( به ویژه از 2012 بدین سو) " موی دماغ " دولت اوباما بوده است.

فلسطین مساله ای جهانی نه عربی و حتی اسلامی : تصویب قطعنامه اخیر در شورای امنیت با پیشنهاد چهار کشور "نیوزیلند، سنگال، مالزی و ونزوئلا" نشان از وقوف روز افزون جامعه جهانی به اهمیت مساله فلسطین و ضرورت احقاق حقوق فلسطینی ها و تحقق صلح در منطقه خاورمیانه است.

دولت "عبدالفتاح سیسی" در مصر که قرار بود این قطعنامه را به شورای امنیت ارایه دهد با نهیب و درخواست دونالد ترامپ پا پس کشید و پس از آن تنها به فاصله چند ساعت دولت های مورد اشاره به جای مصر پیش نویس قطعنامه را به شورای امنیت ارایه کردند. این اقدام علاوه بر ضربه ای حیثیتی به جایگاه مصر در جهان عرب و اسلام ، نشان داد مساله فلسطین فراتر از مساله نژاد و مذهب است و مساله اشغال سرزمین های فلسطینی و شهرک سازی های غیر قانونی اسراییل در اراضی فلسطینیان مغایر با حقوق انسانی و حقوق بشر است و یکی از موانع اصلی تحقق صلح در منطقه خاورمیانه است.

پشتوانه حقوقی تحریم اسراییل : تصویب قطعنامه محکومیت شهرک سازی اسراییل در اراضی فلسطینی با وجودی که به احتمال زیاد با بی اعتنایی – و حتی احتمالا لج بازی اسراییل – مواجه شده و جلوی روند ساخت و سازهای غیر قانونی در اراضی فلسطینی را نخواهد گرفت؛ اما تصویب این قطعنامه می تواند فشاری سیاسی و حقوقی روی رژیم اسراییل ایجاد کند و از این پس دولت هایی که بخواهند سازمان ها و شرکت های مسئول ساخت و ساز در اراضی فلسطینی را مورد تحریم قرار دهند با پشتوانه حقوقی قطعنامه شوای امنیت ، این اقدام را انجام دهند.

گفتنی است بسیاری از دولت های اروپایی مخالف سرسخت شهرک سازی های غیر قانونی اسراییل هستند و با تصویب این قطعنامه نهاهای مدافع حقوق بشر در کشورهای اروپایی می توانند از این پس از دولت هایشان بخواهند به سمت تحریم رژیم اسراییل و شرکت های مسئول ساخت و ساز در اراضی اشغالی حرکت کنند.